عکس : روزبه حقگو

همراه ژاپنی مزدا 323 ، دست دومی دوست داشتنی

خودروهایی هستند که بی سر و صدا به بازار می آیند و در بلند مدت خارج از مسائل مربوط به قدرت و شتاب در دل مردم جا باز می کنند و بسیار محبوب می شوند.ماشین های ژاپنی اغلب اینگونه اند،ظاهر ساده و متینی دارند، اقتصادی و منطقی شکل گرفته اند و از نظر عملکرد هم در سطح متوسطی ظاهر می شوند،بزرگترین نقطه قوت آن ها معمولا دوام فوق العاده خوبشان است و با گذشت ایام ارزش بالای خود را به عنوان همراهی با معرفت و قابل اطمینان اثبات می کنند.در روزگاری نه چندان دور مزدا 323 با چنین مشخصاتی به بازار آمد.بهمن خودرو که برای سالیان سال تنها وانت مزدا را در خط تولید داشت در اواخر دهه 70 شمسی به عرضه خودروهای سواری روی آورد و با حرکتی آرام و مستمر سری 323 را روانه بازار فروش کرد.خودرویی که اندکی گران تر از رقبا عرضه می شد اما در بازاری به شدت بسته و بی تنوع، موفق ظاهر شد و در بلند مدت طعم دوام و کیفیت بالای محصولات مزدا را به مشتریان بهمن خودرو چشاند.عرضه مدل فیس لیفت شده مزدا 323 تا اوایل سال 86 ادامه یافت و این روزها شاهد رونق دوباره مدل های دست دوم آن هستیم که در میان خودروهای هم قیمت، به عنوان انتخابی خوب و با کیفیت طرفداران زیادی دارند.

تاریخچه و طراحی

پیشینه آنچه در ایران به عنوان مزدا 323 می شناسیم به سال 1963 و تولید اولین سری مزدا فامیلیا (FAMILIA) باز می گردد.خانواده فامیلیا در قالب هشت نسل از 1963 تا 2003 به مدت چهل سال بر روی خط تولید قرار داشتند و البته در بازارهای خارجی با نام های گوناگونی عرضه می شدند که شاید معروفترین شان فورد لیزر ،فورد متئور، فورد اسکورت و مرکوری تریسر باشند که این مورد اخیر مخصوص بازار آمریکای شمالی توسعه یافته بود.هرچه باشد همکاری فورد و مزدا پیشینه ای طولانی دارد و نسل های آخر فامیلیا با استاندارد های جهانی گروه فورد مهندسی می شدند.کارخانه تولید فامیلیا در ژاپن چندان فاصله ای با شهر معروف هیروشیما نداشت اما مدل های مونتاژی محصولی بین المللی بودند و در واحد های تولیدی تایوان،مالزی،آفریقای جنوبی ، کلمبیا،نیوزلند و البته ایران سرهم می شدند.نسل های اولیه فامیلیا خودروهای ارزان قیمت و بسیار اقتصادی بودند که موتورهای بسیار کم حجمی داشتند و در واقع تنها با هدف تسخیر بازارهای جهانی خودروهای اقتصادی و ارزان قیمت شکل می گرفتند، اما فامیلیا رفته رفته تبدیل به محصولی جوان پسند شد و در میانه دهه 80 با طراحی ظاهری نسبتا اسپرت و قیمت مناسب خود سهم قابل توجهی از بازار خودروهای ارزان قیمت را بدست آورد.این رویه البته با همکاری فورد ممکن شد که امکان کاهش قیمت محصول نهایی را با ساخت چند صد هزار دستگاهی هر نسل از فامیلیا به وجود می آورد.اولین نمونه های وارد شده به کشورمان در واقع نسل هفتم از این خانواده بودند که در اواخر دهه 70 شمسی به بازار کم تنوع داخلی راه یافتند.این سری که اصطلاحا با کد 323 F شناخته می شود،از طراحی ظاهری بسیار ساده ای با چراغ های عقب طویل افقی (به سبک خودروهای ژاپنی دهه 90) برخوردار هستند،اما آخرین نسل فامیلیا که در ایران با کد 323 شناخته می شود در حد فاصل سال های 1998 تا 2003 بر روی خط تولید بود و از طراحی ظاهرا متفاوتی با چراغ های جلو درشت تر جلو و چراغ های عقب عمودی بهره می برد.در آخرین سال های تولید نیز فیس لیفتی جزئی بر روی چهره مزدا 323 انجام شد که حاصل آن را در تصاویر خودرو مورد آزمایش می بینید.گوشه چراغ های بزرگ جلو به سمت بالا متمایل شده اند و سپر جلو نیز تغییراتی را تجربه کرده است که البته کمتر از تغییر چراغ به چشم می آید.به هرحال این طرح ، آخرین برگ دفتر فامیلیا بود که بعد از سال 2003 با خانواده مزدا الکسا / مزدا 3 جایگزین شد و جای خود را به سدان های اسپرت و اقتصادی مزدا داد که در کشورمان نیز محبوبیت زیادی داشتند.

مشخصات فنی

مزدا 323 های اولیه ( 323F) از مجموعه موتورهایی بهره می گیرند که می توان آن ها را تحت عنوان سری B فورد و مزدا معرفی کرد.این موتورها در کشورما نیز بسیار شناخته شده اند،B3 با حجم 1.3 لیتر نیرو بخش پراید،B5 با حجم 1.5 لیتر نیرو بخش ریو و B6 با حجم 1.6 لیتر قلب تپنده مزدا 323 1.6 لیتری هستند.نمونه های قوی تر از این سری B8 ( 1.8 لیتری) و BP هستند که آن را باید بهترین گزینه برای جایگزینی با نمونه های دیگر خانواده B دانست.323 اف های وارد شده به کشور عمدتا از نمونه های مجهز B6 هستند و یارای تولید 107 اسب بخار قدرت و نزدیک به 135 نیوتن متر گشتاور را دارند.این نیرو به واسطه گیربکسی پنج سرعته راهی چرخ های جلو می شود.در مقابل نمونه های نسل هشتم به پیشرانه های مدرن تر از سری ZM-DE مجهزند که 106 اسب بخار قدرت و 145 نیوتن متر گشتاور دارد و می تواند 323 را در زمانی نزدیک به 11.5 ثانیه (رسمی) به تندی یکصد کیلومتر بر ساعت برساند.مزدا 323 شاسی مستحکم و وزن بسیار کمی دارد که به کمتر از 1100 کیلوگرم محدود می شود.در مقابل این سدان به سیستم تعلیق توانمندی از گونه مک فرسون برخوردار است که بر خلاف سایر سدان های تولید شده در کشورمان دچار دست کاری (افزایش ارتفاع) هم نشده است و می تواند در حد و اندازه های نمونه های اصلی و ژاپنی کار آمد باشد.ترمز دیسکی چرخ های جلو و کاسه ای چرخ های عقب در مقایسه با قدرت پیشرانه کارایی قابل قبولی دارند و در آخرین سال های تولید به تجهیزات کمکی نظیر ABS نیز تجهیز شد.از دیگر تغییرات سری آخر،اضافه شدن امکان انتخاب گیربکس اتوماتیک چهار سرعته برای تیپ های فول مزدا 323 بود که بر اساس تقسیم بندی بهمن خودرو تیپ چهار و پنج خوانده می شدند.

کابین و تجهیزات رفاهی

فضای داخلی مزدا 323 حتی در لوکس ترین تیپ ها (تیپ 5) بسیار منطقی و ساده شکل گرفته است.از صندلی های چرمی یا قطعات کرومی هیچ خبری نیست و همه چیز منطبق بر الگوهای کلاسیک یک خودرو ارزان قیمت ژاپنی به نظر می رسد.داشبورد از پلاستیک با کیفیت ساخته شده و از بسیاری خودروهای وطنی کیفیت و طراحی بهتری دارد.صندلی های روکش پارچه ای دارند و از امکان تنظیم برقی بی بهره اند، اما در عوض ابعاد بسیار مناسبی دارند و در ارتفاع درستی نصب شده اند.پشت فرمان 323 از طراحی اسپرت و کمی اغراق آمیز سری مزدا 3 اثری دیده نمی شود.آمپر دور موتور کمی کوچکتر از نشانگر سرعت طراحی شده است و کل مجموعه پشت آمپر بر اساس سنت خودروهای آسیای شرقی قدیمی،در رانندگی شبانه با نوری سبز رنگ روشن می شود.فرمان خوش دست و تسلط راننده به ابعاد خودرو نیز بسیار خوب به نظر می رسد.نیازی به گفتن نیست که معیارهای اورگونومی هم به درستی رعایت شده اند و در مجموع حس و حال راننده از نشتن پشت فرمان این مزدا بیشتر به خودروهای اروپایی شبیه است تا نمونه های ژاپنی بی روحی همچون تویوتا کرولا.سانروف و گیربکس اتوماتیک از جمله مهمترین امکانات رفاهی سری آخر 323 در کشورمان هستند و در واقع گران قمیت ترین نمونه (تیپ پنج) به هر دو این امکانات مجهز بوده و در عین حال از ترمز ABS نیز بهره می برده است.سایر تجهیزات منطبق بر استانداردهای حداقلی شامل شیشه بالابرهای برقی،آینه برقی،تهویه مطبوع غیر اتوماتیک و مواردی از این دست می شود.

رانندگی

راندن یک سدان 1070 کیلوگرمی 106 اسب بخاری چه احساسی ممکن است داشته باشد؟ پاسخ همان است که توقع دارید و شتاب متوسط و نسبتا رضایت بخش و عملکردی تقریبا قابل قبول شبیه به آنچه در خانواده پژو 405 شاهد هستیم،البته خودرو مورد آزمایش از سری مجهز به گیربکس اتوماتیک بود و باید گفت که این گیربکس علیرغم تکنولوژی نسبتا قدیمی خود،به راستی عملکرد خوبی دارد.برای مثال اگر قرار با مقایسه این گیربکس با جعبه دنده خودکار پژو 206 (AL4) باشد، قطعا برد با گیربکس مزدا خواهد بود که به خصوص در اعمال دنده معکوس بسیار بهتر از AL4 عمل می کند.این گیربکس در مجموع هماهنگی مناسبی با پیشرانه دارد و علیرغم تکنولوژی قدیمی خود، کمتر ضعف قدرت پیشرانه را در هنگام اعمال دنده معکوس به نمایش می گذارد.از دیگر خوبی های مزدا 323 باید به هندلینگ مناسب و تند و تیز آن اشاره کرد.شاید بر روی کاغذ تقسیم وزن این خودرو به عنوان یک سدان اقتصادی دیفرانسیل جلو چندان مناسب نباشد، اما در عمل راننده بازخورد دقیقی را از موقعیت چرخ ها دریافت می کند و می تواند پیچ ها را در مرزهای پایداری خودرو پشت سر بگذارد،وقتی قرار به تست اسلالوم و تغییر مسیرهای ناگهانی باشد، مزدا بازهم پایداری بالایی را از خود به نمایش می گذارد و یک سر و گردن خوش فرمان تر از سایر خودروهای هم کلاس ظاهر می شود.بنابراین می توان گفت که 323 واقعا رانندگی لذت بخشی دارد و این نکته وقتی مشخص خواهد شد که آن را با سری خودروهای خانواده پژو 405، تندر 90 یا تویوتاهای هم سن و سال مقایسه کنید.اجزای سیستم تعلیق و جلوبندی همچنین دوام بسیار خوبی دارند،آنچنان که در طول یکصد هزار کیلومتر گذر عمر خودرو، تنها یکبار نیاز به تعویض برخی قطعات وجود داشته است.تنها نقطه ضعف مجموعه تعلیق،شاید عملکرد نسبتا پر سرو صدای مجموعه اکسل عقب باشد که بر روی ناهمواری های متعدد موجود در خیابان های کشورمان، کمی رفاه سرنشینان عقب را قربانی می کند.البته این نکته در مقابل هندلینگ خوب و دوام بالای قطعات رنگ می بازد.مجموعه پیشرانه و گیرباکس نیز دوام و عملکرد خوبی دارند و به دلیل اشتراک قطعات با برخی خودروهای هم خانواده، از نظر قطعات یدکی و فنی نیز هنوز مشکل خاصی گریبان مالکین 323 را نگرفته است.جالب تر آنکه برخی مالکین خوش ذوق و خواستار عملکرد بالاتر نسبت به تجهیز مزدا خود به کیت توربو اقدام می کنند و بدین ترتیب امکان افزایش توان پیشرانه تا مرز 170 اسب بخار فراهم می شود.در واقع سریعترین گونه 323 در زمان تولید Protegé نام داشت که با پیشرانه 2.0 لیتری توربو و کیت بدنه اسپرت عرضه می شد.البته نصب کیت توربو بر روی پیشرانه 323 های موجود در کشور، تغییر ارزانی نیست و برای نصب صحیح آن به صرف هزینه ای در حدود 10 میلیون تومان نیاز خواهد بود.تغییرات دیگر تیونینگ برای 323 می تواند نصب ترمزهای دیسکی برای محور عقب و کیت بدنه فابریک مزدا Protegé باشد که البته هزینه ای مضاعف به همراه دارد، ولی در صورت انجام این تغییرات یک سدان اسپرت،سریع،قابل اعتماد و جذاب نصیبتان خواهد شد و چنین ترکیبی در بازار خودروهای کمتر از 100 میلیون تومان به راستی کم نظیر است.