بازار خودرو و البته صنعت خودرو از سال گذشته دچار تحولات بنیادین شده است. بازار به لحاظ رقم و اعداد بسیار بزرگ شده اما از نظر وزنی دچار کمبود یا کاهش عرضه و تولید بوده است. اجرای طرح قیمت‎گذاری بر مبنای 5درصد حاشیه قیمت بازار، قیمت برخی خودروها را بین 2 تا 3 برابر افزایش داد. هرچند خودروسازان تعداد کمتری خودرو فروخته‌اند اما چون به لحاظ قیمتی خودروها رشد داشته‌اند، نمی‌توان گفت خودروسازان بازهم با زیان تولید می‌کنند. مساله اصلی بعد از آزادسازی قیمت‌ها بحث جلوگیری از افزایش هزینه‌های تولید است. بخشی از این مساله در اختیار خودروسازان بوده که باید افزایش هزینه‌های سربار را مدیریت کرده و در راستای کاهش آن‎ها اقدام کنند. بخشی دیگر در اختیار سیاست‌گذاران اقتصادی کشور است. در این بخش سیاست‌گذاران باید نسبت به مهار تورم، کنترل سیاست‌های پولی و افزایش GDP اقدام کنند. در مجموع با‌توجه به افزایش هزینه‌های تولید، کارشناسان معتقدند قیمت‌ خودرو در بازار تا پایان سال افزایشی خواهد بود، چراکه هزینه تولید برای خودروسازان رشد خواهد کرد. در همین زمینه با فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو به گفت‌وگو پرداختیم. وی معتقد است رکود شدیدی تا پایان سال بر بازار خودرو سایه خواهد افکند و در بهترین حالت تقاضا در بخش خودرو چیزی بین 600 تا 650 هزار دستگاه خواهد بود.

 با‌توجه به گذشت حدود 6 ماه از اجرای طرح موسوم به 5درصد، آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این طرح که به صورت نصفه‎ونیمه اجرا شده، تاثیرگذار بوده است؟
سال گذشته که این طرح اجرا شد، فاصله قیمت بین بازار تا کارخانه بسیار زیاد بود. باتوجه به فاصله‌ قیمتی که وجود داشت و همچنین با‌توجه به حجم عرضه که متناسب نبود، چندان نتوانست در بازار تاثیرگذار باشد. اما تا حد زیادی توانست جلوی افزایش زیان خودروسازان را بگیرد. یعنی برای خودروسازان خیلی بهتر از فروش‌های گذشته بود. اما همچنان با آن نقطه سر‌به‌سر و ایده‌آل خودروسازان فاصله دارد. با‌توجه به این‎که حجم عرضه در کل بازار کم شده یا چندان تغییر نداشته، این طرح موفق نبوده است. بازار چندان کاری به شیوه فروش خودرو ندارد. برای بازار مهم این است چقدر خودرو عرضه می‌شود. یعنی متناسب با تعداد خودرویی که وارد بازار می‌شود، بازار نرخ را تعیین می‌کند. در واقع شیوه فروش تاثیری بر قیمت خودرو در بازار ندارد. چون حجم عرضه مناسب نبوده و اتفاقا کم بوده است، هر روز شاهد افزایش اختلاف بین قیمت بازار و کارخانه هستیم.
 
 همان‌طور که اشاره کردید خودروسازان درحال‎حاضر خودروها را با قیمت مناسب به فروش می‌رسانند و با‌توجه به همین موضوع از این بابت زیان ندارند؛ خودرویی که در گذشته 60میلیون‌تومان قیمت داشته است، درحال‎حاضر تا 120میلیون‌تومان هم به فروش می‌رسد. اما حاشیه بازار وجود دارد و فاصله قیمت بین بازار تا کارخانه هر روز بیشتر می‌شود. با این‎حال بازار رونق ندارد. فکر می‌کنید این وضعیت تا چه زمانی ادامه پیدا می‌کند و آیا این اختلاف در نهایت از بین می‌رود یا همچنان ادامه دارد؟
تا زمانی که خودروهای قیمت دستوری که براساس برخی گفته‎ها یک‎میلیون دستگاه و طبق دیگر گفته‎ها 400 هزار دستگاه خودرو هستند، از کارخانه بیرون می‌آید و به مشتریان تحویل داده می‌شود، مشکل فروش وجود ندارد. اما به محض این‎که این تعهدات به پایان برسد، خودروسازان با یک بحران فروش مواجه می‌شوند. خصوصا اگر بتوانند تیراژ را افزایش دهند. یعنی اگر تیراژ خودرو افزایش پیدا کند، فرآیند فروش خودروسازان دچار سکته و انحراف خواهد شد. در‌واقع حجم تقاضا متناسب با شرایط فعلی قیمت نیست. این قیمت‌ها همچنان دلالان را تحریک می‌کند. واقعیت این است افزایش قیمت‌هایی که در بازار اتفاق افتاده، چه در حوزه خودرو و چه در حوزه سایر کالاها یک رکود سنگین در آینده ایجاد خواهد کرد. این رکود سنگین را می‌توانیم در آمار و ارقام بخش مسکن و همچنین در خودرو ببینیم، به‎زودی تشدید خواهد شد و می‌تواند لطمات شدیدی به بازار بزند. 

 با این فرض که تعهدات معوق تا شش‌ماه آینده به پایان برسد، آیا می‌توانیم انتظار سقوط یا کاهش قیمت‌ خودروها را داشته باشیم یا خیر؟ آیا ارتباطی بین این دو وجود ندارد؟
در این خصوص یک ارتباط دوگانه وجود دارد. یعنی قیمت تمام‎شده در کارخانه‌ها همچنان رو به بالا حرکت می‌کند. زیرا بحث تورم در کشور هنوز کنترل نشده و سیاست‌های پولی هیچ تغییری نکرده است. در نتیجه بهای تمام‎شده تولیدکننده همچنان افزایش پیدا خواهد کرد.

 به نظر شما طی سال جاری هزینه‌های تولید چقدر تغییر خواهد کرد و شاهد افزایش چنددرصدی در این بخش خواهیم بود؟
برای امسال یا تا آخر امسال پیش‌بینی می‌شود هزینه‌های تولید چیزی بین 30 تا 40درصد افزایش پیدا کند. یعنی بر قیمت خودرو 60میلیونی، 25 میلیون تومان هزینه تولید افزوده می‌شود. مثلا خودرویی که درحال‎حاضر 50میلیون‌تومان فروخته می‌شود تا آخر امسال این انتظار وجود دارد 70میلیون تومان فروخته شود. برای این تبدیل قیمت از 50 به 70میلیون‌تومان قدرت خرید وجود ندارد. این مساله بر عرضه فشار خواهد آورد. من فکر نمی‌کنم قیمت‌ها کاهش پیدا کند، بلکه افزایش خواهند یافت. اما این بالا رفتن قیمت با یک رکود شدید مواجه شده که ناشی از تورم کشور است. اگر سیاست‌های پولی را در کشور تغییر دهند، می‌توان امیدوار بود سرعت این رشد کاهش پیدا کند. اما در‎حال‎حاضر درخصوص سرعت رشد قیمت‌ها هم خوش‌بین نیستم. 

پیش‌بینی شما در خصوص نیمه‌دوم سال چه در بحث فروش شرکت‌ها و چه در بحث تولید چیست؟ آیا این روند مثبت خواهد بود یا منفی و نسبت به پاییز سال گذشته چگونه خواهد بود؟
به نظرم رکود در نیمه‌دوم سال شدید‌تر خواهد شد. یعنی هرچه زمان می‌گذرد، ما با رکود شدیدتری مواجه هستیم. جریان تولید نیز چندان روند بهبود به خود ندیده است. با وجود این‎که تبلیغات بسیاری در این خصوص انجام شده و خودروسازان تلاش قابل‌توجهی داشته‌اند اما جریان تولید چندان بهبود نداشته است. کاهش تولید در سه‎ماهه نخست سال ناشی از این است که سه‎ماهه نخست سال گذشته تولید رونق داشت. احتمالا میزان کاهش تولید در پاییز متوقف خواهد شد. حتی نسبت‌به پاییز سال گذشته ممکن است ما افزایش تولید هم داشته باشیم. این امر ناشی‌از این مساله است که پاییز سال گذشته تولید تقریبا متوقف شد. برای همین ممکن است ما یک بازخورد مثبت در تولید خودرو ببینیم و متوجه شویم تولید افزایش پیدا کرده است. اما نسبت‌به سال 96 مطمئنا با یک روند 40 تا 50درصدی کاهشی مواجه خواهیم بود. این روند کاهشی تولید به نوعی در بازار پایدار می‌شود. از طرفی میزان تقاضا نیز یک‎میلیون و ششصد هزار دستگاه خودرو نخواهد بود. در بهترین حالتی که می‌توان برای این تقاضا درنظر گرفت رقمی بین 600 تا 650 هزار دستگاه خودرو برای سال جاری متصور بود.