دو روز پیش شورای نگهبان متن ایراداتی که به طرح ساماندهی صنعت خودرو وارد بود را منتشر کرد، در این گزارش به نظرات کارشناسی که در رابطه با این طرح وجود دارد می‌پردازیم.

روز یکشنبه سخنگوی شورای نگهبان با ارسال نامه‌ای به رییس مجلس شورای اسلامی، ایرادات طرح ساماندهی صنعت خودرو را اعلام کرد. این طرح با اصلاحاتی که در جلسه بیست و هفتم مرداد ماه سال جاری  به تصویب مجلس شورای اسلامی  رسیده است، در جلسه ششم شهریور ماه در شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و با توجه به اصلاحات به عمل آمده، ایرادات آن طی نامه‌ای به رییس مجلس شورای اسلامی اعلام شد.

در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ماه سال جاری بود که مجلس شورای اسلامی برخی از مواد "طرح ساماندهی صنعت خودرو" شامل شماره‌گذاری خودروها منوط به تأیید سازمان ملی استاندارد، معافیت خودروهای هیبریدی و تمام برقی از پرداخت حقوق ورودی و اعلام قیمت تمام شده خودروها توسط خودروسازان به شورای رقابت را، تصویب کرد.

اما در بررسی " طرح ساماندهی صنعت خودرو" ابوالفضل خلخالی- عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت - معتقد است که برداشته شدن تعرفه خودروهای هیبریدی در شرایط حال حاضر غیرمنطقی و شماره‌گذاری‌ خودروها پس از تایید سازمان استاندارد تاکید بر امری از پیش مقرر شده است. همچنین بازگشت شورای رقابت به قیمت‌گذاری‌ خودرو تکرار یک اشتباه خواهد بود اما نظارت بر آن می‌تواند شفافیت بیشتری در کار خودروسازان ایجاد کند.

از سوی دیگر به اعتقاد امرالله امینی - عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی- هر سه مورد اصلی مصوبه مجلس شورای اسلامی درباره صنعت خودرو، بسیار خوب و کارآمد است؛ اما به شرطی که خودروسازان ما امکان اجرایی کردن آن‌ها را فراهم کنند. در زمینه بحث قیمت‌گذاری‌ها، خوب است که مجدداً شورای رقابت وارد شده و بر قیمت تمام شده محصولات آن هم در شرایط انحصاری، نظارت و دخالت داشته باشد؛ اما در اجرایی شدن این مهم، علاوه بر اینکه خودروسازان زیر بار دخالت‌های شورای رقابت برای قیمت تمام شده محصولات نمی‌روند، هزینه‌های بسیار غیر شفاف هم دارند که راهی برای شورای رقابت باز نخواهد کرد. در رابطه با معافیت پرداخت حقوق ورودی، با توجه به این‌که در کشور آلودگی هوا معضل بزرگی بوده، آزاد شدن واردات خودروهای هیبریدی بسیار کمک‌کننده بوده، ضمن این‌که خودروسازان داخلی نیز متوجه می‌شوند که تا ابد مورد حمایت قرار نمی‌گیرند. بحث شماره‌گذاری‌ها هم که موضوع تازه‌ای نیست. شماره‌گذاری‌های راهنمایی و رانندگی بیش از ۲۰ سال است که باید طبق استانداردهای سازمان ملی باشد اما به سبب برخی ملاحظات این مهم رعایت نشده و خودروسازان زیر بار رعایت استانداردها نرفته‌اند.

در رابطه با این طرح امیرحسن کاکایی - عضو هیئت علمی گروه مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت - معتقد است که با توجه به اینکه بقای صنعت خودروسازی الویت این صنعت است باید دغدغه واردات خودروی هیبریدی و محیط زیست را در الویت‌های بعدی قرار دهیم. علاوه بر این تجربه یک سال گذشته نشان می‌دهد که روش قیمت‌گذاری دستوری توسط شورای رقابت زیان وحشتناکی به صنعت خودروسازی وارد کرده؛ به طوری که این صنعت از نقدینگی خالی شده است. همچنین  لزوم تأیید از سوی سازمان ملی استاندارد برای شماره‌گذاری خودروها، پیش از این طرح نیز انجام شده و نیازی به مصوبه جدید نداشته است.

همچنین یکی از کارشناسان صنعت خودرو معتقد است که مشکل این صنعت، آشفتگی در بازار آزاد و عدم استمرار عرضه به بازار است و راه‌حل را برداشته شدن موانع تولید خودرو بیان می‌کند. به اعتقاد وی،  ورود دوباره شورای رقابت به قیمت‌گذاری‌ها آشفتگی بازار را بیشتر خواهد کرد. در مورد خودروهای هیبردی نیز، "وقتی واردات خودرو ممنوع است؛ مطرح شدن این موضوع چه اهمیتی دارد؟"

این در حال است که به گفته یکی از اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، "طرح ساماندهی صنعت خودرو" نمی‌تواند در شرایط کنونی تاثیر بسزایی در بازار خودرو داشته باشد؛ بلکه افزایش تولید خودروها و به دنبال آن رسیدن خودرو به دست مصرف‌کننده واقعی، دو مولفه اصلی است که توجه به آن در مدیریت بازار خودرو در شرایط کنونی بسیار موثر است.

اما سید مهدی مقدسی- عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی- معتقد است که  این طرح می‌تواند موجب ایجاد آرامش در بازار خودرو شود، دست دلالان را کوتاه و قیمت‌گذاری شفاف برای کاهش قیمت‌ها را در بازار خودرو ایجاد کند.

 در حال حاضر این ایرادات توسط شورای نگهبان مطرح و به مجلس شورای اسلامی ابلاغ شده است. اکنون باید منتظر ماند تا چه تصمیمی برای آن اتخاذ خواهد شد.