یکی از قطعات مهم برقی خودرو کوئل است که نقش مهمی را در جرقه زنی و تولید انرژی در خودرو بازی می‌کند.

موتور برای روشن شدن نیاز به چهار عمل دارد. مکش هوا – متراکم کردن مخلوط سوخت وهوا – احتراق سوخت و هوای متراکم شده و تخلیه ی مواد حاصل از احتراق که همان دود اگزوز می‌باشد.

در مرحله ی احتراق بعد از این که پیستون از پایین به بالا حرکت می‌کند مخلوط سوخت و هوایی که در مرحله مکش به داخل سیلندر آمده را متراکم می‌کند و بعد با یک جرقه شمع این مخلوط منفجر شده و پیستون را به پایین هل می‌دهد که باعث حرکت میل لنگ و ایجاد قدرت در موتور می‌شود.

اما این جرقه چه ویژگی‌هایی دارد؟

این جرقه موتور به صورت لحظه‌ای می‌باشد و باید حداکثر قدرت را برای احتراق داشته باشد. ولتاژ این جرقه به بیش از بیست هزار ولت می‌رسد. اما چگونه؟ در صورتی که باتری فقط میتواند 12 ولت برق تولید کند.

کویل دارای سیم پیچ تقویت کننده است . ولتاژی که از باتری به کویل میرسد توسط کویل تقویت شده و با توجه به تصمیمات ECU توسط وایرها به شمعی که زمان احتراقش فرا رسیده می‌رسد.

ساختار کویل

بین سیم پیچ ها و داخل آن تشکیل شده از واد عایق پوکسی است. این عایق از نفوذ آب و هر گونه گرد و خاک و آلودگی به محفظه سیم پیچ ها جلوگیری می‌کند. کویل علاوه بر 4 عدد پایه برای جرقه شمع ها ، 4 عدد پایه برای دیگر عملیات لازم برای جرقه دارد. قابل ذکر است تعداد پایه های جرقه کویل به تعداد سیلندر ها بستگی دارد به طور مثال خودروی شش سیلندر شش پایه جرقه شمع دارد. البته نوعی دیگر از کویل وجود دارد که برای هر شمع یک کویل است که سر هر کدام از آن ها نصب میشود و نیازی به وایر ندارد.

انواع کوئل های جرقه زنی :

کوئلهای بدون وایر

این کوئل ها به دلیل داشتن مزیت فراوان نسبت به کویل های با وایر از جمله :

حذف وایرها – مقاومت و افت ولتاژ کمتر و … در خودروهای انژکتوری جدید به کار رفته است.

کویلهای بدون وایر به دو نوع تقسیم بندی می‌شود:

نوع اول : کویل های دوبل بدون وایر کتابی هستند که در خودروهای مانند . پژو 206 – زانتیا و … به کار رفته است.

نوع دوم : کویل های بدون وایر تکی هستند که به نام کویل های قلمی یا مدادی معروف هستند و در اکثر خودروهای انژکتوری پیشرفته به کار رفته است و دارای ولتاژ تولیدی بسیار بالایی نسبت به کویل های دیگر می باشد (حدود 50 کیلو ولت ) مانند خودروهای جدید بنز ، پژو 407 ، 607 ، ال نود و …

کوئل های با وایر :

کوئل های با وایر در حقیقت به دو گروه تقسیم بندی می‌شود:

گروه اول : به نام کویل های معمولی که در خودروهای کاربراتوری و در خودروهای انژکتوری که دارای سیستم دلکو بوده به کار رفته است (مانند: پراید انژکتوری مدل کیا (زیمنس قدیم) و در خودروهای مختلف صورت : خشک ( پراید و پژو کاربراتوری ) و روغنی ( پیکان و نیسان کاربراتوری ) به کار رفته است.

گروه دوم : کوئلهای دوبل هستند که در اکثر خودروهای انژکتوری ( مدل ساژم و زیمنس ) به کار رفته و جرقه زنی به طور همزمان به صورت دو به دو در سیلندر های یک و چهار – دو و سه صورت می‌گیرد. این نوع کویل ها ( دوبل ) در سیستم های انژکتوری در دو شکل مورد استفاده قرار گرفته است.

کوئل دوبل : سیستم جرقه زنی اکثر خودروهای انژکتوری از نوع بدون دلکو ( بدون مقسم برق : Distributer less ignition ) بوده و کویل های سیستم جرقه زنی انژکتوری با اندکی تفاوت از نظر شکل ظاهری ، همانند کویل های معمولی ( کاربراتوری ) به عنوان افزاینده ولتاژ عمل می‌کنند .با این تفاوت که ولتاژ تولیدی کویل های سیستم جرقه زنی انژکتوری بسیار بالاتر از کویل های معمولی بوده ( حدود 30 کیلو ولت و بالاتر ) و در اکثر خودروهای انژکتوری جرقه به صورت دو به دو ارسال می‌شود ( 4 و یک – دو و سه ) البته در خودروهای جدید انژکتوری به ازای هر سیلندر یک کویل بدون وایر استفاده شده است و جرقه زنی به صورت تکی انجام می‌گیرد.

اثرات خرابی کوئل دوبل :

در صورتی که کویل دوبل کامل بسوزد جرقه به سر شمع ها ارسال نمی شود بنابراین موتور روشن نمی شود ولی در صورتی که کویل دوبل نیم سوز شده باشد ، ولتاژ تولیدی ( خروجی ) کاهش یافته و جرقه ایجاد شده توسط شمع ضعیف خواهد شد و بنابراین باعث ناقص سوزی و عیوب دیگر در موتور می‌گردد.

نحوه عیب یابی کوئل دوبل :

با استفاده از دستگاه عیب یاب ( دیاگ ) :

در صورت سوختن کویل دوبل ، لامپ عیب یاب روشن شده و خطای کویل دوبل ثبت می‌گردد . در قسمت پارامترها زمان شارژ کویل نشان داده میشود که توجه داشته باشید زمان شارژ تابع دور موتور نمی‌باشد یعنی ثابت می باشد حدود 3 – 4 میلی ثانیه و همچنین در قسمت تست عملکرد ها نیز می‌توان با تست جرقه شمع به سالم بودن کویل اطمینان حاصل کرد ( قبلاً باید از سالم بودن وایر ها اطمینان حاصل کرد.

آزمایش جرقه شمع در کویل های با وایر ، سر وایرها را به صورت مستقیم به بدنه نگیرید و وایر را به سر شمع گرفته و با جلو و عقب کردن وایر صدای جرقه شمع را بشنوید و یا یک شمع سالم دیگر را به سر وایر زده و سپس به بدنه بگیرید تا جرقه شمع را مشاهده نمایید در صورت گرفتن سر وایر به بدنه به طور مستقیم، امکان سوختن و یا نیم سوز شدن کویل و ECU وجود دارد.

با استفاده از دستگاه مولتی مولتی متر ( قسمت اهم متر ):

ابتدا کلید یا سلکتور دستگاه مولتی متر را روی اهم متر قرار داده و سپس سیمهای مشکی و قرمز را در قسمت مربوطه در دستگاه مولتی متر وصل کرده و دو سر سیم های مشکی و قرمز را به پایه های مدار اولیه و ثانویه وصل کرده و مقدار مقاومت اولیه و ثانویه را اندازه بگیرید. در صورتی که مقدار مقاومت اندازه گیری شده با مقدار استاندارد خیلی اختلاف داشته باشد، معیوب بوده و باید تعویض گردد.

نکته : مقاومت مدار اولیه ( فشار ضعیف ) در همه مدلهای کویل دوبل ( ساژم – زیمنس _ بوش ) تقریباً یکسان بوده و زیر 1 اهم می‌باشد ( حدود 6/0 یا 7/0 ) ولی مقاومت مقدار ثانویه ( فشار قوی ) در مدلهای مختلف یکسان نمی‌باشد.