پس از آنکه در پنج‌ماهه نخست سال93 واردات خودرو نسبت به سال گذشته در مدت مشابه دوبرابر شد، چند مساله از قبیل ممنوعیت واردات خودروهای لوکس، لزوم ارایه اسقاط خودرو گریبانگیر واردکنندگان خودرو شد که بازار خودروهای وارداتی را بلاتکلیف کرد.

واردات خودروهای 2500‌سی‌سی به بالا در شهریور امسال ممنوع شد. البته این ممنوعیت در گذشته هم وجود داشت. اما حالا مسوولان سختگیرانه‌تر پیگیر این امر شدند و مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این میان از ممنوعیت ارایه مجوزهای خاص برای واردات خبر داد. این مساله درحالی است که بازار خودروهای وارداتی به‌خاطر این ممنوعیت با رکود سنگین مواجه شد چرا که گذاشتن شرایط سخت برای واردکنندگان بر قیمت این خودروها تاثیرگذار بود و باعث بالارفتن قیمت آنها شد.

در پی اعلام قوانین سختگیرانه‌یی که از جانب دولت اعمال شد، گمرکات ایران شرایطی جدید را تجربه کرد. برخی خودروهای بالای 2500‌سی‌سی پس از اعلام ممنوعیت در گمرک چوب حراج خوردند. وزیر صنعت، معدن و تجارت در این خصوص گفت: دولت در مصوبه اخیر خود تکلیف خودروهای 2500‌سی‌سی که متروکه شده‌اند را هم مشخص کرده و آنان باید مسترد شوند و امکان اخذ مجوز برای ترخیص از گمرک را نخواهند داشت. البته نعمت‌زاده با بیان اینکه در سال جاری حدود 30‌هزار دستگاه خودرو صادر خواهد شد، اظهارداشت: از مردم درخواست می‌کنم خودروهای تولید داخل را خریداری کنند. البته صنعت خودرو هم تلاش خود بر ارایه محصولات با کیفیت به بازار را خواهد داشت. در‌خواست نعمت‌زاده برای خرید خودروهای داخلی و افزایش مالیات بر خودروهای لوکس وارداتی در شرایط نامطلوب بازار خودروهای وارداتی بود. مسعود مرکزی یکی از واردکنندگان خودرو در گفت‌وگو با «تعادل» با اشاره به اینکه شرایط برای واردکنندگان دشوار شده است گفت: با وضعیت موجود که هر روز شرایط برای واردات سخت‌تر می‌شود، این بازار اوضاع خوبی پیدا نمی‌کند. باتوجه به نوسانات ارزی، تبصره13 و اسقاط خودروهای فرسوده بازار در شرایط نابسامان بوده و واردات نیز کم شده است. این فعال بازار در ادامه افزود: باتوجه به مشکلاتی که بر سر راه واردکنندگان است. در شرایط فعلی واردات توجیه اقتصادی ندارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا افزایش مالیات بر خودروهای لوکس تاثیری بر بازار این خودروها می‌گذارد گفت: این مساله چندان تاثیری ندارد چراکه هر کس خودرو لوکس سوار می‌شود پول لوکس هم می‌دهد. تنها شاید10درصد مردم لوکس‌سوار هستند، به نظر نمی‌رسد دریافت مالیات برای خودروهای لوکس چندان موثر واقع شود.

وی افزود: زمانی که شرایط را برای واردات خودروهای کره‌یی و ژاپنی سخت می‌کنند، راه را برای چینی‌ها باز می‌کنند. هنگامی که نرخ ارز پایین بود، خودروهای کره‌یی و ژاپنی به‌راحتی وارد می‌شدند و قیمت آنها 70 تا 80میلیون تومان بود. اما در شرایط فعلی و باتوجه به افزایش نرخ ارز و نوسانات موجود قیمت این خودروها در شرایط بلاتکلیفی قرار دارد و برای وارد‌کننده سود زیادی ندارد. مرکزی ادامه داد: در‌حالی‌که با افزایش نرخ ارز قیمت تمام‌شده 206 تا 50میلیون تومان رسید، خودروهای چینی به‌راحتی وارد شدند و با خودروهای داخلی به رقابت پرداختند.

دریافت مابه‌التفاوت بابت اسقاط خودرو فرسوده

مساله دیگر واردکنندگان این بود که ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و سوخت کشور در چند ماه اخیر تصمیم گرفت به‌جای دریافت نقدی هزینه اسقاط خودرو از واردکنندگان (حدود دومیلیون‌و500‌هزار تومان به‌ازای هر خودرو) آنها را ملزم به اسقاط خودرو فرسوده و ارایه برگه اسقاط آن کند.

این موضوع باعث شد به‌دلیل کمتر بودن میزان اسقاط خودروهای فرسوده در مراکز اسقاط در مقایسه با تعداد خودروهای وارداتی، تقاضای واردکنندگان خودرو برای خرید برگه اسقاط افزایش یابد که همین موضوع نیز گران‌شدن قیمت خودروهای وارداتی و به‌دنبال آن افزایش هزینه‌های دریافت برگه اسقاط (حدود چهارمیلیون تومان) را به‌دنبال داشته است. به‌همین‌دلیل شرکت‌های واردکننده خودرو در چند ماه اخیر از تحویل خودروهای پیش‌فروش‌شده به خریداران خودداری کرده و خواستار دریافت مابه‌التفاوت هزینه‌های افزایش‌یافته اسقاط خودرو از خریداران شده‌اند.

این موضوع واکنش بسیاری را در پی داشت که نمایندگان مجلس با نمایندگان سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در این خصوص جلسه‌یی را تشکیل دادند و درنهایت نیز عضو کمیسیون اصل90 مجلس اعلام کرد که شرکت‌های واردکننده خودرو حق دریافت مبلغ اضافی از خریداران خودرو به بهانه افزایش هزینه اسقاط خودروهای فرسوده را ندارند.

به گفته وی، واردکنندگان دلیل این افزایش قیمت را افزایش هزینه اسقاط خودروهای فرسوده می‌دانستند اما این افزایش هزینه نباید در قیمت تمام‌شده خودروهای وارداتی تاثیرگذار باشد.

عضو کمیسیون اصل90 مجلس تصریح کرده که در کمیسیون پس از شنیدن گزارش‌های نمایندگان بخش‌های مختلف دخیل در این موضوع، اعضای کمیسیون تاکید داشتند که طبق قوانین نباید هزینه‌های مربوط به واردات به این شکل بر دوش مصر‌ف‌کننده نهایی بیفتد.

مساله دیگری که باعث نگرانی واردکنندگان شد طرح «مدیریت واردات خودرو» بود که براساس آن واردات خودرو از کشورهای تحریم‌کننده ایران متوقف خواهد شد. در آن صورت ورود خودروهای کره‌یی، ژاپنی و آلمانی که به تحریم‌های امریکا بر ضد ایران پیوسته‌اند و بیشترین حجم صادرات به ایران را دارند نیز متوقف خواهد شد. خودروهای تولیدی این کشورها شامل برندهایی چون هیوندایی، کیا، هوندا، میتسوبیشی و بنز است که هم‌اکنون نیز شاهد ورود آنها به کشور هستیم. در این زمینه فعالان بازار خودرو معتقدند که اجرایی‌شدن این طرح و توقف واردات، افزایش قیمت این خودروها در بازار را به‌دنبال خواهد داشت.

به نظر کارشناسان و فعالان بازار خودروهای وارداتی، قیمت خودروهای وارداتی در جریان عرضه و تقاضا تامین می‌شود و درصورت ممنوعیت واردات برخی از برندهای خودروهای وارداتی شاهد افزایش قیمت‌ آنها خواهیم بود. آنها بر این نظر هستند که باید مشخص شود که اگر واردات خودرو از کشورهایی چون کره متوقف شود آن‌گاه چه خودروهایی جایگزین آنها خواهند شد زیرا از نظر ما جایگزینی برای این محصولات در بازار ایران وجود ندارد. شاید بتوان واردات خودرو از کشوری مثل آلمان را ممنوع کرد اما عملا ممنوعیت واردات از کشورهایی چون کره باتوجه به حجم بالای واردات چندان امکان‌پذیر نیست. ارائه این طرح به وزارت صنعت، معدن و تجارت در حالی اعلام شد که مشاور وزیر چندی پیش در دفاع از افزایش واردات خودرو گفت: واردات خودرو خوب است چون رقابت ایجاد می‌شود.

به نظر نمی‌رسد طرح مدیریت واردات چندان هم برای صنعت خودرو ما مفید باشد چراکه به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت که خودروسازی در 10سال گذشته جزو صنایع زیانده بوده با ممنوعیت واردات خودرو نمی‌تواند به این آسانی هم به سود برسد چرا که اگر صنعت خودرو همچنان در فضای رقابتی نباشد حالا‌حالاها پیشرفتی نخواهد داشت که به سود منجر شود.