ملت یا همان چراغ برق، نامی آشنا برای کسانی است ‌که ماشین دارند. خیابان اکباتان و ملت دو خیابان معروف و اصطلاحا بورس لوازم یدکی خودروهای داخلی و وارداتی است. در این دو خیابان، می‌توانید همه قطعات خودرو را با انواع قیمت‌ها تهیه کنید. این دو خیابان حتی در روزهای تعطیل هم شلوغ است.

تولید‌کنندگان ایرانی ورشکست شده‌اند

شاید در ابتدا بیشترین فروشگاه‌هایی که به چشمتان بیاید فروشگاه‌های لوازم تزیینی انواع خودروها باشد. فروشگاه‌هایی که دو سوی خیابان ملت را اشغال کرده‌اند. شاید به نظر ما و شما، کسی به تزیینات خودرو اهمیت ندهد اما ظاهر امر بیانگر چیز دیگری است. اگر چند دقیقه‌یی در یکی از فروشگاه‌ها بایستید، متوجه می‌شوید که اتفاقا قشر جوان بسیار مشتاقانه برای خرید این لوازم به این فروشگاه‌ها می‌آیند.

بیشتر لوازم این فروشگاه‌ها چینی هستند. این در حالی است که می‌توان در بین آنها قطعات تایوانی هم پیدا کرد، البته قیمتی بالاتر از چینی‌ها دارند. اما از برند‌های ایرانی در این فروشگاه‌ها خبری نیست. اگر هم قطعه‌یی ایرانی یافتید، از لحاظ ظاهر می‌توانید تفاوتشان را با سایر قطعات وارداتی ببینید. هر چند به گفته فروشندگان فروشگاه‌های تزیینات خودرو، قطعات ایرانی تزیینی همگی خرید قبل هستند چراکه اکثر تولید‌کنندگان این صنف در ایران به‌دلیل کیفیت پایین ورشکست شده‌اند و دیگر تولید ندارند. بیشترین قطعه‌یی که در این فروشگاه‌ها با برند‌های ایرانی یافت می‌شود، جلو پنجره خودرو است که آن هم ظاهر زیبایی ندارد.

قطعات مصرفی ایرانی بهتر است. این ادعای یکی از فروشندگان لوازم جلو‌بندی ماشین در خیابان ملت است که قطعه ایرانی می‌فروشد. او به «تعادل» می‌گوید: کیفیت قطعات ایرانی حداقل از چینی‌ها بهتر است. قیمت آن نیز ارزان‌تر از اجناس چینی است. او می‌گوید: مشتریان از برند‌های چینی رضایت ندارند چون پس از گذشت مدت کوتاهی مجبورند آن را عوض کنند و برای تعویض همان قطعه هزینه‌یی دوباره بپردازند.

قطعه‌سازان واسطه‌گری می‌کنند

به‌گفته ساکنان خیابان ملت و اکباتان در گذشته نه‌چندان دور می‌توانستیم قطعات ایرانی را بدون واسطه از کارخانه‌ها تهیه کنیم اما در حال حاضر قطعه‌سازان ارتباط مستقیمی با فروشگاه‌ها ندارند و تنها با واسطه می‌توان قطعات مورد نیاز را تهیه کرد. بنا به اظهارات این فروشندگان، واسطه‌های بازار لوازم یدکی در واقع گماشته همان قطعه‌سازان هستند. آنها ادعا دارند که حتی برخی قطعه‌سازان فروشگاه‌هایی را راه‌اندازی کرده‌اند که در آن قطعات را با قیمت کارخانه می‌فروشند و همین موضوع باعث شده که بازار بقیه مغازه‌ها کساد شود. زیرا به‌عنوان مثال قطعه‌یی که از کارخانه 10هزار تومان خریداری می‌شود، به‌دلیل واسطه‌گری‌ها با قیمت 12‌هزار تومان به مغازه‌دار می‌رسد و فروشنده با اندکی سود آن را به قیمت حداکثر 14هزار تومان می‌فروشد. در حالی که در فروشگاه‌هایی که قطعه‌سازان دارند، این قطعات به همان قیمت کارخانه یعنی 10‌هزار تومان به‌فروش می‌رسد. بدیهی است که خریدار ترجیح می‌دهد از آنها خرید کند.

ایران‌خودرو قطعه نمی‌دهد

سری به نمایندگی خدمات پس از فروش ایران‌خودرو در این خیابان می‌زنیم. فروشگاه‌هایی که همه مشتریانش خودروی داخلی سوار می‌شوند و این کارخانه نیز موظف است قطعات خودرویی را که تولید می‌کند به مصرف‌کنندگان عرضه کند در نتیجه شرکتی به نام ایساکو وظیفه تامین قطعات ایران‌خودرو را برعهده دارد. این شرکت وظیفه دارد قطعات به اصطلاح اورجینال را عرضه کند در حالی که مشتریان ایران‌خودرو می‌گویند: این شرکت قطعات چینی را در بسته‌بندی‌های ایساکو به مشتریان عرضه می‌کند.

برخی نمایندگی‌های ایساکو واقع در خیابان ملت می‌گویند: ایران‌خودرو به نمایندگی‌هایش قطعه نمی‌دهد و ما در تامین قطعات با مشکل مواجه هستیم. به همین دلیل مشتریان دست خالی برمی‌گردند. یکی از قطعاتی که اتفاقا این روزها زیاد هم مشتری دارد کامپیوتر خودروی 206 است. قطعه‌یی که دزدی آن باب شده و در نتیجه متقاضیان آن نیز زیاد است. یکی از نمایندگی‌های ایساکو در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار می‌دارد: ایساکو این قطعه را ندارد یا اگر هم دارد تعدادش زیاد نیست. در نتیجه به نمایندگی‌هایش نمی‌دهد. در حالی که روزانه چندین مراجعه برای تهیه این قطعه داریم و نمی‌توانیم نیاز آنها را برآورده کنیم. یکی از فروشندگان این نمایندگی که به‌نظر می‌رسد مدیر آنجاست می‌گوید: این قطعه قیمت بالایی دارد به‌همین دلیل زیاد نیست. یکی دیگر از نمایندگی‌های ایساکو می‌گوید: برخی قطعات موجود در نمایندگی‌ها از جمله کامپیوتر خودرو را از چین تهیه می‌کنند و در بسته‌بندی ایساکو می‌فروشند. البته برخی قطعات هم فرانسوی هستند. نمایندگی‌های ایساکو در خیابان ملت در پاسخ به اینکه دارندگان کدام خودرو از شرکت ایران‌خودرو بیشتر برای خرید قطعات مصرفی مراجعه می‌کنند؟ می‌گویند: متقاضیان قطعات پژو 405 و پژو پارس بیشتر از سایر خودروهاست. زیرا مدل بعضی از این خودروها حتی به 20 سال پیش برمی‌گردد و قطعات مصرفی بیشتری نیاز دارند.

امدادخودرو موظف است از قطعات ایساکو استفاده کند

نمایندگی‌های ایساکو می‌گویند امداد خودرو باید از قطعات ایساکو استفاده کند اما عملا این اتفاق نمی‌افتد چراکه برخی قطعات در نمایندگی‌ها موجود نیست، در نتیجه از برند‌های دیگر استفاده می‌شود و حتی بعضی اوقات برند‌های بی‌کیفیت را در بسته‌بندی‌های ایساکو به مشتری تحویل می‌دهند. این موضوع را یکی از دارندگان پژو 206 به «تعادل» می‌گوید. او عنوان می‌کند: هنگامی که برای تعویض تسمه پروانه ماشینم با نمایندگی ایران‌خودرو تماس گرفتم و از آنها خواستم نمایندگی معتبری را به من معرفی کنند، به همان تعمیرگاهی که نمایندگی این شرکت بود مراجعه کردم. این قطعه را در بسته‌یی که دارای هولوگرام و مربوط به ایساکو بود روی ماشینم نصب کردند در حالی که بسته‌بندی آن کمی مشکوک به نظر می‌رسید. جعبه آن آکبند نبود. به‌نظر می‌رسید قطعه‌یی را از جای دیگر آورده‌اند و در آن جعبه گذاشته‌اند.

ازدحام در سایپا یدک

می‌گویند خودروهای سایپا که اغلب پراید است، بی‌کیفیت هستند. هر چند این شرکت چنین ادعایی را قبول ندارد اما اگر از کنار نمایندگی‌های سایپا یدک (شرکت تامین قطعات سایپا) بگذرید حتما مهر تایید بر بی‌کیفیتی برخی خودروهای این شرکت به ویژه در برخی سال‌های ساخت، خواهید زد. چراکه حتی در کوچه پس‌کوچه‌های خیابان ملت و اکباتان نیز سایپا یدک مملو از مشتری است. البته اغلب مشتریان این شرکت نیز همانند ایساکو معمولا دست خالی بازمی‌گردند و قطعه مورد نیازشان را نمی‌توانند تهیه کنند. در نتیجه برای تامین قطعه به سایر فروشگاه‌های لوازم یدکی مراجعه کرده و قطعات را از آن‌جا خریداری می‌کنند.

تحریم‌ها را دور زدیم

دیدن برند‌های معروفی چون valeo و harrington فرانسه و luk آلمان در چراغ برق جالب است. شاید پیش از اینکه صحبت از تحریم‌های صنعت خودرو به میان آید، وجود قطعاتی با چنین نشان‌های تجاری عادی به‌نظر می‌رسید اما وقتی درهای واردات بر ایرانیان بسته است این سوال پیش می‌آید که چگونه می‌توان قطعات آلمانی، ‌فرانسوی و حتی انگلیسی را در این شرایط در بازار یافت؟

فروشگاه‌هایی که چنین قطعاتی را دارند به «تعادل» می‌گویند: پیش از آنکه تحریم‌ها گریبان‌گیر صنعت خودرو شود، ما قطعات را مستقیما از کشور‌های اروپایی وارد می‌کردیم اما پس از آنکه واردات قطعات را ممنوع کردند، مجبور شدیم قطعات همان شرکت‌ها را با واسطه از امارات یا ترکیه وارد کنیم.

آنها در پاسخ به اینکه آیا لغو تحریم‌های صنعت خودرو هم این واسطه‌گری را منحل نکرده است؟ اذعان می‌کنند: لغو تحریم‌های صنعت خودرو در حد حرف بود زیرا مراودات بانکی هنوز هم امکان‌پذیر نیست و همان روند گذشته ادامه دارد.

تغییر قیمت دلار ما را متضرر کرد

یکی از فعالان بازار لوازم یدکی در خیابان ملت از ضرر یک‌میلیاردی‌اش به‌واسطه افزایش ناگهانی قیمت دلار به «تعادل» می‌گوید.

وی اظهار می‌دارد: سال 89 – 90 بود که قیمت دلار افزایش یافت. ما پیش از آن قطعات را با دلار ارزان خریده بودیم اما هنگامی که به گمرک رسید دلار گران شد و تعرفه را بر مبنای دلار جدید حساب کردند. این موضوع با ضرر یک‌میلیاردی توام شد و تحریم‌ها هم باعث شد ما قطعات را با واسطه‌گری وارد کنیم که این مساله نیز موجب شد قطعات را گران‌تر بخریم زیرا امکان خریداری مستقیم از کشور مبدا وجود نداشت.

لوازم یدکی کیا کمیاب است

پاساژ کاشانی بورس لوازم یدکی خودروهای وارداتی است. البته اکثر فروشندگان چراغ برق دل خوشی از این پاساژ ندارند. آنها اعتقاد دارند که فروشگاه‌های این پاساژ گران فروش هستند.

در این پاساژ هر آنچه به چشم می‌خورد، لوازم یدکی نیسان، میتسوبیشی و هیوندای است و نام کیا را به‌ندرت می‌توان در بین فروشگاه‌ها دید. حتی در خیابان ملت و اکباتان نیز شاهد این مساله هستیم. مدیر یکی از فروشگاه‌هایی که عرضه‌کننده قطعات یدکی کیا و هیوندای است در این خصوص به «تعادل» می‌گوید: یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، پرطرفدار بودن هیوندای است. در نتیجه بدیهی است که تقاضای قطعات این خودرو بیشتر است و عرضه نیز در گرو تقاضاست. وی در پاسخ به این سوال که چرا خریداران، لوازم یدکی خودروهای کره‌یی را از نمایندگی‌های خدمات پس از فروش تهیه نمی‌کنند؟ اظهار می‌دارد: نمایندگی‌ها قطعات را به قیمت گران‌تر به مشتری می‌فروشند همچنین همه قطعات را هم موجود ندارند. حتی برخی اوقات نمایندگی‌ها برای تهیه قطعات به بازار می‌آیند و از فروشگاه‌های چراغ برق جنس می‌خرند.

رکود بازار؛ حرف آخر چراغ برقی‌ها

بازار لوازم یدکی کساد است. جمله‌یی که از زبان اکثر فروشندگان شنیده می‌شود. با وجود شلوغی افرادی که در خیابان‌های ملت و اکباتان دیده می‌شود، در فروشگاه‌ها خبری از خریدار نیست. بیشتر افرادی که مراجعه می‌کنند تنها برای گرفتن اطلاعات و البته قیمت به فروشگاه‌ها سر می‌زنند. شاید جیب مردم با قیمت‌ها سازگار نیست. شاید هم تعریف آنها از رکود بازار فرق می‌کند چراکه این خیابان‌ها با چنین تردد بالایی نمی‌توانند خالی از خریدار باشند. اما فروشندگان لوازم یدکی روزهای پرشور این خیابان را دیده‌اند و حجم معامله این روزها، ‌برایشان رضایت‌بخش نیست.