دستیابی به تفاهم هسته‌ای که منجر به لغو تحریم‌ها در آینده نزدیک می‌شود، بنا به گفته کارشناسان اقتصادی دستاوردهای مهم اقتصادی بسیاری به همراه خواهد داشت. تفاهمی که به انتظار سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران خاتمه می‌دهد، اما امید به تغییر در بخش‌های مختلف اقتصادی باعث شده صنعت خودرو نیز به‌دنبال قرائت بیاینه تفاهم هسته‌ای، سال 94 را امیدوارانه آغاز کند.

اما پس از لغو تحریم‌های صنعت خودرو در سال گذشته حالا این سوال مطرح است که مهم‌ترین دستاورد مذاکرات هسته‌ای و تفاهم صورت گرفته در لوزان چه تاثیری بر صنعت خودرو کشور خواهد داشت؟ سوالی که پاسخ‌های مختلفی را از سوی فعالان بازار و صنعت خودرو به‌دنبال دارد. در این حین برخی کارشناسان از کاهش هزینه‌ تولید خودرو می‌گویند و برخی دیگر لغو تحریم‌ها را منجر به کاهش نرخ ارز و به‌دنبال آن روند نزولی قیمت‌ها در بازار خودرو بخصوص وارداتی‌ها می‌دانند. در این میان اما بسیاری از کارشناسان اقتصادی و صنعتی مهم‌ترین دستاورد مذاکرات هسته‌ای را حضور خودروسازان معتبر بین‌المللی در بازار خودرو کشور می‌دانند. بازاری که بعد از اعمال تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی توسط خودروسازان چینی قرق شد و عطش حضور خودروسازان اروپایی، ژاپنی و کره‌ای برای ورود به بازار ایران را به‌دنبال داشت. حال قرار است این عطش با تفاهم صورت گرفته فروکش کند به تعبیری دیگر با ورود دیگر خودروسازان معتبر جهانی در بازار ایران شاهد رقابتی‌تر شدن و بالارفتن کیفیت خودروها در داخل کشور باشیم. هر چند امید به حضور خارجی‌ها و رقابتی‌تر شدن بازار خودرو از سوی بسیاری عنوان می‌شود اما برخی دیگر معتقدند یکی از الزامات حضور خودروسازان معتبر بین‌المللی در بازار ایران وجود امنیت سرمایه و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری است و در حال حاضر که تنها بیانیه قرائت شده و هنوز توافقنامه به‌صورت قطعی امضا نشده است حضور زود هنگام خودروسازان خارجی بعید به‌نظر می‌رسد، بنابراین نباید انتظارات جامعه نسبت به تغییرات در کوتاه‌مدت را بالا برد.

چراغ سبز لوزان

همانطور که گفته شد کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو نگاه متفاوتی به شرایط پس از بیانیه لوزان در صنعت خودرو دارند، بطوری‌که مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت افزایش حضور خودروسازان خارجی را یکی از تاثیرات تفاهم هسته‌ای لوزان در صنعت خودرو کشور برشمرده و می‌گوید: اگرچه این تفاهم پس از رفع تحریم‌ها بیشترین تاثیر را بر بخش‌های اقتصادی کشور به همراه خواهد داشت، اما این موضوع در حال حاضر چراغ سبز را به خودروسازان خارجی نشان می‌دهد تا به سمت بازار خودرو کشور حرکت کنند. وی همچنین معتقد است به طور قطع حضور خودروسازان خارجی از این پس افزایش خواهد یافت و نمونه‌های اولیه آن را در سال گذشته مشاهده کردیم و امسال نیز شکل آن قوی تر خواهد بود. بیوک علی مرادلو شرایط به‌وجود آمده را یک فرصت مناسب برای صنعت خودروی کشور دانسته و معتقد است که باید از این فرصت برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و هدف گیری برای ایجاد زمینه‌های صادراتی صنعت خودرو، بیشترین استفاده را برد.

وی با بیان اینکه انتظار کاهش قیمت خودرو از مهم‌ترین تاثیرات تفاهم هسته‌ای لوزان بر صنعت خودرو خواهد بود، می‌گوید: عرصه رقابت در این صنعت بیش از گذشته سنگین می‌شود.

اما سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادی نیز نگاه مثبتی به تفاهم‌نامه لوزان و تاثیر آن بر صنعت خودرو دارد به‌طوری‌که وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با توجه به اینکه بخش خودروسازی داخلی بعد از نفت بین‌المللی‌ترین بخش اقتصاد کشور است از مدتی قبل آماده‌سازی‌ها برای حداکثر بهره برداری از گشایش فضای سیاسی بین‌المللی صورت گرفته بود، بنابراین توافق لوزان و به‌خصوص بیانیه‌ای که طی آن امضا می‌شود خودروسازان داخلی نه تنها جایگاه سابق خود را پیدا خواهند کرد بلکه تا پایان سال 96 از مرز تولید 2 میلیون دستگاه نیز عبور می‌کنند. وی با اشاره به همکاری‌ خودروسازان داخلی با برخی از شرکت‌های خارجی و ادامه آن با در نظر گرفتن شرایط جدید عنوان می‌کند که توافق صورت گرفته باعث می‌شود با افزایش تولید،ایران در زمره 10 تولید کننده اول جهان قرار بگیرد و تا پایان سال 96 از این مرز عبور کند؛ بنابراین این توافق منجر به ثبات قیمت، به روز شدن تکنولوژی‌ و بهبود کیفیت در صنعت خودروسازی می‌شود. لیلاز بحث مهم‌تر از این توافق را کاهش قیمت یورو در برابر دلار می‌خواند که باعث می‌شود خودروهای اروپایی در برابر چینی‌ها برای ایران اقتصادی‌تر شود؛ بنابراین این موضوع و توافق هسته‌ای یک افق جدید در بازار ایران ایجاد می‌کند و باعث ورود خودروهای اروپایی به بازار ایران می‌شود.

تعادل در افزایش قیمت‌ها

احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان کشور نیز با بیان اینکه بعد از تحریم‌های صورت گرفته در ایران شرکت‌های خودروساز توسعه محصولات خود را به سمت خودروهای چینی سوق دادند، می‌گوید: به دلیل تحریم‌ها کمپانی‌های اروپایی، ژاپنی و کره‌ای امکان حضور در ایران را نداشتند این در شرایطی است که برخی از تولید کنندگان داخلی به سراغ خودروسازان چینی رفتند. وی در ادامه با اشاره به اینکه لغو تحریم‌ها باعث می‌شود، برای سرمایه‌گذاران خارجی امکان حضور در ایران فراهم شود، تصریح می‌کند از آنجا که یک میلیون دستگاه ظرفیت جدید سواری در کشور وجود دارد شرکت‌های خودروساز می‌توانند با انجام مناقصه به‌صورت اشتراکی با خودروسازان خارجی همکاری کنند، در چنین صورتی بازار رقابتی شکل می‌گیرد و خودرو با قیمت مناسب و کیفیت خوب در بازار عرضه می‌شود. نعمت‌بخش معتقد است که در این میان شروطی وجود دارد از جمله اینکه تولید خودروسازان خارجی در ایران باید با داخل‌سازی حداقل 40 تا 50 درصد صورت بگیرد. شرط دیگر خارجی‌ها باید در بازارهای هدف صادراتی خودشان ما را وارد کنند. از سوی دیگر هر کمپانی که بهترین قرارداد را پیشنهاد دهد با آن قرارداد بسته شود. وی خاطر نشان کرد که با لغو تحریم‌ها به‌طور حتم کاهش هزینه‌ها را خواهیم داشت، ولی از آنجا که سایر مولفه‌های تولید ثابت هستند انتظار کاهش قیمتی نداریم.

باید در انتظار بود

اما یک کارشناس ارشد خودروسازی نظری متفاوت نسبت به دیگر کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو دارد. وی معتقد است مذاکرات صورت گرفته در لوزان و قرائت بیانیه میان ایران و کشورهای غربی تاثیر زیادی در اقتصاد کشور دارد اما در صنعت خودرو تاثیر چندانی ندارد. وی با بیان اینکه صنعت خودرو از مشکلات اقتصادی و نقدینگی رنج می‌برد، می‌گوید: با توجه به اینکه رفع مشکلات اقتصادی در صنعت خودرو زمان بر است بنابراین نمی‌توان به دستاوردهای لغو تحریم‌ها در این میان امید چندانی داشت. وی ضمن بیان این مطلب که لغو تحریم‌ها منجر به کاهش نرخ ارز در کشور و از سوی دیگر کاهش هزینه خودروسازان می‌شود، اما این موارد تاثیر چندانی در قیمت خودرو نخواهد داشت تصریح می‌کند که مذاکرات به دلیل بالابردن اعتبار بین‌المللی ایران صرفا قدرت مذاکره و چانه‌زنی خودروسازان ایرانی را بالابرده است. این کارشناس ارشد خودروسازی حضور خودروسازان بین‌المللی در بازار ایران به علت لغو تحریم‌ها را دارای تاثیر چندانی در صنعت خودرو نمی‌داند و معتقد است در صورتی که خودروسازان بین‌المللی براساس مدل گذشته خود یعنی برای عرضه محصول و فروش قطعه به بازار ایران وارد شوند تاثیر چندانی نخواهند داشت اما در صورتی که آنها با ورود به بازار ایران به سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو بپردازند و از این طریق بتوانند مشکل نقدینگی خودروسازان داخلی را برطرف کنند مسلما اتفاقات خوبی چون تولید محصول با کیفیت و به روز شدن تکنولوژی در صنعت خودرو صورت می‌گیرد.

وی معتقد است که در هر صورت تا امضای توافق‌نامه به‌صورت قطعی و آرام شدن فضا مسلم است که سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران تلاشی نخواهند کرد. وی همچنین تاکید می‌کند که در هر صورت این موضوع در کوتاه‌مدت صورت نمی‌گیرد و اگر قرار باشد خودروسازان معتبر در بازار ایران سرمایه‌گذاری کنند در سال آینده این اتفاق صورت می‌گیرد. اما محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران نیز مهم‌ترین دستاورد بیانیه لوزان را هموار شدن راه ارتباطات جهانی می‌داند و می‌گوید: خودروسازان و قطعه سازان جهانی به‌صورت اشتراکی می‌توانند در ایران تولید داشته باشند و از این طریق می‌توانیم به بازارهای جهانی صادرات داشته باشیم. وی ادامه می‌دهد که حالا خودروسازان داخلی می‌توانند مواد اولیه و قطعات موردنیاز خود را از شرکت‌های اصلی خریداری کنند و از این طریق تا حدودی به کاهش هزینه‌های خود بپردازند.

نجفی‌منش با بیان اینکه اگر نقل و انتقال پول به روال عادی برگردد، بزرگترین مشکل خودروسازان خارجی برای ورود به بازار ایران رفع می‌شود، می‌گوید: در این صورت به جای آنکه خودرو و قطعه را وارد کنیم خودروسازان و قطعه‌سازان را می‌توانیم وارد بازار ایران کنیم. وی با اشاره به اینکه بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی مذاکرات اولیه خود را پیش از حصول توافق انجام داده‌اند و در حال حاضر پشت درهای ایران منتظر آرام شدن فضا و حصول توافق نهایی هستند، می‌گوید: در صورت امضای توافق و حل مشکل نقل و انتقال پول این شرکت‌ها برای فعالیت در بازار ایران آماده هستند. یکی از مشکلات شرکت رنو برای ورود به بازار ایران موضوع نقل و انتقال پول بوده است. شرکت پژو نیز در قراردادی با یکی از شرکت‌های داخلی قرار است شراکت داشته باشند و در همین راستا مدل‌های جدید خود را در بازار ایران عرضه کند. همه شرایط آماده است بنابراین باید مسوولان با هموار کردن راه و از بین بردن موانع حضور خودروسازان بین‌المللی در کشور را مرتفع کنند. نجفی منش با اشاره به اینکه بعد از قرائت بیانیه تفاهم میان ایران و کشورهای غربی بسیاری از شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز برای همکاری با شرکت‌های داخلی تماس گرفتند و برای حضور در بازار ایران ابراز تمایل کردند بر بهره‌گیری از این فرصت‌ها تاکید دارد. وی مهم‌ترین مانع در کشور که ممکن است باعث عدم حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور شود را موضوع قیمت‌گذاری خودرو می‌داند و معتقد است باید این موضوع به زودی حل شود.