آیا بازار خودرو برعکس صحبت های مسئولان حرکت می کند؟

ایران خودرو و سایپا زیان مالی زیادی می‌دهند" این جمله تکراری دبیر انجمن خودروسازان است. نعمت بخش معتقد است که به دلیل قیمت گذاری دستوری خودرو، خودروسازان مدام در حال زیان هستند.  

زیان ده بودن این دو شرکت بزرگ خودروسازی با توجه به حمایت های بی دریغ دولت از این شرکت ها به هرنحوی که ممکن می باشد منطقی به نظر نمی رسد. در بازاری که در انحصار این دو شرکت قرار گرفته و واردات خودرو هم ممنوع می باشد علی القاعده می بایست اینان سودده می شدند نه زیان ده!!!

نعمت بخش گفته است، در حال حاضر ۱۰۰ هزار خودرو ناقص کف کارخانه، نیاز به قطعه دارند و دلیل آن هم همین سرکوب مالی است که انجام داده اند و روز به روز توان مالی قطعه سازان ضعیف‌تر می‌شود. ریشه اصلی در ضرر و زیان خودرو سازان، قیمت گذاری دستوری خودرو است که اکنون ایران خودرو به دلیل این روش قیمت گذاری، ۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان ضرر کرده است.

به گفته دبیر انجمن خودرو سازان، اگر همین روش قیمت گذاری پیش برود، با مشکلات جدی رو به رو خواهیم شد و باید قیمت خودرو به نحوی قیمت گذاری شود  که خودروساز ضرر نکند، اکنون خودرویی مانند پژو پارس در بازار حدود ۲۴۰ میلیون تومان است که کارخانه آن را به قیمت ۱۲۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد که نشان از ضرر و زیان خودرو ساز است.  

نعمت بخش  ادامه داد: اگر خودرو در حاشیه بازار به فروش رود و اجازه دهند قیمت خودرو در حاشیه بازار مشخص شود، قیمت این کالا در بازار هم کاهش خواهد یافت.  

هر چند قیمت خودرو در ۲ سال گذشته رشد چشمگیری هم در بازار و هم در کارخانه داشته است، اما حالا این صحبت شده گله تکراری خودروسازان؛ خودروسازانی که با وجود پیش فروش و فروش فوق العاده در حال زیان کردن هستند.  

حالا که رزم حسینی وزیر صمت شده، مدام از انحصار شکنی خودروسازان می‌گوید. وزیر صمت با بیان این که به دنبال شکستن انحصار در حوزه خودرو هستیم و این کار را انجام خواهیم داد گفت: نه تنها در حوزه واردات بلکه در حوزه تولید داخلی نیز باید شرکت‌های بخش خصوصی را تقویت کنیم تا رقیب خودروسازان شوند.

اما حالا برخی از کارشناسان بر این انحصارشکنی ایراداتی وارد کردند. امیرحسین کاکایی کارشناس صنعت خودرو گفت: در ۳۰ سال گذشته به اسم ایجاد رقابت بین خودروسازان، ده‌ها خودروسازی در کشور به وجود آمد که تمام آن‌ها کوچک یا متوسط هستندو در سطح جهانی رقابت پذیر نیستند.  

این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: در نتیجه در این مدت، با این همه خودروسازی احساس داشتن بازار رقابتی را نمی‌کنیم. برای اینکه در قرن ۲۱ برای اینکه خودروسازی بتواند با تحولات فناورانه تغییر سلیقه مشتری در دنیا همراهی کند، لازم است سرمایه گذاری بزرگ انجام دهد و این کار اقتصادی است مگر اینکه شرکت بتواند به بازار بزرگی  دسترسی داشته باشد.

حالا به تازگی وزیر صمت برای کمک به خودروسازان، خبر از آزادسازی قیمت داده است. رزم حسینی به پیگیری جدی وزارت صمت به منظور آزادسازی قیمت خودرو تاکید کرد و گفت: با سیاست گذاری وزارت صمت و همراهی مجلس و کمیسیون صنایع در این زمینه قطعا آزادسازی قیمت خودرو به زودی خواهد افتاد.

میزان عرضه و تقاضا، تعیین کننده قیمت خودرو

آزادسازی که اگر درست انجام نشود، تبعات سنگینی برای مردم خواهد داشت. ابوالفضل خلخالی کارشناس صنعت خودرو گفت: قیمت خودرو مانند همه کالا‌های دیگر بهتر است بر اساس میزان عرضه و تقاضا فروش رود.  

او بیان کرد: اگر قیمت بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین شود، شاهد کاهش قیمت‌ها و متعادل شدن هستیم. صحبتی که این روز‌ها بسیار داغ است به آزادسازی قیمت خودرو بر می‌گردد، اما این نکته گفتنی است در هنگام آزادسازی باید تمهیداتی صورت گیرد که به مردم فشاری وارد نشود.

این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد: آزادسازی قیمت خودرو باید به صورت پلکانی باشد و ناگهانی از حالت ابلاغی به سمت آزادسازی پیش نرویم به مرور زمان در بازار انحصار را حذف کنیم.  

از قیمت گذاری دستوری خارج می شویم؟

رضا شیوا رئیس شورای رقابت در خصوص آزادسازی قیمت خودرو، گفت: اکنون در حال بررسی این موضوع هستیم که آیا می‌توان برخی از خودرو‌ها را از قیمت گذاری دستوری خارج کرد یا خیر. بنابر آخرین تصمیمات قرار بر است برخی از خودرو‌ها که رقیب دارند را از قیمت گذاری دستوری خارج کنیم.

رئیس شورای رقابت ادامه داد:شاید خودرو‌های شرکت‌های بزرگ که خودرو‌هایی مشابه خودروسازان دیگر تولید می‌کنند را از سیستم قیمت گذاری خارج کنیم البته این موضوع در دست بررسی است.

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه ممکن است قرعه کشی حذف شود، گفت: تا زمانی که تولید به اندازه مصرف و تقاضا نباشد، قرعه کشی  انجام می‌شود، اما ممکن است تولید برخی خودرو‌ها با تقاضا یا قیمت‌ها یکی باشد، آن زمان قرعه کشی دیگر معنا ندارد. اکنون که میزان تولید برخی از خودرو‌ها با تقاضا برابری ندارد قرعه کشی یکی از عادلانه‌ترین راه هاست.  

او با بیان اینکه برخی خودرو‌ها از قیمت گذاری دستوری خارج می‌شوند، گفت: هر خودرویی که در بازار رقیب داشته باشد از سیستم قیمت گذاری خارج می‌شود، اکنون کرمان موتور، گروه بهمن، مدیران خودرو و برخی دیگر خودرو تولید می‌کنند، اگر  خودرو‌هایی که این خودروساز‌ها تولید می‌کنند با خودرو‌های ایران خودرو و سایپا در یک کلاس قیمت باشند، چون می‌توانند رقابت کنند ممکن است از دستورالعمل قیمتی خارج شوند.  

شیوا در خصوص خبری مبنی بر نهاد‌های تنظیم گفت: برخی در رابطه با نهاد‌های تنظیم گر صحبت می‌کند که باید گفت بر اساس ماده ۵۹ مسئول  نهاد‌های تنظیم گر شورای رقابت است و هیچ مقوله‌ای نمی‌تواند وارد آن شود. شورای رقابت اگر تشخیص داد که یک بازاری احتیاج به نهاد تنظیم گر دارد، یا برای شرکتی تشخیص داده شد که نهاد تنظیم گر باید تشکیل شود برنامه ریزی آن باید در شورای رقابت صورت گیرد.  

صنعت خودرو انحصاری است

آلبرت بغزیان استاد دانشگاه و عضو هیأت تجدید نظر شورای رقابت از جمله کسانی است که می‌گوید: صنعت خودرو انحصاری است و ممنوعیت واردات بر این انحصار افزوده است. اگر این صنعت انحصاری نبود قطعاً شورای رقابت در قیمت‌گذاری آن ورود نمی‌کرد چرا که قیمت‌ها در بازار به‌صورت رقابتی اداره می‌شد.

او ادامه می‌دهد: صنعت خودرو زمانی از انحصار خارج می‌شود که ما چندین خودروساز داشته باشیم و خودروسازان فعلی تعیین کننده تولید و بازار نباشند.

حالا در میان این اختلاف نظرها، قیمت‌های بازار افسارگسیخته‌تر از قبل شده و از طرفى کاهش عرضه خودروسازان نیز بر این آشفته بازار دامن زده است. در مجموع این اتفاقات باعث شده تا عده‌اى از آشفته بازار این روز‌های کشور سو استفاده کرده و از آب گل آلود ماهی بگیرند.

کارشناسان خودرو بر این باور هستند که باید قیمت گذاری خودرو آزاد و از طرف دیگر واردات خودرو هم آزاد شود، اینگونه اختلاف قیمت بین بازار و  کارخانه کاهش پیدا خواهد کرد.  

اگر قرار است از مسیر تقویت بخش خصوصی، انحصار بازار خودرو شکسته شود، ابتدا باید تحریم‌ها لغو و شرکای خارجی برگردند در غیر این صورت، بعید است خصوصی‌ها بتوانند کمکی به شکست انحصار بکنند. البته با توجه به سیگنال‌های مثبتی که از سوی ایران و آمریکا بابت احیای توافق هسته‌ای و برجام ارسال شده، لغو تحریم‌ها محتمل به‌نظر می‌رسد، اما باید منتظر ماند و دید آیا خودروسازان خارجی باز هم ریسک حضور در خودروسازی کشور را می‌پذیرند؟