کنار گذاشتن خودروهای بنزینی در جهان، ۱۰سال پیش یک پیش‌بینی نه‌چندان دقیق بود و بسیاری شاید به‌راحتی از کنار آن می‌گذشتند. حالا اما تقریبا بدیهی است تا دودهه دیگر، دستکم نیمی از تولیدات خودرو در جهان، الکتریکی خواهند بود و خودروهای بنزینی و فناوری‌های مربوط به آنها نه فقط از عرصه رقابت کنار می‌روند، که برگ برنده نفت به‌عنوان یک کالای استراتژیک را هم از کشورهای نفت‌خیز جهان می‌گیرند. همین حالا، غول‌های خودروسازی جهان کنار گذاشتن خودروهای بنزینی را کلید زده‌اند. چین، آلمان، فرانسه، بریتانیا و حتی کشورهایی مانند برزیل اعلام کرده‌اند پس‌از سال ۲۰۴۰میلادی، دیگر به هیچ خودرو بنزینی اجازه تردد نخواهند داد.

این در حالی است که برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارند که در کشورهای حوزه اسکاندیناوی، همین حالا هم بین ۲۰ تا ۵۰درصد از خودروهایی که در هر سال به فروش می‌رسند، در سبد خودروهای الکتریکی هستند. به‌عبارت‌ساده‌تر، رقابت برای یک جهش فناورانه دیگر در حوزه خودرو شروع شده است و بی‌رحمانه ادامه دارد.

رقابت به خاورمیانه رسید

در ماه‌های اخیر، زمزمه‌ها در مورد تولید خودروهای الکتریکی در ایران هم شتاب گرفته و از شهردار تهران گرفته تا معاون رئیس‌جمهور در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، نه فقط از خودروهای الکتریکی که از خودروهای خودران، اتوبوس‌های الکتریکی و موتورسیکلت‌های الکتریکی سخن می‌گویند. تلاش برای تولید اتوبوس‌های خودران با کمک شهرداری مشهد هم وارد فاز اجرایی شده است.با این همه، ظاهرا رقابت شدیدتر و سخت‌تر از آن چیزی است که مجموعه صنعت خودرو در ایران به آن فکر می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهند در منطقه خاورمیانه، برخی کشورها فعالیت در زمینه کنار گذاشتن اقتصاد نفتی را شروع کرده اند و سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه خودروهای غیربنزینی به شدت افزایش یافته است.

شراکت ۳جانبه برای تولید خودروهای هیدروژنی

سال گذشته، نشریه بلومبرگ به نقل از وزیر انرژی عربستان‌سعودی، از برنامه این کشور برای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین صادرکننده هیدروژن در جهان خبر داد.

بر اساس این گزارش، عربستان در راستای دستیابی به اهداف سند ۲۰۳۰ توسعه خود، توجه ویژه‌ای به انرژی ‌های تجدیدپذیر داشته و قرار است با پیوستن به زنجیره تولید جهانی، پای تولید هیدروژن را به صنعت خودرو هم باز کند.

بر این اساس، حدود یک‌سال پیش، یک شراکت سه‌جانبه میان شرکت‌هایی از عربستان، آمریکا و ژاپن برای گسترش استفاده از خودروهایی با سوخت هیدروژن در عربستان کلید خورد.

شرکت آمریکایی Air Products & Chemicals  برای ساخت جایگاه‌های سوختی که با سلول‌ های سوخت هیدروژنی کار می‌کنند، سرمایه‌گذار اصلی بود و شرکت ژاپنی تویوتا هم طراحی و تولید خودرو را برعهده داشت.

در تابستان گذشته، طرف آمریکایی از شروع عملیات پروژه ساخت کارخانه عظیم تولید هیدروژن‌سبز با مشارکت شرکت «ای‌سی‌وی‌ای» عربستان خبر داد.

این پروژه پنج‌میلیارددلاری پس از ساخت قرار است روزانه ۶۵۰تن هیدروژن سبز تولید کند که برای مصرف ۲۰هزار اتوبوس با سوخت هیدروژن  کافی خواهد بود. فرآیند کار هم طبق برنامه‌ریزی‌ها، از سال 2025 میلادی شروع خواهد شد. اما نکته اینجاست سوخت به‌صورت آمونیاک به بازارها منتقل می‌شود و در محل به هیدروژن تبدیل خواهد شد.

هیدروژن یکی از فراوان‌ترین عناصر در طبیعت است. با سوختن هیدروژن هم تنها آب تولید می‌شود که آلودگی ندارد. هرچه باشد اما درعمل بازهم مشکلات فراوانی پیش‌پای تولید خودروهای هیدروژنی وجود دارد. 

همه این‌ها در حالی است که افزایش قیمت نفت (که شواهدی از آن همین حالا هم پدیدار شده)، می‌تواند به جان گرفتن دوباره صنایع وابسته به انرژی‌های نو در سراسر جهان ختم شود. این یعنی اروپایی‌ها و چینی‌هایی که واردکننده انرژی هستند، ترجیح می‌دهند استفاده از انرژی‌های نو را گسترش بدهند.

ازآن‌سو اما داستان برای کشورهای تولیدکننده نفت همچون عربستان دقیقا برعکس است. این کشورها اگر می‌خواهند از دایره صنعت و اقتصاد جهان بیرون نمانند، باید دیر یا زود تغییرات بنیادین در شکل و شمایل اقتصاد جهانی را درک کنند و به آن بپیوندند.