بحث درباره قیمت خودرو و آزادسازی آن در کارخانه از داغ‌ترین موضوعات فعلی در صنعت خودروی کشور می‌باشد. هر طرف این داستان طرفداران خود را دارد و برای نظرات خود دلایلی را مطرح می کنند. ولی آنچه که مشخص است این است که صنعت خودرو در کشور دچار مریضی‌های زیادی شده است که نه مردم راضی هستند و نه خودروسازان. اینکه بازار خودرو در انحصار کامل دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران‌خودرو و سایپا است شکی نیست و کافی است این دو شرکت عرضه محصولاتشان به بازار را کاهش دهند تا موج افزایش قیمت خودرو در بازار به راه بیفتد. این موضوع به واضح در آبان ماه مشاهده شد.

بالا رفتن تعداد خودروهای ناقص در کف انباره‌ای خودروسازان که همیشه دلایل قاطعی برای آن دارند مبنی بر عدم و یا کمبود قطعه، باعث کاهش عرضه  خودرو به بازار می‌شود که این خود حتی در شرایط رکود که مشتری هم در بازار نیست بهانه‌ای برای دلالان و افراد سودجو برای بالا بردن قیمت خودرو می‌شود. خودروساز همواره اعتقاد دارد که با زیان خودرو تولید می‌کند و مردم اعتقاد دارند که بهایی که برای خودرو می‌پردازند خیلی بیشتر از ارزش واقعی محصولات داخلی است و جالب اینکه هر دو طرف درست می‌گویند ولی راه حل تنها افزایش قیمت خودرو در کارخانه نیست بلکه کاهش هزینه‌های سربار و جانبی زیادی که دو خودروساز دارند بیشترین ضربه را به آنها دارد وارد می‌کند.

در این خصوص نشستی با حضور برخی از کارشناسان صنعت خودرو برای بررسی دلایل مشکلات صنعت خودرو و افزایش بی‌رویه قیمت خودرو در بازار و کارخانه برگزار شد. در این میزگرد سعید مدنی (مدیرعامل اسبق گروه خودروسازی سایپا)، دکتر ابوالفضل خلخالی (عضو هیئت علمی دانشگاه و کارشناس صنعت خودرو)، مهندس علی اکبر جوان روح (کارشناس صنعت خودرو و قطعه ساز)  و میرهادی رهگشای (پژوهشگر اندیشکده اقتصاد مقاومتی و سردبیر پایگاه تحلیلی مسیر اقتصاد) حضور داشتند.

*مدنی: خودروسازان بالای 15 تا 20 درصد قیمت تمام شده خودروها با زیان مواجه هستند

سعید مدنی، مدیر عامل اسبق گروه خودروسازی سایپا در این نشست گفت: در طول سال های گذشته عمدتاً تصمیمات تکلیفی در صنعت خودرو حاکم بود به نحوی که اگر دخالت های دولتی نبود ما امروز شاهد افزایش قیمت ها نبودیم. به اعتقاد من اگر قیمت های خودرو در طی چند سال گذشته آزاد می شد  بازار با این گرانی ها روبه رو نبود. خودروسازان در بیش از 15 تا 20 درصد قیمت تمام شده خودروها با زیان مواجهه هستند.

ابوالفضل خلخالی، عضو هیات علمی دانشگاه و کارشناس صنعت خودرو نیز در این نشست گفت: متاسفانه ما به صنعت خودرو بی‌مهری می‌کنیم. مدیریت ناصحیح عامل این روزهای شرکت های خودروسازی است. همیشه مدیریت های پیچیده به همراه رانت و فساد عاملی شده تا دانش فنی در این بخش به مزیت اقتصادی ختم نشود.

وی با بیان اینکه بهره رانتی و مدیریت های غیر کارشناسی صنعت خودرو را دچار مشکل کرده است، افزود: اما سوال اینجاست چرا با وجود این همه زیان در تولید هیچ مدیری در این صنعت استعفا نمی دهند؟ سیاست گذاری معیوب در این صنعت نشان می دهد اگر مجدداً  افزایش قیمت ها لحاظ شود تغییری در این صنعت اتفاق نخواهد افتاد. باید فکر اساسی در مدیریت این بخش کرد.

* جوان روح: صنعت خودرو گرفتار سیاست های غلط است

علی اکبر جوان روح،کارشناس صنعت خودرو و قطعه ساز گفت: صنعت خودرو گرفتار سیاست های غلط است زمانی که ارز چند برابر می شود تولیدکنندگان دچار افزایش هزینه های تولید و کاهش نقدینگی می‌شوند اما چرا کسی دلایل این نوسانات ارزی را اعلام نمی کند!. امروز تغییرات نقدینگی و قیمت ارزی مشکلات زیادی را برای صنایع بوجود آورده است.

وی افزود: خودروساز بدهکار به قطعه ساز است از طرفی هم برای گردش فعالیت نیازمند مواد اولیه است. چرا هر کجا دولت کم آورده است دست در جیب مردم می‌کند. بازی با ارز باید پایان یابد و براساس ارزش کارها انجام شود که در این صورت اوضاع ساماندهی خواهد شد.

جوان روح در ادامه گفت: صنعت خودرو به کل صنایع کشور وابسته است به نحوی که هر کجا کشوری پیشرفتی  دارد دارای صنعت خودروی پیشرفته ای نیز است. حالا ذلیل شدن این بخش از بی سیاستی ها است.

* فضا برای آزادسازی قیمت خودرو نیست

میرهادی رهگشای، پژوهشگر اندیشکده اقتصاد مقاومتی نیز در این نشست ضمن مخالفت با آزادسازی قیمت خودرو گفت: در شرایط فعلی فضا برای آزادسازی قیمت ها فراهم نیست. نمی توان نهاد قیمت گذار را کنار گذاشت. سهام های تو در تو  با زیان های بالا زمینه ها را برای قیمت گذاری فراهم کرده است.

مدنی در ادامه صحبت های خود گفت: نقش اصلی در سیاست گذاری های صنعت خودرو را دولت دارد. مسائل سیاسی اولویت دارد. مدیری که به سیاست ها تن در نمی دهند حذف می شود. این صنعت سیاست زده است.  خودروساز وقتی با افزایش هزینه ها روبه رو است چگونه بهره وری را افزایش دهد.

وی تاکید کرد: مقصر رفتن خودروساز در گرداب وام های سنگین را باید سیاست های دولت دانست. در دولت نهم وقتی خودروسازی در حیطه دولت رفت دخالت ها شروع شد.

* فریز کردن قیمت ها سیاست اشتباهی بود

مدنی با بیان این که فریز کردن قیمت سیاست اشتباهی بود، گفت: افزایش قیمت در کارخانه باعث افزایش قیمت ها در بازار نمی شود. وقتی قیمت ها را در کارخانه ثابت نگاه می دارید فضا برای آمدن پول های سرگردان در بازار خودرو فراهم‌می شود.

خلخالی نیز در ادامه این نشست گفت: ساختار مدیریت در صنعت خودرو باید اصلاح شود. اگر دولت ها اجازه تغییر سیاست گذاری ها را نمی دهند چرا باید برای افزایش قیمت ها تلاش کرد! اگر ظرفیت افزایش یابد  نیاز بازار رفع و‌اختلاف قیمتی حذف می شود. من معتقدم قیمت گذاری دستوری اشتباه هست. باید معلوم شود خودروسازی دولتی یا خصوصی است.

جوان روح با بیان این که خودروساز به شکل حقوقی خصوصی است اما دولت آن را اداره می کند گفت: اگر فساد هم وجود دارد به دلیل همین شکل مدیریت است.

رهگشا با بیان این که راهکار حذف رانت افزایش تولید است گفت: خبر افزایش قیمت کارخانه ای، قیمت بازار را افزایش داد  چطور می توان گفت تقاضای سوداگرایانه در این شرایط کم خواهد شد. برای حل موضوع باید به فکر افزایش تولید بود از طرفی دولت هم باید ثبات اقتصادی را به وجود آورد.

* از هر 10 نفر در قرعه کشی 1 یا 2 نفر مصرف کننده واقعی است

مدنی گفت: سال 91 که قیمت پراید 18 میلیون شد صف خرید ایجاد شد تا 3 هفته فروش افزایش قابل توجهی پیدا کرد. اما بعد از حرف های آقای احمدی نژاد که "پراید کیلو چند" مردم از خرید خودرو منصرف کرد. اگر ستاد تنظیم بخواهد براساس فرمول های خود کار کند باید الزاماتی را رعایت کند که در شرایط فعلی امکان پذیر نیست.  تنها راه، قیمت گذاری خود تعیین قیمت در حاشیه بازار است. حاشیه بازار قیمت خودرو را در بازار کاهش خواهد داد.

وی با بیان این که از هر 10 نفر در قرعه کشی 1 یا 2 نفر مصرف کننده واقعی است گفت: خودرو امروز سود آنی دارد که این موضوع باید برطرف شود. اگر ظرفیت بیش از تقاضا باشد خودروساز باید قیمت ها را کمتر کند یا شرایط فروش را تغییر دهد.

* انحصار از صنعت خودرو برداشته و واردات آزاد شود

خلخالی راهکار صنعت خودرو را خصوصی سازی دانست و گفت:  به نظر من برای یک بار تصمیم بگیریم خودروساز دولتی است و باید افزایش تولید را برای مدیریت بازار انجام دهیم. نگویید نمی شود بگویید ما نمی توانیم. اگر خودروساز می خواهد افزایش قیمت دهد باید شفافیت قیمت گذاری، افزایش تیراژ، برنامه افزایش کیفیت و توسعه محصول را انجام دهد.

جوان روح گفت: امروز دولت تعیین تکلیف می کند. انحصار باید در این صنعت برداشته شود و واردات صورت گیرد. البته باید نرخ تولید هم افزایش پیدا کند. ما قیمت بازار نداریم امروز توهم قیمت ها در بازار است. در حال حاضر عرضه با تقاضا مناسب نیست. توصیه می کنم دلیل افزایش قیمت اگر فولاد است در مورد آنها صحبت کنید نه اینکه مدام بگویید ما برای تولید باید افزایش قیمت ها را دریافت کنیم.