واردات خودرو به سبک نوین؛ در باغ بهشت یا چاهی عمیق؟

از ظهر امروز، 6 اسفند سال 1401 قرار است اولین سری پیش فروش خودرو های وارداتی از طریق وبسایت جدیدی که وزارت صمت اعلام کرده انجام شود. تا همین چند وقت پیش قرار بود این پیش فروش از طریق سازمان بورس کالا انجام شود و حتی در اوایل زمستان اعلام شد که سایپا تعدادی از محصولات چانگان را به بورس می برد. اما دی ماه که هیچ، سال در حال تمام شدن است و نه تنها خبری از عرضه هیچ خودرویی در بورس کالا نیست، بلکه اکنون پیش فروش خودرو هایی در جریان است که نه تنها مشخص نیست چه زمانی به ایران می رسند، بلکه ادعا شده این پیش فروش یک هفته ای برای واردات مجموعا 100 هزار خودرو در مدت 6 ماه است! ادعایی پر از ابهامات جدی و خطرناک.

چرخش از بورس کالا به قرعه کشی، صمت سرگردان است.

یک سال قبل در همین روز ها ابراهیم رئیسی دستور رفع موانع موجود در مسیر واردات خودرو را داد و برای این کار ضرب العجل 3 ماهه تعیین کرد. با تعلل های وزارت صمت این 3 ماه تا شهریور 1401 کش آمد و فاطمی امین که در آن زمان درگیر مسائل سختی مانند استیضاح در مجلس بود در نهایت چراغ سبز واردات خودرو را داد. وزارت صمت از واردات خودرو به عنوان برگ برنده ای برای کنترل بازار افسارگسیخته خودرو نام می برد و به همین جهت به چندین شرکت شناس و ناشناس با شرایطی عجیب مجوز واردات خودرو داد. مجوزی که به نظر می رسد تنها به منظور تسریع واردات بوده نه ایجاد پشتوانه برای خدمات پس از فروش. نکته عجیب تر در این زمینه، الزام واردکنندگان به اخذ سود 15 درصدی از واردات بود! سپس این خودرو ها در بورس کالا عرضه می شدند و اختلاف بینن قیمت تمام شده + سود واردات کننده با قیمت نهایی در بورس به جیب دولت می رفت. در واقع دولت هم از گمرک سود می کرد هم از بورس!

اما با زیربار نرفتن سازمان بورس برای میزبانی سیرک وزارت صمت، ناگهان سامانه جدیدی رونمایی شد که متقاضیان باید برای خرید خودروهای وارداتی در آن پیش ثبت نام کرده و مبلغ 500 میلیون تومان را بلوکه کنند. این پیش ثبت نام برای واردات 100 هزار خودرو در مدت 6 ماه خواهد بود. به این معنی که قرار است مبلغ عظیم 50 هزار میلیارد تومان از جیب مردم بلوکه شود تا 100 هزار خودروی زیر 20 هزار یورو وارد کشور شوند.

سرگردانی و بی برنامگی وزارت صمت در این موضوع کاملا مشخص است و تمام برنامه های جابجا شده و عملی نشده در طول مدت این چند ماه نشان از عدم اطمینان وزیر برای برنامه ریزی دقیق واردات دارند.

100 هزار خودرو در 6 ماه، رویای شیرین وزارت یا کابوس تلخ مردم؟

وزارت صمت اعلام کرده که این پیش ثبت نام و قرعه کشی  جمع آوری مبلغ 50 هزار میلیارد تومان از حساب مردم برای واردات 100 هزار دستگاه خودرو درر 6 ماه است. با نگاهی به گذشته، می توان به سال ها 94 تا 97 رفت. جایی که برجام با قدرت پابرجا بود و واردات خودرو طبق یک روال عادی انجام می شد. در آن زمان و با آن شرایط، به طور متوسط در یک سال 70 هزار خودرو به ایران وارد می شد. آن هم در زمانی که نه تحریم های کنونی وجود داشت و حواله های ارزی بسیار راحت انجام می شدند و نه خبری از مشکلات فعلی در زمینه لجستیک و تولید خودرو بود.

حال با شرایط فعلی باید دید که وزیر صمت با کوه مشکلات فعلی می تواند در مدت 6 ماه این تعداد خودرویی که وعده داده را به کشور بیاورد؟ خودرو هایی که نه خودشان مشخص هستند نه مشخصاتشان. آیا وزارت صمت برنامه ای برای عبور از مشکلات ارزی و  لجستیکی برای واردات خودرو دارد؟

از 97 درس بگیرید، تاریخ تکرار می شود

در سال 97 دولت یک شبه تصمیم به ممنوع کردن واردات خودرو گرفت و باعث شد تا تمام پیش فروش های صورت گرفته تا قبل از آن روز تبدیل به یک دعوای حقوقی بزرگ شوند. با گذشت چند سال هنوز افرادی از آن جریانات در زندان هستند و هنوز مردم خودرو های خود را تحویل نگرفته اند و دچار مالباختگی شده اند.

اکنون که وزارت صمت خود سامانه ثبت نام و واردات خودرو را در دست گرفته و در حال انجام قرعه کشی برای واردات خودرو است ممکن استت عده ای تصور کنند که این مسیر امن است. اما اگر وزارتخانه به دلایل مختلفی نتواند از پس تعهدات خود بر بیاید و و این میزان خودرو تامین نشود، چگونه می خواهد در این بازار طوفانی و با این تورم افسارگسیخته جوابگوی مردم  باشد؟