کمیسیون اروپا اخیرا پیش‌‌‌نویس طرحی را برای اعمال تعرفه تا ۳۶.۳ درصد تحت عنوان تعرفه‌های خنثی‌‌‌کننده آثار واردات خودروهای چینی منتشر کرد. حرکتی که در واقع در پی اقدام تهاجمی دولت آمریکا و وضع تعرفه صد‌درصدی بر خودروهای وارداتی از چین انجام شد.این تعرفه‌ها عمدتا سه شرکت صنایع خودروسازی شانگهای یا سایک موتورز، جیلی و بی‌‌‌وای‌‌‌دی را هدف قرار داده است. البته سایر خودروسازان برقی چین نیز از این تعرفه‌ها در امان نمانده‌‌‌اند و آن دسته از شرکت‌هایی که از نظر مقامات اروپایی همکاری نکرده باشند به‌‌‌طور میانگین با تعرفه‌های حدود ۲۰ درصد مواجه هستند.

این در حالی است که اتحادیه اروپا و چین همچنان در حال مذاکره بر سر مناقشه مذکور هستند و پکن حتی چندین مورد شکایت به سازمان تجارت جهانی ارائه کرده که جزئیات آنها هنوز نهایی نشده و برای مشخص‌‌‌شدن محتوای آنها به زمان نیاز است.

به گزارش نشریه گلوبال تایمز، دلیلی که اتحادیه اروپا برای این اقدام خود مطرح می‌‌‌کند حمایت از خودروسازهای اروپایی به ‌‌‌ویژه حقوق کارگران است. ضمن اینکه اتحادیه اروپا، طرح‌ها و برنامه‌هایی را برای ممنوعیت تولید موتورهای احتراقی تا سال ۲۰۳۵ اعلام کرده است.

با این ‌‌‌حال، به گفته یک کارشناس ارشد چینی، ممکن است یک راهبرد ناگفته در پشت وضع این تعرفه‌ها وجود داشته باشد: اتحادیه اروپا قصد دارد از تکرار سناریوی پیشین که براساس آن شرکت‌های چینی رقبای برتر اروپایی خود را در رقابت در زمینه پروژه‌های مربوط به توسعه صنایع وابسته به انرژی خورشیدی شکست دادند، پیشگیری کند.

اما وضع تعرفه علیه خودروسازان چینی دستیابی به اهداف فوق را دشوار می‌‌‌کند و ممکن است آثار نامطلوب و ناخواسته‌‌‌ای بر خودروهای برقی با برند چینی داشته باشد و دستیابی به هدف اتحادیه اروپا برای گذار و عبور از فاز موتورهای احتراقی را با دشواری مواجه کند.

در ماه ژوئن ۲۰۲۴، سهم خودروهای برقی چینی از بازار اروپا ۱۱.۱ درصد بود که در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شد و هدف آن دورزدن و کم‌‌‌اثر کردن تعرفه‌های اتحادیه اروپا بود که قرار بود در ژوئیه ۲۰۲۴ اعمال شود. اگرچه شناسایی و درک آثار این اقدام هنوز نیاز به زمان دارد؛ اما نشانه‌ها حکایت از آن دارد که بازار انبوه اتحادیه اروپا شوق و اشتهای فراوانی برای جذب خودروهای برقی مقرون‌‌‌‌به‌صرفه دارد. اعلام چنین سیاست تعرفه‌‌‌ای در واقع برای خودروسازان چینی نوعی تبلیغ بود و به شناسایی و آشنایی بیشتر مصرف‌‌‌کنندگان با خودروهای برقی چینی کمک کرد.

در مقابل، تولیدکنندگان محلی خودروهای برقی در اتحادیه اروپا نمی‌توانند با مزیت هزینه‌های پایین تولید برندهای چینی که قبلا به صرفه‌‌‌ مقیاس دست یافته‌‌‌اند و زنجیره‌های تامین یکپارچه جهانی را ایجاد کرده‌‌‌اند، رقابت کنند. این تعرفه‌ها تولیدکنندگان برجسته چینی را تشویق می‌‌‌کند تا کارخانه‌های تولید محلی در اروپا ایجاد کنند. بااین‌حال، با وجود تعرفه‌هایی که به‌‌‌طور مصنوعی قیمت‌‌‌ها را افزایش می‌دهد، جذابیت خودروهای برقی چینی همچنان در بازار برای مصرف‌‌‌کنندگان بالا است. در نتیجه، غول‌‌‌های خودروسازی اروپایی با گزینه‌های محدودی روبه‌رو هستند یا باید با چینی‌‌‌ها وارد شراکت شوند یا زمین را به رقبای دارای مزیت‌‌‌ بیشتر واگذار کنند. این وضعیت از قضا کاملا در تضاد با هدف اصلی وضع تعرفه‌ها یعنی «حفاظت»  از خودروسازی اروپا است.

همراه با کاهش یارانه برای خریداران خرد خودروهای برقی در اتحادیه اروپا، رقم فروش کلی خودروهای برقی در اروپا نیز کاهش یافته است. برای ‌‌‌مثال، در آلمان، بزرگ‌ترین بازار خودروی اروپا، میزان شماره‌‌‌‌‌‌گذاری خودروهای برقی در ماه ژوئیه ۳۷ درصد کاهش یافت. به همین ترتیب در سوئد، فروش خودروهای برقی ۱۵ درصد افت کرد. این اعداد حاکی از آن است که بازار به‌‌‌ تدریج اشتهای خود را برای خودروهای برقی از دست می‌دهد و این موضوع باعث ایجاد تردید در مورد جاه‌‌‌طلبی اتحادیه اروپا برای ممنوعیت فروش خودروهای احتراقی تا سال ۲۰۳۵ می‌شود.

مانعی برای گذار سبز

با در نظر گرفتن این موارد، به نظر می‌‌‌رسد تعرفه‌های جدید در واقع مانعی بر سر راه جاه‌‌‌طلبی‌‌‌ اتحادیه اروپا برای توسعه فناوری‌‌‌های سبز ایجاد و در حقیقت سرعت تحول و گذار در مسیر انرژی‌‌‌های نو را کند می‌‌‌کند. ممکن است ایجاد ظرفیت‌‌‌های تولید در خاک اروپا برای خودروسازان چینی مقداری زمان‌بر باشد؛ با این وجود، تولیدکنندگان اروپایی هنوز از توانایی رقابت با مزیت هزینه‌های پایین تولید خودروهای چینی برخوردار نیستند.

در همین حال به گزارش خبرگزاری شینهوا، طرح کمیسیون اروپا برای اعمال تعرفه‌های بیشتر بر خودروهای برقی ساخت چین، نگرانی‌‌‌هایی را در میان کارشناسان و فعالان صنعت خودرو در سراسر اروپا برانگیخته است. منتقدان استدلال می‌‌‌کنند این اقدام ممکن است مساله رقابت‌‌‌پذیری اتحادیه اروپایی را وخیم‌‌‌تر کرده و به جای محافظت از صنایع خودروسازی اروپایی، در مسیر گذار سبز مانع ایجاد کرده و تنش‌‌‌های تجاری با چین را تشدید کند.

مایکل شومان، رئیس هیات‌‌‌مدیره انجمن فدرال آلمان برای توسعه اقتصادی و تجارت خارجی، تصمیم اتحادیه اروپا را «اشتباه» خواند و بر مخالفت شدید این انجمن تاکید کرد. به گفته شومان، صنعت خودروهای برقی چین به یک معیار جهانی برای نوآوری بدل شده و همچنان باقی خواهد ماند. او افزود: خودروسازان چینی در زمینه فناوری هوشمند گام‌‌‌های قابل‌‌‌توجهی برداشته‌‌‌اند و توانمندی‌‌‌های خود در زمینه تحقیق و توسعه را افزایش داده و ضمن مشارکت و سرمایه‌‌‌گذاری فعالانه در عرصه صنایع خودروی اروپایی، به تکامل و توسعه این حوزه کمک کرده‌‌‌اند.

اقتصاددان بانک اس‌‌‌ای‌‌‌بی لیتوانی، تحقیقات اتحادیه اروپا در مورد یارانه‌های صنعت خودروی چین را یک «اقدام سیاسی» توصیف کرد. به اعتقاد او، ورود خودروهای برقی چینی، رقابت را تقویت می‌‌‌کند و خودروسازان اروپایی را ترغیب و مجبور خواهد ساخت تا به دنبال راه‌هایی برای ماندن در عرصه رقابت باشند.

زولتان کیزلی، مدیر مرکز تحلیل‌‌‌های سیاسی موسسه زازادوگ مجارستان، طرح اتحادیه اروپا را «کوته‌‌‌بینانه» خواند و تاکید کرد این طرح در حالی اجرا می‌شود که تولیدکنندگان اروپایی با کاهش فروش خودروهای برقی در بازار اصلی خود یعنی اروپا دست‌‌‌وپنجه نرم می‌‌‌کنند. کیزلی استدلال می‌‌‌کند ریشه چالش‌‌‌های رقابت‌‌‌پذیری اروپایی‌‌‌ها به جای اینکه در چین باشد، باید در خود اروپا جست‌وجو شود.

او افزود: بهترین اقدام تشویق رقابت برای کاهش قیمت‌‌‌ها و تشویق خودروسازان اروپایی به نوآوری بیشتر است. پیشرفت و توسعه بهتر است در فضای رقابت حاصل شود نه از طریق انزوا و جداسازی. کیزلی خاطرنشان کرد که شرکت‌های غربی برای چندین دهه از حضور در چین سود برده‌‌‌اند و از آنها خواست به جای تلاش برای محدود یا ممنوع کردن آنها، از رقابت با تولیدکنندگان چینی خودروهای برقی استقبال کنند.