در روزهای پایانی سال ۱۴۰۳، بازار خودرو با موج جدیدی از افزایش قیمت‌ها روبه‌رو شده است. خودروسازان خصوصی دوباره قیمت محصولات خود را بالا برده‌اند و همزمان با اعلام این افزایش قیمت‌ها، طرح‌های فروش جدیدی را معرفی کرده‌اند. اما نگرانی اصلی اینجاست که برخی شرکت‌ها در قراردادهای خود به احتمال افزایش هزینه‌های گمرکی و مجوزهای دولتی اشاره کرده‌اند، که می‌تواند منجر به بالا رفتن بیشتر بهای نهایی خودروها (قیمت‌های قطعی) شود.

در این شرایط، خودروسازان داخلی به‌ویژه سایپا از طریق طرح‌های پیش‌فروش بلندمدت به دنبال جذب سرمایه و نقدینگی هستند.

خودروهای چینی، گران‌تر از همیشه

در تازه‌ترین افزایش قیمت‌ها، تیگارد موتور مدل پلاس تیگارد X۳۵ را ۱۰۰ میلیون تومان گران‌ کرده و با نرخ ۱.۴۵ میلیارد تومان عرضه می‌کند. سروش موتور نیز قیمت وویا فری (VOYAH FREE) را در کمتر از یک ماه، ۱۹۰ میلیون تومان بالا برده و آن را به ۳.۴۹ میلیارد تومان رسانده است.

محصولات مدیران خودرو هم از این موج گرانی‌ها عقب نمانده‌اند، به‌ طوری که X۳۳ کراس اتوماتیک ۲۷ میلیون، X۵۵ پرو ۴۴ میلیون و آریزو ۶ جی تی ۸۲ میلیون تومان افزایش قیمت داشته‌اند. مدل اف ایکس AWD نیز با افزایش ۵۹ میلیون تومانی به ۲.۲۷۳ میلیارد تومان رسید. 

کرمان موتور نیز دست به افزایش قیمت زده و مدل‌های مختلف خود را گران‌تر کرده است. کی ام سی T۹ با ۱۸۰ میلیون، کی ام سی J۷ با ۱۷۸ میلیون، جک J۴ با ۳۰ میلیون و کی ام سی T۸ با ۱۵۰ میلیون تومان افزایش قیمت مواجه شده‌اند. 

در همین حال، گروه بهمن اعلام کرده که فیدلیتی پرایم تیپ ۱ و ۲، فیدلیتی پرستیژ و دیگنیتی پرستیژ بین ۱۰ تا ۱۶ درصد افزایش قیمت داشته‌اند. 

این خودروسازان در قراردادهای جدیدشان، این امکان را در نظر گرفته‌اند که هزینه‌های گمرکی و مجوزهای دولتی در آینده به قیمت خودرو اضافه شود؛ امری که به افزایش بیشتر قیمت‌ها دامن خواهد زد.

سایپا در مسیر تامین مالی؛ پیش‌فروش به جای تولید

در این میان، سایپا بدون اعلام افزایش رسمی قیمت‌ها، به دنبال جذب نقدینگی است. این شرکت طرح جدیدی برای پیش‌فروش سایپا مدل‌هایی مانند ساینا S، کوییک GX-L و کوییک GXR-L ارائه کرده که موعد تحویل آن‌ها بین شهریور تا دی ۱۴۰۴ تعیین شده است. با توجه به اینکه قیمت این خودروها در زمان تحویل مشخص خواهد شد، این احتمال وجود دارد که مشتریان با افزایش شدید قیمت‌ها مواجه شوند.

پول‌های پیش‌فروش در بازار ارز و طلا؟

حرکت سایپا به سمت پیش‌فروش طولانی‌مدت، آن‌هم در روزهای پایانی سال، بیشتر شبیه یک روش برای تامین مالی است تا یک برنامه برای پاسخ به نیاز بازار. با توجه به نوسانات شدید ارز و طلا، این نگرانی وجود دارد که منابع حاصل از این پیش‌فروش‌ها به جای سرمایه‌گذاری در تولید، به بازارهای مالی و سفته‌بازی نظیر ارز آزاد منتقل شود.

سابقه صنعت خودروسازی نشان داده که پیش از این برخی شرکت‌ها از منابع مالی پیش‌فروش برای ورود به بازارهای ارز و طلا استفاده کرده‌اند. این اقدام در مقاطعی موجب افزایش نرخ دلار و تشدید نوسانات اقتصادی شده و در نهایت، هزینه‌های تولید خودرو را هم بالا برده است.

در شرایط کنونی، سایپا در قراردادهای فروش خود قیمت قطعی را اعلام نکرده و فقط ذکر کرده که خودروها بین شهریور تا دی ۱۴۰۴ تحویل داده خواهند شد. این فاصله زمانی طولانی، به این شرکت فرصت می‌دهد که منابع مالی دریافتی را در بخش‌های غیرمولد و سوداگرانه به گردش درآورد. اگرچه ممکن است بخشی از این منابع صرف خرید مواد اولیه شود اما احتمال ورود آن به بازارهای ارز و طلا، التهاب اقتصادی را افزایش خواهد داد.

خودروسازان برنده، مصرف‌کنندگان بازنده

با توجه به اینکه در قراردادهای خودروسازان داخلی، از جمله سایپا، قیمت نهایی خودرو مشخص نشده است، مشتریان در زمان تحویل با افزایش قیمت مواجه خواهند شد. اگر منابع مالی جمع‌آوری‌شده از این طرح‌ها به بازارهای مالی منتقل شود، علاوه بر افزایش نرخ ارز و طلا، هزینه تولید خودروها نیز بالا خواهد رفت و در نهایت این مصرف‌کننده است که آسیب خواهد دید.

این چرخه معیوب، که در اقتصاد کشور بارها تکرار شده است، به نظر می‌رسد بدون نظارت مؤثر وزارت صمت و دیگر سازمان‌های نظارتی، در سال ۱۴۰۴ هم ادامه یابد. این روند با اختلال در بازار ارز، آسیب به تولید و سرگردانی مردم همراه خواهد بود.