3 مولفه کلیدی در انتخاب خودروهای آتش‌نشانی

تصمیم‌گیری در خصوص انتخاب خودروهای آتش‌نشانی، نیازمند درک عمیق از پارامترهای فنی و عملیاتی است که به‌طور مستقیم بر کارآیی و ایمنی عملیات اطفای حریق تأثیر می‌گذارند. شرکت روزنباور، به‌عنوان پیشروترین سازنده خودروهای آتش‌نشانی در جهان و با نمایندگی شرکت راهدار صنعت ماشین در ایران، محصولاتی را ارائه می‌دهد که در مولفه‌‌های کلیدی دارای برتری‌های قابل‌توجهی هستند. این نوشته به تحلیل سه مولفه اساسی در خرید خودروهای آتش‌نشانی می‌پردازد: سیستم پمپاژ و تحویل آب، طراحی شاسی و قابلیت مانور، و ارگونومی و ایمنی کابین خدمه.

سیستم پمپاژ و تحویل آب

سیستم پمپاژ اولین و مهم‌ترین بخش خودروهای آتش‌نشانی است که توانایی تحویل آب با فشار و دبی مناسب را تعیین می‌کند. عملکرد پمپ به‌طور مستقیم بر موفقیت عملیات اطفای حریق تأثیر می‌گذارد. هرگونه اختلال در عملکرد یا کاهش در کارایی سیستم پمپاژ خودرو آتش‌نشانی می‌تواند منجر به افزایش زمان واکنش و گسترش حریق شود. ارزیابی سیستم پمپاژ نیازمند بررسی چندین پارامتر کلیدی است: 

• ظرفیت دبی: پمپ‌های آتش‌نشانی باید قادر به تحویل دبی‌های مختلف در فشارهای متفاوت باشند.
• فشار تحویل:پمپ‌های مدرن باید قادر به تولید فشار بالا با حفظ کارایی باشند.

روزنباور با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته، سیستم‌های پمپاژی را توسعه داده است که دارای قابلیت‌های برجسته‌ای هستند. یکی از این فناوری‌ها، سیستم CAFS است که با ترکیب هوای فشرده و کف، کارایی عملیات‌های اطفای حریق را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. این سیستم مصرف آب را کاهش داده و در عین حال اثربخشی اطفای حریق را بهبود می‌بخشد.

ظرفیت مخزن آب به عنوان زیر مجموعه سیستم پمپاژ و تحویل آب، یکی دیگر از عوامل کلیدی در انتخاب خودروهای آتش‌نشانی است. طراحی مخازن آب باید بر اساس استانداردهای سختگیرانی مانند EN13094:2015 انجام شود تا قادر به تحمل تنش‌های ایجاد شده در حین حرکت باشد. بهینه‌سازی تعداد ساختارهای نگهدارنده می‌تواند به طراحی کارآمدتر مخازن منجر شود که امکان حمل مواد بیشتر را فراهم می‌کند.

طراحی شاسی و قابلیت مانور

طراحی شاسی عامل بنیادی دیگر در تعیین کارایی و ایمنی خودروهای آتش‌نشانی است. شاسی نه‌تنها باید استحکام کافی برای حمل تجهیزات سنگین داشته باشد، بلکه باید قابلیت مانور مناسب در محیط‌های شهری و دسترسی به مناطق دشوارالعبور را نیز فراهم کند. طراحی شاسی با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته می‌تواند به بهبود استحکام ساختاری، کاهش وزن و افزایش کارایی منجر شود. شعاع گردش یکی دیگر از پارامترهای مهم طراحی شاسی است که قابلیت مانور خودرو را در فضاهای محدود تعیین می‌کند. شعاع گردش کوچک‌تر به خودروهای آتش‌نشانی امکان دسترسی به خیابان‌های باریک و محلات متراکم شهری را می‌دهد. سیستم‌های فرمان پیشرفته با سه درجه آزادی می‌توانند شعاع گردش را تا ۴۷ درجه افزایش داده و پایداری خودرو را بهبود بخشند.

استفاده از فناوری‌های نوین برای تعیین دقیق شعاع گردش و شتاب جانبی خودرو در هنگام پیچیدن، به بهبود ایمنی و کنترل خودرو کمک می‌کند. مدل‌های محاسباتی نشان می‌دهند که این سیستم‌ها برای شعاع گردش در محدوده ۵ تا ۷۰ متر با دقت بالایی قابل اعتماد هستند.

سیستم تعلیق خودروهای آتش‌نشانی نقش حیاتی در حفظ پایداری و کاهش ارتعاشات در حین حرکت ایفا می‌کند. بررسی خودروهای آتش‌نشانی سنگین نشان می‌دهند که شناسایی دقیق پارامترهای تعلیق برای تحلیل ارتعاشات ضروری است. با اندازه‌گیری دقیق شرایط و استفاده از شبیه‌سازی‌های قابل اعتماد، می‌توان عملکرد سیستم تعلیق را بهینه کرد.

تحقیقات در زمینه بهینه‌سازی شاسی خودروهای سنگین با استفاده از روش‌های طراحی تجربی مانند Box-Behnken و Central Composite Design نشان می‌دهند که این تکنیک‌ها می‌توانند به بهبود قابل‌توجه استحکام و کاهش وزن شاسی منجر شوند. استفاده از مواد پیشرفته مانند آلومینیوم و کامپوزیت‌های MMC نیز می‌تواند به کاهش وزن و افزایش استحکام کمک کند.

زمان پاسخ یکی از عوامل حیاتی در عملیات آتش‌نشانی است که به‌طور مستقیم بر میزان خسارات ناشی از حریق تأثیر می‌گذارد. تأخیر در رسیدن خودروهای آتش‌نشانی به محل حادثه می‌تواند منجر به افزایش قابل‌توجه مساحت حریق شود. تحقیقات بر روی خودروهای آتش‌نشانی ساختمان‌های بلند نشان می‌دهند که خودروهای آتش‌نشانی باید ظرف ۲۴۰ ثانیه به محل حادثه برسند. بهینه‌سازی مسیرهای حرکت با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته می‌تواند به کاهش زمان واکنش کمک کند. استفاده از داده‌های زمان واقعی برای تخمین پوشش خدمات آتش‌نشانی می‌تواند به بهبود قابل‌توجه نرخ پوشش موثر منجر شود. در یک مطالعه موردی در شهر چانگشا چین، نرخ پوشش موثر کل و میانگین زمان سفر به ترتیب ۲۰.۴۳٪ و ۴۲۱.۹۵ ثانیه محاسبه شد.

ارگونومی و ایمنی کابین 

ابعاد استاندارد برای صندلی‌های خودروهای آتش‌نشانی باید شامل عرض ۴۹۸ میلی‌متر، عمق ۴۰۴ میلی‌متر و ارتفاع ۳۶۵ تا ۴۷۶ میلی‌متر برای نشیمنگاه باشد. پشتی صندلی باید عرض ۴۲۹ تا ۵۲۲ میلی‌متر و ارتفاع ۵۴۲ میلی‌متر داشته باشد. فضای صندلی در سطح شانه و باسن به ترتیب باید ۷۳۳ و ۶۷۸ میلی‌متر باشد تا راحتی کافی برای آتش‌نشانان فراهم شود. فاصله زانو و پا نیز باید حداقل ۹۰۹ میلی‌متر باشد تا امکان حرکت راحت در کابین وجود داشته باشد. این ابعاد بر اساس مطالعات آنتروپومتریک گسترده بر روی ۹۵۱ آتش‌نشان تعیین شده‌اند و مبنایی برای سازندگان خودروهای آتش‌نشانی و کمیته‌های استاندارد برای بهبود طراحی صندلی‌ها ارائه می‌دهند.

استاندارد NFPA 1901 برای خودروهای آتش‌نشانی و NFPA 1906 برای خودروهای آتش‌نشانی مناطق وحشی، الزامات دقیقی برای طراحی صندلی و کمربند ایمنی تعیین کرده‌اند. از سال ۱۹۹۹، NFPA الزامات بیشتری برای طراحی کمربند ایمنی اضافه کرده است که مشخص می‌کند هر موقعیت سرنشین باید مجهز به کمربند ایمنی باشد. طول موثر تسمه کمربند کمری باید ۱۵۲۰ میلی‌متر و طول کمربند کمری-شانه‌ای باید ۲۸۲۸ میلی‌متر باشد تا آتش‌نشانان بتوانند بدون نیاز به درآوردن ژاکت یا تجهیزات حفاظت فردی آتش‌نشانی، کمربند را ببندند. این ویژگی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا آتش‌نشانان اغلب با لباس‌های حفاظتی ضخیم کار می‌کنند و باید بتوانند به‌سرعت کمربند را ببندند و باز کنند.

چیدمان تجهیزات بر روی خودروهای آتش‌نشانی از نظر ارگونومیک اهمیت زیادی دارد. موقعیت تجهیزات می‌تواند زمان واکنش را کاهش داده و خستگی آتش‌نشانان را کاهش دهد. مسئله بهینه‌سازی چندمعیاره موقعیت تجهیزات با استفاده از برنامه‌ریزی خطی صحیح و سه تابع معیار قابل حل است.

استفاده از محیط واقعیت مجازی برای مطالعه ویژگی‌های ارگونومیک فعالیت آتش‌نشانان نیز از روش‌های نوین در این حوزه است. دو معیار ارگونومیک مهم شامل مسافت جابجایی افقی و عمودی تجهیزات در هنگام تخلیه است. بهینه‌سازی این معیارها می‌تواند به کاهش قابل‌توجه زمان مورد نیاز برای دسترسی به تجهیزات و کاهش استرس شغلی آتش‌نشانان منجر شود. استفاده از ابزارهای ارگونومیک مانند سیستم تحلیل وضعیت کاری Ovako (OWAS) برای توصیف و ارزیابی وضعیت آتش‌نشانان در حین شبیه‌سازی وظایف مهم است.

تحقیقات بر روی ۴۸ آتش‌نشان در حین انجام سه وظیفه شبیه‌سازی‌شده شامل کشیدن شیلنگ، کشش شیلنگ و بلند کردن بسته ساختمان‌های بلند، نشان داده است که اولویت‌بندی مداخلات ارگونومیک بر اساس امتیازهای طبقه‌بندی اقدام OWAS می‌تواند به کاهش آسیب‌ها کمک کند. طراحی کابین خودروهای آتش‌نشانی باید به‌گونه‌ای باشد که امکان ورود و خروج راحت را فراهم کرده و از وضعیت‌های نامناسب بدنی که منجر به آسیب می‌شوند، جلوگیری کند.

مطالعات کمی بر روی ناراحتی ورود و خروج از کابین‌های کامیون بر اساس تحلیل بیومکانیکی نشان می‌دهند که نوع، تعداد و ارتفاع پله‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر سطح ناراحتی دارند. استفاده از سیستم‌های ردیابی حرکت نوری و سنسورهای بار برای اندازه‌گیری حداکثر انقباض ارادی عضلات (MVC) می‌تواند به بهینه‌سازی طراحی کابین کمک کند.

نتیجه‌گیری و توصیه‌های کاربردی

شرکت روزنباور با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته مانند سیستم‌های نظارت هوشمند بر عملکرد پمپ، طراحی شاسی بهینه با شعاع گردش کوچک، و کابین‌های ارگونومیک با صندلی‌های استاندارد، توانسته است محصولاتی با کیفیت بالا ارائه دهد که نیازهای پیچیده عملیات آتش‌نشانی را برآورده می‌سازد. سیستم‌های پمپاژ پیشرفته با قابلیت نظارت بر عملکرد به‌صورت لحظه‌ای، امکان تشخیص زودهنگام مشکلات و بهینه‌سازی کارایی را فراهم می‌کنند. استفاده از تکنولوژی پخش آب به‌صورت ریز نیز مصرف آب را کاهش داده و اثربخشی اطفای حریق را افزایش می‌دهد. در حوزه طراحی شاسی، استفاده از سیستم‌های فرمان پیشرفته و بهینه‌سازی شعاع گردش، قابلیت مانور در فضاهای محدود شهری را بهبود می‌بخشد. همچنین، طراحی کابین بر اساس معیارهای آنتروپومتریک و استانداردهای NFPA، سلامت و ایمنی آتش‌نشانان را تضمین می‌کند.

سازمان‌های آتش‌نشانی در هنگام انتخاب خودرو باید به تحلیل جامع نیازهای عملیاتی خود بپردازند و از مشاوران فنی و نمایندگان معتبر مانند شرکت راهدار صنعت ماشین استفاده کنند. توجه به این سه مولفه کلیدی و انتخاب خودروهایی با فناوری‌های پیشرفته، نه‌تنها کارایی عملیات اطفای حریق را افزایش می‌دهد، بلکه ایمنی آتش‌نشانان را نیز تضمین می‌کند و در نهایت منجر به کاهش خسارات ناشی از حریق و نجات جان‌های بیشتر خواهد شد.