روزشمار پایانی ‌سال 93 آغاز شده است و در کمتر از یک هفته مانده به پایان‌سال تمام نگاه‌ها به نوسانات قیمتی در بازارهای مختلف دوخته می‌شود. نوساناتی که براساس یک سنت قدیمی بر بازارهای مختلف ایران در این روزها سایه می‌اندازد. مسئولان کنترل بازار نیز مانند همه ساله در تلاشند تا از زهر گران‌فروشی‌ها و بی‌نظمی‌ها در بازار جلوگیری کنند. اما این‌که میزان موفقیت‌شان در چه حدی بوده است را باید فقط و فقط از نگاه مشتریان و مصرف‌کنندگان ارزیابی کرد.

در این گزارش اما در پی بررسی وضع بازار خودروهای داخلی و وارداتی هستیم. کالایی که اگرچه در میان کالاهای ضروری زندگی افراد جای نمی‌گیرند اما درجه اهمیت این کالا پس ازحاشیه‌های بسیار بر سر آزادسازی قیمت آن و جهش یکباره قیمت‌ها در مسیر واقعی‌شدن، برای عموم جامعه اهمیت یافت. درهمین حال خودروهای وارداتی نیز که دولت توانایی در کنترل نوسان قیمتی اولیه آن ندارد نیز با تغییر قانون دستخوش گرانی اندک شد. دراین شرایط واردکنندگان خودروهای وارداتی نیز مکلف شدند ٣‌درصد از قیمت خودرو را به‌عنوان هزینه‌های خدمات پس از فروش (گارانتی و وارانتی) بپردازند. گذشته از این مسائل، تب و تاب بازار شب عید نیز تکانه‌های کوچکی را نصیب فروشندگان خودرو کرده و موجب شده است بازار خودروهای داخلی و وارداتی اندکی داغ شود. البته که داغی اندک این بازار از نگاه فعالان آن نیز مورد تأیید نیست. آنها اعتقاد دارند که حدود ٢سالی است که بازار خودرو، شب عید پر شوری را پشت سر نمی‌گذارد و سیستم ضعیف عرضه خودرو از جانب خودروسازان موجب شده تا بازار همچنان آغشته به رخوت بماند.

درخصوص وضع بازار شب عید خودرو، مشکلات سیستم عرضه محصول و پیش‌بینی قیمت در‌سال آتی با «حسین اردوخانی» رئیس اسبق اتحادیه فروشندگان خودرو و نمایشگاه‌داران به گفت‌وگو نشستیم. او رونق در بازار شب عید خودرو را رد می‌کند و می‌گوید بازار اصلا تب و تاب شب‌های عید را ندارد و مشتریان به دلیل مشکلات سیستم عرضه خودرو از جانب خودروسازان برای خرید اقدام نمی‌کنند. گفت‌وگوی ما با این فعال بازار خودرو را در ادامه بخوانید:

با توجه به قرارگرفتن در آستانه ‌سال نو، بازار خودرو تحرک لازم را پیداکرده است؟ برآورد شما از وضع فعلی بازار چیست؟

به‌نظرمن هنوز بازار راکد است و حضور مقطعی طرف تقاضا در بازار نمی‌تواند ملاکی برای رونق در بازار باشد. حال آن‌که اکنون دوهفته تا پایان ‌سال باقی مانده و فرصتی هم برای خرید مشتریان و عملیات پلاک‌گذاری خودرو باقی نمانده است، زیرا بسیاری از مشتریان که دیر اقدام به خرید خودرو می‌کنند از تحویل خودروی‌شان در‌سال جاری باز می‌مانند و مجبور می‌شوند در ابتدای‌سال آتی خودروی خود را تحویل بگیرند. در نتیجه بازار خودرو بسیار راکد است و عملا تب‌وتاب خاصی هم ندارد.

چرا این رکود ادامه دارد؟

ریشه‌یابی این اتفاق درعملکرد خودروسازان نهفته است؛ صنف ما دخالتی در قیمت خودرو ندارد و این خودروسازان هستند که خودروها را به هر نمایندگی که بخواهند تحویل می‌دهند و نمایندگی‌ها هم با قیمت‌های مختلف آن را به بازار عرضه می‌کنند. این زمان است که بر قیمت خودرو افزوده می‌شود و اگر فرض را بر تحرک نسبی بازار در این مقطع بگذاریم نیز این تحرک از سوی خودروسازان ایجاد شده است. در بازار خودروهای وارداتی نیز موضوع به همین شکل است. کار از ریشه ایراد دارد و خودرو به موقع به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد. به واقع سیستم عرضه خودرو درکشور مشکل دارد، البته خودروهای وارداتی مصرف‌کنندگان خودش را دارد و مشکلاتی نظیر اسقاط خودرو (برای واردات خودرو) موجب شده است تا این بازار نیز از رونق جا بماند. به دلیل تمایل زیاد برای واردات خودرو اکنون قیمت خودروهای اسقاطی بسیار بالا رفته است و تا ٥‌میلیون تومان نیز خرید و فروش می‌شود. حاشیه سود نمایشگاه‌داران بسیار کم شده و با این شکل عوارض و هزینه‌های آب و برق و مالیات، بسیاری از نمایشگاه‌داران درصدد بیرون رفتن از این صنف هستند. همان‌طور که می‌دانید، فاصله قیمتی خودروها از کارخانه تا بازار نیز بسیار کم است و این موجب شده تمایل به خرید از بازار کمتر شود. در کل امسال و ‌سال قبل بازار خرید و فروش خودرو بسیار کساد بوده است.

برخلاف گفته‌های شما، بسیاری از نمایشگاه‌های خودرو در کشور فعال هستند و حتی این روزها تعداد آنها هم به نظر بیشتر شده است. داخل نمایشگاه‌ها حجم زیادی از خودروهای گرانقیمت دیده می‌شود. کجای این مشاهدات نشانه رکود و کسادی بازار است؟

به‌جرأت می‌گویم، ٩٥‌درصد خودروهای داخل یک نمایشگاه به صورت امانت است و صاحب نمایشگاه نیز تنها به‌عنوان حق‌العمل کار انجام وظیفه می‌کند. اکثر نمایشگاه‌ها در خیابان‌های خوب را بانک‌ها خریداری کرده‌اند. بانک‌هایی نظیر گردشگری و اقتصاد نوین ازجمله این موسسات هستند که به دلیل کسب و کار راکد نمایشگاه‌داران محل خرید و فروش خودرو را به بانک تبدیل کرده‌اند و در آینده تعداد بیشتری بانک در برابر کاهش تعداد نمایشگاه‌ها دیده خواهد شد.

نقش فروش‌های اینترنتی، پیش‌فروش نمایندگی‌ها و لیزینگ‌ها در رکود نمایشگاه‌های خودرو چقدر بوده است؟

از نظر ما، خرید و فروش‌های اینترنتی و لیزینگ‌ها مورد تأیید نیستند. به‌خصوص لیزینگ‌ها. حتی برخی لیزینگ‌هایی که از بانک مرکزی مجوز دارند و در روزنامه‌ها آگهی می‌دهند بسیار پیش آمده که از مردم سوءاستفاده کنند و کلاهبرداری‌های میلیاردی را از آنان شاهد بوده‌ایم. این به آن دلیل است که نظارت لازم بر روی این بخش اعمال نمی‌شود. در ثانی فروش‌های اینترنتی هم تنها برای خودروهای وارداتی زیر ٢٠‌میلیون تومان صورت می‌گیرد و کسی خودروی ٣٠٠ میلیونی را از طریق اینترنت خریداری نمی‌کند.

مردم از وضع موجود ناراضی هستند و صنف فروشندگان خودرو هم که به گفته شما ناراضی هستند! پس این سودها به جیب چه کسانی می‌رود و به نظر شما، راه چاره خروج از این وضع در بازار خودرو چیست؟

به‌نظر من، تا بازارخودرو رقابتی نشود و وضع خدمات پس از فروش در آن اصلاح نگردد، وضع به همین شکل است. برای مثال خودروهای چینی که وارد کشور شده‌اند از لحاظ خدمات پس از فروش وضع بسیار بدی دارند و مشخص نیست زمانی که یک خودرو دچار مشکل شود چطور باید لوازم آن را تأمین کرد. البته این‌که واردکنندگان باید ٣‌درصد قیمت خودرو را به‌عنوان هزینه خدمات پس از فروش بپردازند، بسیار قانون خوبی است که موجب مسئولیت‌پذیری واردکنندگان خواهد شد. از سوی دیگر، شرکت‌های واردکننده خودروهای وارداتی هم قبول مسئولیت نمی‌کنند تا سرمایه خود را برای ارایه خدمات پس از فروش به یک نمایندگی اختصاص دهند و با خودروهای وارداتی به مانند یک اسباب بازی برخورد می‌کنند که هیچ خدمات پس از فروشی ندارد. یکی از دلایل این امر این است که برخی از واردکنندگان خودرو هیچ تخصصی دراین کار ندارند و از مشاغل دیگر به واردات خودرو روی می‌آورند.

یکی دیگر از بحث‌های مهم حوزه خودرو در این ماه‌ها تلاش وزارت صنعت برای کنترل بازار خودروهای وارداتی بود؛ آیا شما این موضوع را قبول دارید که بازار خودروهای وارداتی در انحصار است و تمام شرکت‌های واردکننده خودرو نمی‌توانند در این حوزه فعال باشند؟

بله من با این موضوع موافقم. واردات خودروهای «کیا» و «هیوندایی» را یک خانواده انجام می‌دهد؛ اما حضور این افراد مشکلی ایجاد نکرده و توانسته‌اند با خدمات پس از فروشی که به مشتریان داده‌اند رضایت نسبی از فعالیت‌هایشان به‌وجود آورند. در بحث واردات خودروهای خارجی، بحث خدمات بسیار مهم و ضروری است و هر واردکننده‌ای که این موضوع را رعایت کند باید از آن حمایت شود. این افراد اگر مورد حمایت قرار گیرند و در بحث اسقاط خودرو تغییراتی اعمال شود می‌توانند موجب ارتقای خودروهای وارداتی و سیستم عرضه آن شوند. در کنار این بحث خدمات پس از فروش را نیز گسترش می‌دهند تا خریداران به مشکلی برخورد نکنند.