نرخ ارز، تورم انتظاری و عرضه، بیشترین وزن را در التهابات بازار خودرو دارند

بررسی وضعیت صنعت و بازار خودرو نشان می‌دهد سه شاخص نرخ ارز، تورم انتظاری و عرضه، بیشترین وزن را در ایجاد آشفتگی بازار خودرو دارند. هرچند هر سه بخش یادشده از متغیرهای کلان اقتصادی تاثیر می‌پذیرند با این حال همچون زنجیره‌ای بازار و صنعت خودرو را متاثر از خود کرده‌اند؛ به‌طوری‌که رشد نرخ ارز به‌دلیل افت پایه پولی کشور اتفاق می‌افتد و از سوی دیگر افت پایه پولی نیز از دلایل اصلی ایجاد تورم است؛ بنابراین رشد نرخ ارز تابعی از وضعیت تورمی کشور است.

صعودی‌شدن نمودار تورم در اقتصاد کشور باعث می‌شود که نرخ نهاده‌های تولید و مواد اولیه رشد کنند. رشد هزینه نهاده‌های تولید و مواد اولیه خود سبب‌ساز کاهش تیراژ در بنگاه‌های تولیدی همچون شرکت‌های خودروساز می‌شود. بعد از بازگشت تحریم‌های صنعت خودرو و خروج شرکای بین‌المللی از کشور چالش نقدینگی گریبانگیر شرکت‌های خودروساز شد و اجازه نداد تا آنها با خیال راحت برای قطعات مورد‌نیاز خطوط تولید سفارش‌گذاری کنند. این اتفاق با صعودی‌شدن نرخ تورم تشدید شد و مدیران خودروساز بیش از پیش در باتلاق تامین نقدینگی گرفتار شدند.  نبود منابع کافی برای سفارش‌گذاری قطعات موردنیاز خطوط تولید را می‌توان در افت تیراژ تولید و به‌دنبال آن افت عرضه به‌خوبی مشاهده کرد. افت تولید شرکت‌های خودروساز و به‌دنبال آن کاهش عرضه به بازار در شرایطی که نرخ تورم نیز صعودی است، باعث خواهد شد تا در بخش تقاضا ذهنیت تحت‌عنوان تورم انتظاری شکل بگیرد.

تورم انتظاری به آن معناست که متقاضیان با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور و همچنین وضعیت طرف عرضه این‌طور تحلیل می‌کنند که قیمت خودرو در آینده در جاده رشد با سرعت بیشتری حرکت خواهد کرد؛ بنابراین تقاضای مصرفی به‌دنبال این است که خرید خود را زودتر انجام دهد و از طرف دیگر وضعیت یادشده، پای تقاضای کاذب برای سرمایه‌گذاری را نیز به بازار خودرو باز خواهد کرد.  در کنار تاثیر رشد نرخ تورم بر وضعیت عرضه، تیراژ خودروسازان از آیتم اثرگذار دیگر بر صنعت و بازار خودرو یعنی نرخ ارز نیز آسیب می‌بیند. رشد نرخ ارز در کنار چالش تامین منابع ارزی که به‌واسطه بازگشت تحریم‌ها و همچنین افت قابل‌ملاحظه فروش نفت سبب شد تا سیاست‌گذار پولی و مالی کشور ناچار به مدیریت منابع ارزی شود. مدیریت منابع ارزی به آن معنا بود که تامین ارز موردنیاز برای کالاهای اساسی در اولویت قرار گرفت و مسیر تامین منابع ارزی موردنیاز بخش صنعت از جمله شرکت‌های خودروساز ناهموار شد.

در حال‌حاضر به‌رغم آغاز نهضت داخلی‌سازی و برگزاری ۵ میز در این زمینه همچنان تامین بخشی از قطعات موردنیاز شرکت‌های خودروساز تنها از مسیر واردات میسر است. تامین قطعات از مسیر واردات با وجود مارپیچ ارزی، مدیران خودروساز را تحت‌فشار قرار داده است. نبود منابع ارزی کافی نیز سفارش‌گذاری قطعه را با چالش همراه کرده است و همین مساله سبب نزولی‌شدن نمودار تولید و عرضه شرکت‌های خودروساز می‌شود. از سوی دیگر اما عرضه خودرو نیز به‌صورت مستقیم بر نرخ تورم و به‌صورت غیرمستقیم روی نرخ ارز تاثیرگذار است. اگرچه بارها عنوان شده که یکی از دلایل افزایش قیمت خودرو تاثیرپذیری آن از نرخ تورم در کشور است، اما این کالا خود نقش بسزایی در نرخ تورم دارد.

برای تعیین نرخ تورم دو نهاد بانک مرکزی و همچنین مرکز آمار به‌صورت دائم متغیرهای اثرگذار روی آنها را بررسی می‌کنند به‌طوری‌که طبق بررسی‌های این دو نهاد، یکی از متغیرهای اثرگذار بر نرخ تورم قیمت خودرو است. خودرو به‌عنوان یک کالای بادوام و با ضریب نفوذ بالا در زندگی مردم همواره به‌عنوان یکی از متغیرهای تعیین‌کننده نرخ تورم مورد توجه دو نهاد یاد‌شده قرار دارد.  در شرایط فعلی شرکت‌های خودروساز از یک‌طرف با چالش تولید روبه‌رو هستند و این مساله روی قیمت خودرو در مبدا اثرگذار است و به نمودار قیمت محصولات خودروسازان برای صعودی‌شدن فشار وارد می‌کند. از طرف دیگر موافقت شورای رقابت با بررسی فصلی قیمت محصولات حاضر در خطوط تولید شرکت‌های خودروساز به‌جای تعیین قیمت به‌صورت سالانه بیش از پیش روی نرخ تورم اثرگذار است و آن را صعودی می‌کند.  تاثیرگذاری وضعیت عرضه بر قیمت خودرو از مبدا باعث صعودی شدن نرخ تورم می‌شود و از آنجا‌که نرخ ارز تابعی از وضعیت پایه پولی کشور و نرخ تورم است بنابراین وضعیت عرضه خودرو روی نمودار نرخ ارز نیز به واسطه نرخ تورم اثر می‌گذارد و نمودار نرخ ارز را در جهت صعودی‌شدن تقویت می‌کند. در ادامه این گزارش از سه کارشناس خودرویی و یک کارشناس اقتصادی پرسش کردیم که از سه شاخص نرخ ارز، تورم انتظاری و عرضه، کدام‌یک وزن بیشتری در ایجاد آشفتگی بازار خودرو دارند که پاسخ‌ها عینا در ذیل منتشر شده است.