موتورهای AZ خانواده‌ای از موتورهای 4 سیلندر خطی هستند که توسط کمپانی تویوتا بین سال‌های 2000 تا 2012 استفاده می‌شدند. این موتورها تماماً از بلوکه موتور، سیلندر و سر سیلندر دو میل‌سوپاپ آلومینیومی استفاده می‌کنند.

در این سری از میل‌لنگ فولادی با هشت عدد لنگ و مجهز به شفت بالانسر (انشا الله در مقالهٔ جامعی به بالانسر شفت‌ها هم خواهیم پرداخت) استفاده شده است که در پایین محفظهٔ میل‌لنگ قرار دارد. دو میل‌سوپاپ این موتورها توسط زنجیر تایم 8 میلی‌متری به حرکت درمی‌آیند و میل بادامک‌ها بر روی چهار پیستون به ازای هر سیلندر عمل می‌کنند. همچنین در سوپاپ‌ها از تایپیت اتوماتیک استفاده شده که نیاز به فیلر و شیم گیری ندارند. ابعاد سوپاپ‌ها 34 میلی‌متر برای سوپاپ هوا و 29.5 میلی‌متر برای سوپاپ دود است. میزان حرکت سوپاپ‌ها هم 8 میلی‌متر برای هر دو سوپاپ دود و هوا است.

این را هم جالب است بدانید که معمولاً سوپاپ‌های هوا در اکثر موتورها بزرگ‌تر از سوپاپ دود ساخته می‌شوند که عمل مکش هوا را تسهیل کند. این موتورهای تویوتا هم از این قاعده مستثنا نیستند.

سیستم VVTi هم روی میل‌سوپاپ هوا نصب است که اجازهٔ حداکثر 50 درجه جابجایی چرخشی را به میل‌سوپاپ می‌دهد. سوپاپ‌های این موتورها توسط منیزیم روکش شده تا وزنشان کاهش یابد.

این سری موتورها با موتورهای AR که در قسمت گذشته به آن‌ها پرداختیم جایگزین شدند.

1AZ-FE

اولین موتور این خانواده موتور 1998 سی‌سی با قدرت 145 اسب بخار و گشتاور 190 نیوتون متر است. ضریب تراکم این موتور 9.6 به یک بوده و در مدل‌های کمری و RAV4 بین سال‌های 2001 تا 2009 قابل سفارش بود.

1AZ-FSE

این موتور همان موتور اولی است که به سیستم پاشش سوخت مستقیم مجهز شده است و گشتاور آن به 200 نیوتون متر رسیده است.

2AZ-FE

این موتور دارای حجم 2.4 لیتر (حجم دقیق 2362 سی‌سی) است و در کارخانهٔ TMMK در ایالات‌متحده و همچنین در خود ژاپن تولید می‌شد. قدرت این موتور 162 اسب بخار و گشتاور آن 220 نیوتون متر است. ضریب کمپرس آن 9.6 به یک بود ولی در نسخه‌های آخر به 9.8 به یک افزایش یافت. حداکثر دور مجاز این موتور 6500 دور بر دقیقه است و ردی خودروهای کمری، کرولا، و راو 4 قابل سفارش بود.

این موتور روی خودروهای سایون نیز قابل سفارش بود و در برند سایون امکان سفارش کیت سوپر شارژر TRD برای آن وجود داشت. این موتور که در نسل قبلی کمری در بازار کشورمان نیز حضور داشت از موتورهای بسیار بادوام و کم استهلاک به شمار می‌رود و بر اساس ادعای سازنده پس از 60 الی هفتاد هزار مایل شروع به روغن کم کردن می‌کند و میزان عادی مصرف روغن آن یک‌چهارم در 1200 مایل است.

با توجه به وجود سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها و تایپیت اتومات بودن این موتور توصیه می‌شود در کشورمان معمولاً در حداکثر 6000 کیلومتر نسبت به تعویض روغن اقدام نمود.

ورژن FSE این موتور مجهز به سیستم پاشش مستقیم سوخت انحصاری تویوتا معروف با D-4 است و ورژن FXE آن هم بر اساس چرخهٔ آتکینسون طراحی شده که در مدل‌های هیبرید کمری و راو 4 استفاده می‌شد.