کروز کنترل (Cruise Control) یا همان سیستم نگهدارنده سرعت یکی از امکانات رفاهی در خودروها است که به راننده این امکان را می‌دهد بدون فشار دادن پدال گاز در مسافت‌های طولانی سرعت خودروی خود را ثابت نگه دارد. این سیستم همچنین با گذشت زمان از یک امکان رفاهی تبدیل به یک امکان ایمنی در خودروهای امروزی شده است که در ادامه به بررسی تاریخچه آن و سپس به روش کار با آن خواهیم پرداخت و در نهایت با انوع کروز کنترل و مزایا و معایب آن آشنا خواهیم شد.

اولین کروز کنترل تاریخ مربوط به قبل از زمان فراگیر شدن خودرو ها بود. در واقع جیمز وات اولین کنترل کننده سرعت را در قرن هفدهم برای ماشین های بخار طراحی کرد تا بتوانند در هنگام عبور از شیب ها سرعت خود را حفظ کنند.

اما طراحی کروزکنترل های فعلی به دهه 40 میلادی باز می گردد و نهایتا اولین خودرو که به طور تجاری به این سیستم مجهز شد نیز کرایسلر ایمپریال مدل 1985 بود. نحوه عملکرد این سیستم به این صورت بود که راننده از طریق یک اهرم روی داشبورد میزان سرعت را تنظیم می کرد و سیستم کنترل سرعت به صورت مکانیکی با اتصال به میل گاردان باعث ثابت نگه داشتن سرعت خودرو می شد.

با پیشرفت تکنولوژی و افزایش نیاز به ایمن ساختن هرچه بیشتر خودرو ها، مهندسان ژاپنی اقدام به توسعه دادن سیستم کروزکنترل تطبیق پذیر (که در ایران با نام رادار جلو شناخته می شود) کردند و اولین نمونه آن روی برخی از مدل های فول آپشن میتسوبیشی دایمانته در سال 1991 استفاده شد. البته این سیستم کامل نبود و تنها به هشدار دادن به راننده بسنده می کرد. در اواخر دهه 90، مرسدس بنز با گسترش این سیستم و اضافه کردن سیستم کنترل گاز و ترمز اضطراری به آن، کنترل کننده سرعت تطبیقی کاملی را در S کلاس تجاری سازی کرد.

کروز کنترل چه کاربردی دارد؟

هنگامی که خودرو در یک جاده صاف و بدون هیچ سراشیبی و یا سربالایی در حال حرکت است، حداقل تا زمانی که خودروی دیگری وارد مسیر حرکت آن نشود و یا خودرو به مانع نرسد راننده باید مدام پدال گاز را فشار داده تا از سرعت خودرو کاسته نشود و همین موضوع باعث خستگی راننده می‌شود.

کروزکنترل این وظیفه را بر عهده دارد تا در چنین شرایطی کار را برای راننده آسان و تمرکز او را را افزایش دهد. در حقیقت کنترل کننده سرعت با تنظیم و کنترل دریچه گاز وظیفه دارد تا شتاب خودرو را طبق فرمان راننده ثابت نگه دارد. فعال شدن و تنظیم کروزکنترل نیز تنها از طریق چند دکمه توسط راننده امکان پذیر است.

کروز کنترل چگونه غیرفعال می‌شود؟

در خودروهای اتوماتیک با فشار دادن پدال ترمز و در خودروهای دنده دستی با فشار دادن پدال کلاچ و همچنین با فشردن دکمه Cancel سیستم کنترل کننده سرعت غیرفعال می‌شود.

کروز کنترل از چه اجزایی  تشکیل شده است؟

سیستم کروزکنترل از اجزای مختلفی تشکیل شده است. اما این سیستم از سه بخش اصلی فرمان سیستم، بخش کنترل الکتریکی و بخش عملگر مکانیکی تشکیل شده که در ادامه به بررسی این سه بخش میپردازیم.

1-   بخش فرمان سیستم

این بخش از کروز کنترل همان کلیدهای کنترل آن هستند  که در سمت راننده و عمدتا روی فرمان به صورت چند کلید یا پشت فرمان به صورت یک لیور قرار می گیرد و راننده از طریق آنها کنترل کننده سرعت را فعال، تنظیم، تثبیت و یا غیرفعال می‌کند.

2-   بخش کنترل الکتریکی

این بخش که همان ECU نام دارد که در واقع مغز متفکر و رابط بین فرمان سیستم و عملگر است که فرمان را از طریق بخش کلیدهای کنترل کننده سرعت دریافت و پس از پردازش، دستورات لازم را به بخش عملگر ارسال می‌کند.

3-   بخش عملگر کروز کنترل

این بخش آخرین قسمت سیستم کروزکنترل است و با دریافت فرمان از ECU کار خود را آغاز کرده و دریچه گاز را مطابق دستورات داده شده توسط راننده باز و بسته می‌کند تا سرعت مد نظر داده شده به کنترل کننده سرعت تنظیم شود. عملگرهای کروزکنترل به 3 نوع عملگرهای الکتریکی، عملگرهای خلاء (Vacuum) و کروز کنترل های بدون عملگر نیز تقسیم می‌شوند.

کروز کنترل شامل چه کلیدهایی است؟

نام گذاری کلیدهای کروز کنترل در خودروها متفاوت است اما عمدتا از قسمت‌های زیر تشکیل شده‌اند.

– Set

 این دکمه در سیستم کروزکنترل وظیفه تنظیم سرعت ماشین روی یک عدد مشخص را دارد. البته قبل از فشردن این دکمه باید سرعت مورد نظر را مشخص کرده باشید.

– Cancel

این دکمه وظیفه دارد تا سیستم کروزکنترل را غیرفعال و خاموش کند.

– Accel

این دکمه که در بعضی از خودروها با علامت + نیز نشان داده می‌شود وظیفه افزایش سرعت را در سیستم کروزکنترل دارد و با هر بار فشار دادن آن 1 کیلومتر به سرعت خودرو اضافه می‌شود.

– Cost

وظیفه این دکمه در سیستم کروزکنترل که در بعضی از خودروها با علامت – نشان داده می‌شود کاملا برعکس دکمه Accel است و سرعت را در کروز کنترل کاهش می‌دهد. با فشار دادن این دکمه هر بار 1 کیلومتر از سرعت در کروز کنترل کاهش می‌یابد. 

– Resume

اگر کروزکنترل غیرفعال شده باشد با فشار دادن این دکمه سیستم کروز کنترل خودرو دوباره فعال شده و طبق آخرین سرعتی که راننده تنظیم کرده باشد دوباره شروع به کار می‌کند.

مزایای استفاده از کروز کنترل چیست؟

1.   کنترل و صرفه جویی در مصرف سوخت
2.   جلوگیری از خسته شدن راننده
3.   راحتی رانندگی در مسافت‌های طولانی
4.   افزایش یا کاهش سرعت تنها با فشردن چند دکمه
5.   نصب راحت در خودروهای فاقد کروز کنترل
   

معایب استفاده از کروز کنترل چیست؟

عیبی که سیستم کروز کنترل دارد این است که ممکن است راننده اتکای زیادی به این سیستم پیدا کند. در نتیجه دقت، هوشیاری و احتیاط راننده به علت استفاده مداوم از کروز کنترل کاهش می‌یابد.

همچنین نباید از کروز کنترل در شرایط بارندگی و زمان هایی که زمین لغزنده است استفاده کرد چرا که ممکن است باعث ناپایدار شدن خودرو و خروج از مسیر شود.

کروز کنترل تطبیق پذیر چیست؟

پس از اینکه سیستم کنترل کننده سرعت سالیان سال در خودروها مورد استفاده قرار گرفت، چند سالی است که در خودروهای لوکس سیستم جدیدی از کنترل کننده سرعت استفاده می‌شود که با تکنولوژی بسیار هوشمند و بروزی همراه است.

این سیستم که کروز کنترل تطبیقی نام دارد وظیفه دارد تا فاصله خودرو را با خودروهای جلویی و موانع اندازه گیری کند، فاصله ایمنی را حفظ و همچنین سرعت خودرو را به صورت اتوماتیک با توجه به سرعت خودروهای جلو تنظیم کند.

برخلاف سیستم کروزکنترل‌های معمولی که در ترافیک و رانندگی‌های درون شهری نمی‌توان استفاده کرد از کروزکنترل تطبیقی در این مواقع نیز می‌توان استفاده کرد که همین یک نکته بسیار مثبت و قابل توجه برای کنترل کننده های سرعت تطبیقی است. البته کماکان راننده باید تمام تمرکز خود را بر روی خودرو نگه دارد. کنترل کننده های تطبیقی را می‌توان در واقع قدم اول تکنولوژی در راه خودروهای خودران دانست.

در چه شرایطی نباید از کروز کنترل استفاده شود؟

به طور کلی توصیه می شود در شرایطی که جاده لغزنده است (هوای برفی و بارانی یا آسفالت خیس) از کروزکنترل استفاده نشود تا راننده بتواند تمرکز بیشتری روی شرایط محیطی داشته و از خطر های احتمالی جلوگیری کند.

همچنین استفاده از کنترل کننده سرعت خودرو در اتوبان های شهری که تراکم ترافیکی در آن جاری است نیز به موجب تغییر سرعت مداوم خودرو های اطراف توصیه نمی شود.

دیگر موقعیتی که در آن استفاده از کروزکنترل توصیه نمی شود، جاده های با شیب و پستی و بلندی زیاد و به طور کل جاده های کوهستانی است، در این شرایط استفاده از کروز کنترل می تواند به طور مکرر باعث قرارگیری خودرو در موقعیت دنده مرده شود و در طولانی مدت، باعث آسیب به خودرو خواهد شد.