این روزها زندگی ماشینی و کسل‏ کننده ما در شهرهایی می‏گذرد که هر روز چند کیلومتر بی‏حساب به عرض و طولشان اضافه می‏شود، برای زیستن داخل آنها نفس به تنگ می‏آید و هر چقدر هم مخترعین وسایلمان را کوچک‏تر می‏سازند (از موبایل‏های هوشمند و تبلت‏ها گرفته تا خودروها) ولی باز هم جا کم داریم! این معضل به وضوح در جای پارک ماشین‏هایمان که غواره و بی‏غواره، بدون در نظر گرفتن فضای پارکینگ خانه یا پهنای کوچه بابتشان پول می‏دهیم نیز به چشم می‏آید!

دوستی می‏گفت کاش مثل این دستگاه‏ها که هم پرینت می‏گیرند، هم اسکن، هم کپی و فاکس، ماشینی می‏ساختند که خودش کوچک و بزرگ می‏شد، در هر فضایی پارک می‏کرد و هم مناسب حرکت در خیابان بود و هم جاده و کوهستان. . .!

در آن زمان، حرف‏های او بیشتر شبیه داستان‏های عملی- تخیلی ژول‏ورن به‏ نظر می‏آمد! اما حالا دنیای صنعت، محصولات خودرویی را توسط کارخانجات اتومبیل‏سازی برای انتخاب و خرید پیش رویمان قرار داده که هم کوچک هستند، هم جادار و هم راحت پارک می‏شوند. ماشین‏هایی که به هاچ‏بک‏های کوچک شهری معروفند.

تصور کنید ساعت 8 و30 دقیقه صبح با شتاب از خواب پریده و با عجله عازم محل کار خود می‏شوید که توجه‏تان به توده در هم گره خورده خودروهای قد و نیم قد در کوچه یا خیابان جلب می‏شود. ولی شما به هر صورت راه خود را باز کرده و به محل کار می‏رسید که با مشکل جدی‏تری برخورد می‏کنید! متوجه می‏شوید همکارانتان که زودتر آمده‏اند، جای پارکی برای شما نگذاشته ‏اند. ولی هیچ مشکلی ندارید چون از آن گروه خوانندگانی هستید که این مطلب را به دقت خوانده و تصمیم صحیح را اتخاذ کرده‏ اید!

این روزها خودرو‏های هاچ‏بک زیادی وارد بازار شده ‏اند که معمولاً در اندازه‏های مختلفی چون سدان‏های متوسط هاچ‏بک، خودروهای مینی مثل پژو 206 و میکرو مثل کیا پیکانتو شناخته می‏شوند و به‏ دلیل مصرف کم سوخت، توان مناسب پیشرانه، کوچکی اتاق و امکانات خوب، طرفداران بسیاری دارند. این ماشین‏ها به‏ راحتی می‏توانند در کوچه و پس کوچه‏ های کلان شهری چون تهران جولان دهند و با ظاهر زیبایی که دارند، نه‏تنها تقریباً در هر مکانی جا می‏شوند، بلکه در دل همه نیز به ‏راحتی جایی برای خود باز می‏کنند!

این بار به‏ لطف دوستان، موفق به جمع ‏آوری 4 خودرو مزدا2، کیا پیکانتو، هیوندای i20 و تویوتا یاریس شدیم تا با مقایسه آنها در کنار هم، به توانایی‏ها و نقاط ضعفشان پی ببریم. به ‏خاطر این‏که در رتبه ‏بندی از تأثیر سلیقه فردی به دور باشیم، در روز آزمون جدولی تهیه شد تا همه شرکت‏ کنندگان با همراهان (که شامل 9 نفر بودند)، در مواردی چون کیفیت ساخت و قطعات داخلی، زیبایی طراحی داخلی، راحتی، جاداری، تجهیزات، زیبایی طراحی خارجی، کیفیت رنگ و کیفیت قطعات خارجی که تا حدودی با سلیقه فردی درگیر است، امتیازات خود را از یک تا 5 لحاظ کنند تا در آخر میانگین این امتیازات، عدد قابل استنادی را ارائه دهد.

همچنین در بخش فنی نیز مسیری شامل سربالایی و سرازیری، در بلوار دانشجوی ولنجک و بین دو میدان شمالی و جنوبی، یکی منتهی به خیابان‏های بوستان و البرز و دیگری منتهی به خیابان‏های البرز و گلریزان به مسافت حدود 800 متر (دو مسیر 400 متر رفت و برگشت که در تصویر ماهواره‏ای Google Earth نیز مشخص است) در نظر گرفته شد تا در شرایط کاملاً یکسان و با بستن مقطعی مسیر، توانایی هر 4 خودرو طی یک مسیر یکسان به بوته آزمایش گذاشته شود و قابلیت‏های شتاب‏گیری در سر بالایی، سرازیری، ترمز‏گیری و فرمان‏پذیری، همه در شرایط برابر آزموده شوند. در ضمن، امتیازدهی توسط 2 نفر انجام شد که میانگین آنها را در جدولی که انتهای مطلب آمده ملاحظه می‏فرمایید. و اما خودروها و آنچه بر این 4 اسمارتیز در روز آزمایش گذشت. . .

مزدا2 (تخم مرغ ژاپنی)!

کارکرد: ۱۸ هزار کیلومتر - قیمت تقریبی روز (1\11\92): 71.5 میلیون تومان حدودا 2 سال پیش وقتی مزدا2 وارد بازار شد، آن را تحت آزمایشی کامل قرار دادیم که شرح آن در «مجله ماشین» به چاپ رسید. اما در روز آزمایش حال و هوای دیگری حاکم بود، چون 4 رقیب قد و نیم قد همدیگر را چپ چپ نگاه می‏کردند! پس از ورود به کابین مزدا2 اولین موردی که به چشم می‏آید، جای عجیب اهرم تعویض دنده بوده که بالاتر از حد معمول قرار گرفته و من را فوراً به یاد ماشین‏های کار و ون‏های فولکس‏ واگن انداخت. حتی با وجود اینکه پیش از این رانندگی با مزدا2 را تجربه کرده بودم، هنوز به این فضاسازی دنده عادت نداشتم! اما چیزی که در مورد این تخم مرغ ژاپنی خیلی نظرمان را مثل دفعه پیش جلب کرد، پیشرانه 1.5 لیتری پرکششی بود که در تناسب با جثه و وزن ماشین، هیچ‏وقت شما را دلسرد نمی‏کند.

کشش این پیشرانه آنقدر خوب است که در مانور و سبقت گرفتن همواره جرأت خود را حفظ می‏کنید، فرمان خوش دست بوده و کمی هم تیز، سواری نسبتاً خشک است، کابین راحت است و ترمزها پرقدرت ولی اسفنجی هستند! شاید بتوان آن را نسخه مهندسی شده ‏تر نسل قبلی فورد فیستا دانست! نکته جالب درخصوص این خودرو آن است که داخل ماشین و ادواتش هم مثل بیرون، همگی تصاویر بیضوی و تخم مرغی داشتند! از نمایشگر پشت فرمان گرفته تا کنسول، حالت گلگیر‏ها و. . .

در داخل کابین با کیفیتی که پوشیده از مواد پلاستیکی بوده روبه‏ رو می‏شوید که البته تا حدودی برای این کلاس خودرو عادی است! اگر از یک اروپایی بپرسید مزدا2 چه ماشینی است، می‏گوید ماشین بچه مدرسه‏ ای‏ ها! یعنی خودرویی که خیلی راحت می‏توان با آن راند و به واسطه چسبندگی خیلی خوبش، به سختی از زمین جدا می‏شود.

در آزمون مقایسه ‏ای، این خودرو در بخش کیفیت ساخت و قطعات داخلی امتیاز 2.89، در بخش زیبایی طراحی داخلی امتیاز 2.64، در بخش راحتی امتیاز 2.45، در بخش جاداری امتیاز 2.23، در بخش تجهیزات امتیاز 2.17، در بخش زیبایی طراحی خارجی امتیاز 2.84، در بخش کیفیت رنگ امتیاز 2.12 و در بخش کیفیت قطعات خارجی امتیاز 2.48 از ۵ را به‏ دست آورد.

پایین‏ترین امتیاز مربوط به رنگ و تجهیزات و بالاترین امتیاز مربوط به کیفیت سواری آن است، از نظر راحتی سواری نیز مقام دوم در اختیار مزدا2 قرار گرفت. در کل، با توجه به میانگین کل امتیازات حاصله 3.77 ، این ماشین در بخش طراحی و کیفیت در مقام چهارم قرار گرفت ولی به ‏خاطر توانایی‏های خوب، مقام دوم را در بخش فنی به خود اختصاص داد.

کیا پیکانتو (جارو شارژی کره ‏ای)!

کارکرد: 4 هزار کیلومتر - قیمت تقریبی روز: 61.5 میلیون تومان کیا پیکانتو در حقیقت نباید کنار این 3 خودرو مقایسه شود چون هم حدود ۱۰ میلیون تومان از ارزان‏ترین عضو گروه ارزان‏تر است و هم کوچک‏تر و ضعیف‏تر، ولی چون در بازار داخلی و در این کلاس کیا با پیکانتو به میدان آمده (که می‏توان شاید آن را به کم مطالعه کردن وارد کننده ربط داد) چاره ‏ای جز این ندیدیم! به طور مثال، در کنار پیکانتو می‏بایست هیوندای i10 قرار گیرد که تا به این تاریخ به بازار ایران راه پیدا نکرده ولی خوشبختانه قابلیت‏های این ماشین در حدی است که به‏ راحتی می‏توان آن را با کلاس بزرگ‏تر هم مقایسه کرد. پیکانتو، خودرویی کم سابقه در کلاس A بوده که سال 2004 معرفی شده، ولی به‏ تازگی با طراحی منحصر به‏ فردی که قاعدتاً از تراوشات فکری «پیتر شرایر» آلمانی است، در بازار رقابت با ژاپنی‏ها و اروپایی‏ها خود را مطرح ساخته است.

در حقیقت شکل با نمک و پیشرانه 1250 سی‏سی این جارو شارژی، قبل از حرکت شاید تداعی ‏کننده یک ماشین تنبل باشد اما به ‏دلیل تعریف وزنی خوب با قدرت موتور مناسب این جثه (با وجود اینکه پیشرانه آن از i20 حدود 15 اسب‏بخار ضعیف‏تر بود)، فشردن بر پدال گاز آن سبب شد تا همه تصورات شرکت‏ کنندگان رنگ ببازد! و تداعی‏ کننده جمله معروف فلفل نبین چه ریزه باشد. . .!

پس کشش پیشرانه با توجه به جثه در خور توجه بود ولی اصلاً جسارت مانورپذیری و سبقت گرفتن در بزرگراه‏ها و جاده‏ها را نباید داشته باشید، هرچند اگر هم زمانی برای سبقت دور موتور را بالا بردید، پیشرانه آن با صدایی که بیشتر شبیه جاروشارژی است، شما را به مقصد خواهد رساند!

این ماشین فرمان سبکی داشت و در پیچیدن‏های تحت فشار، در تمامی شرایط سرعتی سبک عمل می‏کرد که گرچه در جاده ممکن است برای کنترل آن به زحمت بیفتید ولی در کوچه پس کوچه ‏ها به‏راحتی پیچده و مانور می‏دهد. از طرفی داخل اتاق با ایزوله شدن خوب آرامش مناسب یک خودروی کوچک شهری را تأمین می‏کند. دست‏اندازها در داخل خودرو و فرمان کم و بیش حس می‏شود و از آنجا که کیا سعی کرده برای افزایش پایداری از سیستم تعلیق نسبتاً سفتی استفاده کند، برای پیچیدن‏های تحت فشار باید با پیکانتو خیلی مراعات کرد زیرا امکان بلند شدن چرخ‏های مخالف عقب وجود دارد و در سرعت‏های بالا، کمی از دست رفتن کنترل دماغه خودرو حس می‏شود.

در کنار همه اینها، ترمزهای آن در آزمایش 110 تا صفر کیلومتر خیلی سریع اتومبیل را متوقف کردند. در کل، رانندگی سریع برخلاف رانندگی در شهر، با آن خیلی جذاب نبود ولی ارگونومی داخل و فضا سازی‏ها و همچنین راحتی در پارک، از نقاط مثبت آن شمرده می‏شوند. همچنین در داخل از پلاستیک نرم و معمولی استفاده شده بود که ترکیب‏بندی خوب فرمان با داشبورد و نشانگرها در یک خط هماهنگ و ارگونومی مناسب، همه بیانگر حضور یک تیم طراحی قوی بوده که توانسته پیکانتو را به رقیبی مطرح بدل سازد.

به هر صورت، پیکانتو در آزمون مقایسه‏ای، در بخش کیفیت ساخت و قطعات داخلی امتیاز ۳، در بخش زیبایی طراحی داخلی امتیاز 2.73، در بخش راحتی امتیاز 2.73، در بخش جاداری امتیاز 1.89، در بخش تجهیزات امتیاز 3.12، در بخش زیبایی طراحی خارجی امتیاز 3.06، در بخش کیفیت رنگ امتیاز 3.17 و در بخش کیفیت قطعات خارجی امتیاز 2.89 از 5 را به‏ دست آورد.

همانطور که انتظار می‏رفت، پایین‏ترین امتیاز مربوط به جاداری و بالاترین امتیاز مربوط به رنگ و تجهیزات آن است که از نظر کیفیت ساخت و قطعات داخلی و زیبایی طراحی داخلی و تجهیزات، مقام دوم و از نظر طراحی بیرونی، مقام اول را در بین رقبا به‏ دست آورد. ولی میانگین کل امتیازات آن در بین همه رقبا 2.83 شد، همچنین با توجه به مشخصات فنی و امتیازات، در هر دو بخش، پیکانتو رتبه سوم را از آن خود کرد.

تویوتا یاریس (ملخک ژاپنی)!

کارکرد: 1000 هزار کیلومتر - قیمت تقریبی روز: 82 میلیون تومان

یاریس، کوچک‏ترین عضو خانواده تویوتاست و از همه رقبا نیز قیمت بالاتری دارد و از آنجایی که تویوتا شاید یکی از خسیس‏ترین کمپانی‏هاست، تقریباً بدون کوچک‏ترین گزینه انتخابی ارائه می‏شود، تا حدی که می‏توان تصور کرد اگر می‏شد تویوتا بوق و تایرهای ماشین را نیز حذف می‏کرد! ولی هر کسی که یاریس را انتخاب می‏کند، عملکرد بی‏نقص و دوام کاری بی چون و چرای آن را مد نظر قرار می‏دهد.

سوار شدن به یاریس یعنی آزمایش کردن قدرتمندترین پیشرانه 1.5 لیتری گروه و باید به جرأت بگوییم شتاب‏گیری و تعویض دنده‏های آن، بهتر از تمامی رقبا بود، طوری‏که کمترین افت توان پیشرانه را در ارتقاء دنده‏ها حس می‏کردیم و هر تخت‏گازی، همراه با یک معکوس خوب و به موقع همراه بود و آن صدای جارو برقی گونه نسل قبلی هم خیلی کمتر شده بود! طبق معمول، سادگی داخل کابین و کیفیت معمولی ادوات داخلی و حتی صندلی‏های پارچه‏ای، چنگی به دل نمی‏زد ولی ارگونومی خوب داخل، فضای باز کابین و دید عالی جلو، مواردی بودند که شما را همچنان پشت فرمان یاریس می‏نشاندند.

مسئله دیگری که در مورد این ملخک چابک تویوتا به چشم می‏آید، فرمان سبک و خیلی تیز و تحت امری بود که بهترین شعاع گردش در میان رقبا را دارد و به ‏لطف آن می‏توانید با سرعت تمام در بین خودرو‏ها و کوچه‏ ها مانور دهید و به‏ سادگی در هر فضای محدودی پارک کنید. چسبندگی روی زمین، مانورپذیری بالا، ایزوله بودن مناسب اتاق و ترمزهای قلدر، از دیگر شاخصه‏ های فنی یاریس بودند. گویا باید آن را خودرویی برشمرد که از بالاترین فاکتورهای مهندسی تویوتا در بخش مهندسی فنی و موتوری سود برده و این در حالی است که کیفیت داخلی و گزینه‏ های انتخابی کم آن، راضی‏کننده قشر اندکی از مصرف‏کنندگان خواهد بود.

به هر صورت، یاریس در آزمون مقایسه‏ای در بخش کیفیت ساخت و قطعات داخلی امتیاز 2.89، در بخش زیبایی طراحی داخلی امتیاز 1.95، در بخش راحتی امتیاز 3.67، در بخش جاداری امتیاز 3.78، در بخش تجهیزات امتیاز 1.95، در بخش زیبایی طراحی خارجی امتیاز 2.98، در بخش کیفیت رنگ امتیاز 3.84 و در بخش کیفیت قطعات خارجی امتیاز 2.89 از 5 را به‏دست آورد.

همچنین پایین‏ترین امتیاز مربوط به زیبایی طراحی داخلی و تجهیزات و بالاترین امتیاز مربوط به رنگ و جاداری آن است که متأسفانه از نظر زیبایی طراحی داخلی، زشت‏ترین شرکت‏ کننده نیز شناخته شد. یاریس از نظر راحتی و جاداری و کیفیت رنگ، مقام اول را در بین همه رقبا به ‏دست آورد ولی میانگین کل امتیازات آن در بین آنها ۳ شد و رتبه دوم را از آن خود کرد، ولی با توجه به قابلیت فوق‏ العاده فنی و امتیازات به‏ دست آمده، این خودرو مقام اول در بخش فنی را به ‏دست آورد.

در کل، اگر تویوتا با توجه قابلیت‏های فنی و کیفی یاریس، کمی برای طراحی داخلی آن سلیقه به خرج می‏داد، شاید این ماشین می‏توانست با فاصله زیادی برترین عضو گروه شود ولی حیف که هیچ‏گاه نمی‏توان یک محصول کامل و بی‏نقص پیدا کرد!

هیوندای i20 (سنجاب تنبل)!

کارکرد: 2000 هزار کیلومتر - قیمت تقریبی روز: 73 میلیون تومان شاید آنقدر طی سال‏های گذشته، هیوندای را به‏ خاطر کیفیت پایین محصولاتش دست کم گرفته‏ اند که این کمپانی حالا در کنار افزایش توان موتوری، در حال افزایش کیفیت تولیدات خود نیز هست و این مورد در خصوص i20، به‏ویژه در داخل کابین قابل لمس بود. این خودرو، حتی ارگونومی خوب و فرمان، کنسول و دورشمارهای اسپرت و جذاب و صندلی‏های دوست داشتنی چرمی داشت اما پیشرانه آن علیرغم 1.4 لیتر گنجایش، انتظارات ما را برآورده نکرد و به‏ دلیل گیربکس تنبل، دیر شتاب و دور می‏گرفت و از همه رقبا شتاب صفر تا 100 بیشتری داشت. فرمان آن نیز گاهی اوقات سبک و بدون کمترین انتقال احساس از سطح جاده عمل می‏کرد و کوبش‏های داخل اتاق هم با توجه به عایق‏بندی خوب داخل آزار دهنده بود. البته به ‏دلیل همین سیستم تعلیق خشک، با افزایش پایداری و فرمان‏پذیری روبه‏ رو بودیم.

ولی نه کیفیت سواری چنگی به دل زد و نه توان فنی پیشرانه! ترمز آن نیز نظیر پیکانتو کمی با عدم توانایی در انتقال قدرت در سرعت 110 کیلومتر و رساندن سرعت به عدد صفر همراه بود و علیرغم مهندسی خوب ساخت و کیفیت تولید قطعات، در بحث فنی حرف زیادی برای گفتن (حتی در مقابل پیکانتو) نداشت!

i20 همانند سایر مدل‏های هیوندای، از نظر ظاهر و تجهیزات همیشه حرف‏های زیادی برای گفتن داشته و نظر خریداران ایرانی که همیشه به تجهیزات بیشترین بها را می‏دهند به خود جلب می‏کند. این مدل در اولین روز‏های معرفی به بازار کشور با پیشرانه 1.6 لیتری وارد شد که خیلی وسوسه برانگیز بود ولی متأسفانه در مدل‏های جدید، با پیشرانه 1.4 لیتری وارد شده و به همین خاطر، مقداری از توجه بازار را از دست داده است. به‏علاوه اینکه به‏دلیل اهمیت زیاد طراحان و وارد کنندگان به رینگ و تایر بزرگ و فاق کوتاه و سیستم فنربندی خشک، ترکیدگی تایر به یکی از عادات i20 تبدیل شده است!

ولی به هر حال، ما معیار امتیاز را به نظر شرکت کنندگان واگذار کردیم و به همین علت در آزمون مقایسه ‏ای، در بخش کیفیت ساخت و قطعات داخلی امتیاز 3.37، در بخش زیبایی طراحی داخلی امتیاز 3.39، در بخش راحتی امتیاز 2.39، در بخش جاداری امتیاز 2.84، در بخش تجهیزات امتیاز 3.84، در بخش زیبایی طراحی خارجی امتیاز 3.03، در بخش کیفیت رنگ امتیاز 3.28 و در بخش کیفیت قطعات خارجی امتیاز 3.84 از 5 را به‏ دست آورد.

i20 با کیفیت‏ترین، زیباترین و مجهزترین شرکت‏ کننده این آزمایش و البته به اتفاق آراء ناراحت‏ترین عضو گروه نیز شناخته شد! همچنین در جاداری از آخر دوم شد ولی میانگین کل امتیازات آن در بین همه رقبا 3.25 بود که رتبه اول را متعلق به خود کرد. این اتومبیل از نظر فنی با توجه به امتیازات حاصله، رتبه آخر را به خود اختصاص داد. در حقیقت اگر شما هیوندای مورد بحث را انتخاب کنید، خودرویی خریداری کرده ‏اید که از نظر طراحی و کیفیت، حرف نخست را می‏زند ولی از نظر فنی، حرفی برای گفتن ندارد.

جمع ‏بندی

در کل، اگر عملکرد فنی ماشین، راحتی و جاداری برای شما اهمیت داشته باشد، انتخاب منطقی برایتان یکی از گزینه‏های ژاپنی (یعنی یاریس در مقام نخست و مزدا2 در مقام دوم) است و اگر زیبایی و تجهیزات یک خودرو شما را جذب می‏کند، قطعاً انتخاب شما به محصولات کره ‏ای (i20 در مقام نخست) ختم می‏شود.

از همکاری مالکین خودروها خانم «مرمر حقیقی» و آقایان «ماهان حقیقی»، «امین رضا اعیانی» و «ایمان کلینی» با گروه آزمایش «مجله ماشین» تشکر کنیم.

آزمایش و نوشته: مسیح فرزانه، علی رزوان | عکس: علی رزوان