در سال گذشته، اسقاط 72 هزار خودروی فرسوده موجب کاهش بیش از 666 میلیون لیتر مصرف سوخت شد که معادل 152 میلیون دلار صرفه‌جویی در پرداخت یارانه پنهان سوخت برای دولت بود. این آمار نشان‌دهنده اهمیت برنامه‌های اسقاط خودروهای فرسوده در کاهش مصرف سوخت و تاثیرات آن بر اقتصاد کشور است.

اسقاط خودروهای فرسوده به‌ویژه در سال‌های اخیر به دلیل بی‌توجهی به آن، مشکلات زیادی برای دولت و مردم ایجاد کرده است. از جمله این مشکلات می‌توان به ناترازی انرژی، افزایش تلفات ناشی از تصادفات و آلودگی هوا در کلان‌شهرها اشاره کرد. برای رفع این مسائل، قانون‌گذار در قالب قانون ساماندهی صنعت خودرو به اسقاط خودروهای فرسوده پرداخته و راهکارهایی را برای کاهش این مشکلات ارائه کرده است.

یکی از مهم‌ترین اهداف اسقاط خودروهای فرسوده، مدیریت ناترازی انرژی و بهینه‌سازی مصرف سوخت است. خودروهای فرسوده به دلیل استهلاک قطعات، به ویژه قطعات قوای محرکه و سیستم انتقال قدرت، مصرف سوخت بیشتری نسبت به خودروهای جدید دارند. به طور میانگین، هر خودروی فرسوده سالانه 5 تا 10 درصد بیشتر از خودروهای نو سوخت مصرف می‌کند. بنابراین، با حذف این خودروها و جایگزینی آن‌ها با خودروهای جدید، می‌توانیم شاهد کاهش قابل توجه هزینه‌های ناشی از ناترازی انرژی باشیم.

علاوه بر این، اصلاح مصرف سوخت داخلی می‌تواند تاثیر مستقیم بر کاهش نیاز به واردات سوخت و افزایش ظرفیت صادراتی آن به کشورهای همسایه داشته باشد. در صورتی که مصرف سوخت در داخل کشور بهینه شود، فرصت‌های درآمدزایی ارزی برای کشور فراهم می‌آید. با وجود اینکه عملکرد دولت در سال 1402 نسبت به سال‌های اولیه دهه 90 فاصله زیادی داشته است، اما شاهد رشد نسبی در این حوزه بوده‌ایم. این پیشرفت می‌تواند در کاهش هزینه‌های انرژی و افزایش درآمدهای دولت تاثیرگذار باشد.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، اسقاط خودروهای فرسوده در سال گذشته به کاهش 666 میلیون لیتر مصرف سوخت منجر شده که معادل 152 میلیون دلار صرفه‌جویی در پرداخت یارانه پنهان سوخت است. همچنین، این اسقاط‌ها منجر به 447 میلیون دلار درآمد بالقوه از محل صادرات سوخت صرفه‌جویی شده است. این ارقام به خوبی اهمیت اسقاط خودروهای فرسوده را در کاهش مصرف سوخت و افزایش درآمدهای دولت نشان می‌دهد.

از لحاظ ایمنی، خودروهای فرسوده به دلیل طراحی قدیمی پلت‌فرم‌ها و استهلاک قطعات، خطرات جدی به همراه دارند. این خودروها اغلب فاقد امکانات ایمنی مانند کیسه هوا هستند که باعث افزایش احتمال وقوع حوادث جاده‌ای می‌شود. در سال 1402، با وجود کاهش 8 درصدی تعداد کشته‌ها در تصادفات جاده‌ای، هنوز وضعیت ایمنی خودروهای فرسوده قابل قبول نیست. استفاده از خودروهای جدید با پلت‌فرم‌های به‌روز می‌تواند به بهبود ایمنی جاده‌ها و کاهش تلفات کمک کند.

علاوه بر مسائل ایمنی، آلودگی هوا در کلان‌شهرها به‌ویژه تهران یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها است. هر ساله حدود هزار تن آلودگی در تهران تولید می‌شود که بخش زیادی از آن ناشی از منابع آلاینده متحرک است. طبق آمار، منابع متحرک مسئول 72 درصد از آلودگی هوای تهران هستند و خودروهای فرسوده سهم زیادی در این آلودگی دارند. خروج سریع این خودروها از ناوگان حمل‌ونقل می‌تواند به بهبود کیفیت هوا و کاهش تعداد روزهای آلوده کمک کند.

علاوه بر همه این مزایا، رونق گرفتن فرآیند صدور گواهی اسقاط خودروهای فرسوده باعث شده تا مراکز اسقاط که در گذشته به دلیل مشکلات اقتصادی تعطیل یا نیمه‌تعطیل شده بودند، دوباره فعال شوند. این مسئله موجب ایجاد اشتغال پایدار و تقویت صنعت بازیافت در کشور خواهد شد.

در نتیجه، با توجه به تمام نکات مطرح‌شده، ضروری است که توجه بیشتری به وضعیت ناوگان حمل‌ونقل کشور از نظر فرسودگی و نوسازی آن داشته باشیم. اسقاط خودروهای فرسوده نه تنها به کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود ایمنی و افزایش درآمدهای دولت از طریق صادرات سوخت صرفه‌جویی شده می‌شود.