1. خانه
  2. مقالات
  3. مقالات نگهداری خودرو
  4. از کجا بفهمیم کاتالیزور خودرویمان سالم است؟

از کجا بفهمیم کاتالیزور خودرویمان سالم است؟

4 آذر 1393
  • 39

 

کاتالیزور بخش مهمی از سیستم کنترل آلایندگی خودروی شماست. معمولا کاتالیزورها عمر بالایی (تقریبا در حد عمر خودرو) دارند ولی گاهی اوقات عملکرد آنها مختل می شود. بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که نسبت به علائم خرابی کاتالیزور هشیار باشید و به محض اینکه به کارکرد کاتالیزور مشکوک شدید برای بررسی آن اقدام کنید

کاتالیزور چگونه کار می کند؟

مبدل کاتالیزوری مورد استفاده در اگزوز اتومبیل ها ، کاربرد جدیدی از کاتالیزور سطحی است. کربن منوکسید و هیدرو کربن های حاصل از سوخت های نسوخته موجود در دود اتومبیل ، از آلاینده های خطرناک هوا هستند. گازهای خارج شده از اگزوز اتومبیل همراه با مقداری هوا از روی کاتالیزور که شامل فلز اکسیدهاست عبور داده می شود. گاز CO و هیدروکربن ها به CO2 و H2O تبدیل می شوند که نسبتا بی خطرند و در هوا رها می شوند.

معمولا تکنسین ها خودرو شما را با دستگاه دیاگ کامپیوتری بررسی می کنند تا منبع عیب را پیدا کنند. مثلا ممکن است سوکت سنسور اکسیژن را موقتا در بیاورند تا ببینید آیا تغییری ایجاد می شود یا نه و در صورت لزوم ممکن است کاتالیزور شما تعویض شود.

در بسیاری از کشورها در آوردن کاتالیزور و رانندگی بدون آن تخلف سنگینی محسوب می شود و خلاف قانون است. زیرا به محیط زیست صدمه جدی وارد می شود. بنابراین در صورتی خرابی کاتالیزور به فکر حذف آن نباشید.

علائم خرابی چیست؟

اکنون 9 مورد از شایع ترین علائمی که هنگام خراب شدن کاتالیزور رخ می دهند را مرور می کنیم.

1 – افزایش ناگهانی مصرف سوخت

2 – افت شتابگیری

3 – ممکن است خودروی شما روشن نشود یا بد استارت بخورد

4 – خودروی شما در تست آلایندگی مردود می شود (مقادیر HC و CO بیشتر از نرمال)

5 – چراغ اخطار (چک) در پشت آمپر روشن می شود

6 – بد کار کردن خودرو همراه با لرزش در حالت دور آرام

7 – بوی بد یکی از شایع ترین علائم خرابی کاتالیست می باشد. اگر بویی شبیه تخم مرغ گندیده احساس کردید و به مرور زمان بو بیشتر شد نشانه خرابی کاتالیزور است

8 – کاهش دمای کاتالیزور (با توجه به اینکه بازدهی واقعی کاتالیزور هنگامی است که دمای آن بالا می رود و حتی احتمال دارد تا مرز 700 و 800 درجه هم نزدیک شود پس کاتالیزوری که پس از مدتی رانندگی و گرم شدن موتور هنوز به دمای ایده ال خود نرسیده باشد معیوب است)

البته راه تشخیص دمای کاتالیزور نیازمند دستگاهی به نام حرارت سنج اینفِرارِد است.

9 – در صورتی که خودرو کاملا سرد باشد اگر کاتالیزور را با دست تکان دهید و صدایی شبیه تکان خوردن سنگریزه در داخل آن به گوش برسد نشانه ای از ریختن شبکه های داخل آن است.

چه عواملی در خرابی کاتالیزور دخیل هستند؟

رایج ترین نوع خرابی کاتالیزور در خودروهای قدیمی تر گرفتگی بیش از حد شبکه های آن است که باعث می شود دود حاصل از احتراق موتور نتواند از کاتالیزور عبور کند و از اگزوز خارج شود. وقتی خروج دود با مشکل مواجه شود ورود هوا به موتور نیز مختل می شود و در نتیجه عملکرد موتور به شدت افت می کند.

کاتالیزور نسبت به تغییرات دما و ترکیبات موجود در گازهای خروجی حساس است. مثلا خرابی واشر سرسیلندر باعث وارد شدن روغن و آب به محفظه احتراق شده و گازهای خروجی را آلوده می کند و به کاتالیزور آسیب می رساند.

ریختن مکمل های انژکتور شور در باک یا اکتان بوسترها برای کاتالیزور ضرر دارد لذا از این مواد در خودرویتان استفاده نکنید.

اگر سیستم جرقه خودروی شما معیوب باشد باعث می شود مخلوط سوخت و هوا ناقس بسوزد و گازهای حاصل از احتراق ناقص عامل دیگری برای تخریب کاتالیزور هستند.

گرم شدن بیش از حد موتور از دیگر مواردی هست که باعث خرابی کاتالیزور می شود.

ضربه خوردن و صدمه دیدن پوسته کاتالیزور نیز می تواند کارکرد آن را مختل کند.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که اگر هر یک از موارد فوق الذکر باعث خرابی کاتالیزور شده است باید ابتدا عیب مورد نظر را رفع کرده و سپس اقدام به تعویض کاتالیزور نمایید. زیرا تا وقتی عامل اصلی خرابی ریشه یابی نشود صرفا تعویض کاتالیزور مشکل را حل نمی کند و پس از مدتی دوباره کارکرد آن مختل می شود.

تشخیص از طریق دیاگ

تشخیص خرابی کاتالیزور با توجه به چک کردن پارامترهای دستگاه دیاگ نیاز به تخصص ویژه ای دارد ولی به چند مورد از مهمترین تغییرات ایجاد شده در پارامترها هنگام خرابی کاتالیزور اشاره می کنیم:

1 – پارامتری به نام Calculated Load Value وجود دارد که نشاندهنده راندمان حجمی موتور می باشد. اگر مقدار این پارامتر کمتر از حد نرمال باشد به این معناست که موتور تنفس خوبی ندارد که معمولا به خاطر گرفتگی مسیر اگزوز (در اثر مسدود شدن کاتالیزور یا صدا خفه کن ها (منبع ها) یا هر دلیل دیگر) می باشد. توجه داشته باشید که این مورد لزوما 100% نشانه خرابی کاتالیزور نیست ولی در صورت مشاهده این مشکل می توان به خرابی کاتالیزور مشکوک شد.

2 – پارامتر دیگری به نام Manifold Absolute Pressure یا MAP در بعضی خودروها وجود دارد که میزان مکش و فشار منیفولد ورودی (هوا) را نشان می دهد. در صورتی که کاتالیزور مسدود شده باشد فشار معکوس در سیستم اگزوز ایجاد شده و باعث کمتر شدن این پارامتر از حد نرمال می شود. این مورد نیز لزوما 100% نشانه خرابی کاتالیزور نیست ولی خرابی کاتالیزور یکی از دلایل مهم کم شدن پارامتر MAP است.

3 – بررسی تغییرات ایجاد شده در کارکرد سنسور اکسیژن. در بعضی خودروها 2 سنسور اکسیژن وجود دارد یکی قبل از کاتالیزور (Upstream نام دارد) و دیگری بعد از آن. وظیفه سنسور دوم (بعد از کاتالیزور) که Downstream نامیده می شود این است که مقدار اکسیژن خروجی از کاتالیزور را بررسی کرده و بر اساس آن بازدهی کاتالیزور را مشخص کند. سنسور اول مقادیر اکسیژن خروجی از موتور را بررسی می کند و کامپیوتر موتور بر اساس داده های آن نسبت سوخت و هوا را تنظیم می کند.

در شرایط کارکرد نرمال تغییرات سنسور Downstream نباید زیاد باشد. زیاد بودن تغییرات نشاندهنده کم شدن بازدهی کاتالیزور می باشد. اگر این مشکل باعث شود میزان آلاینده های خروجی 1.5 برابر حد مجاز شود چراغ چک روشن می شود و خطای بازدهی پایین کاتالیزور در حافظه ثبت می شود. کامپیوتر موتور با مقایسه داده های سنسور اول و دوم نیز می تواند پی به خرابی کاتالیزور ببرد.

منابع:
http://www.Car.ir
http://www.autotap.com
http://www.dummies.com
http://www.aa1car.com

 



نظرات

  • کاتالیست وان کاتالیست وان (3 اسفند 1400 ساعت 10:25)

    تعمیر کاتالیزور کار ساده ای نیست و نیااز به تخصص بالایی دارد هرگز به صورت خودسرانه اقدام به حذف یا تعمیر کاتالیزور نکنید

  • Fardad Fardad (14 تیر 1400 ساعت 00:04)

    قربان سلام خیلی عالی بود ممنون یه سوال داشتم
    من یه رانا مدل ۹۱ دارم با ۶۱ هزارتا کارکرد مواقعی که ماشین سرده شتاب ماشین فوق العاده است ولی وقتی دما اب میاد روی وسط و ماشین کامل گرم میشه افت شتاب شدید داره پمپ بنزینم عوض کردن و دیاگ هم زدم ولی حل نشد ممکنه از کاتالیزور باشه

  • یوسف کشاورز یوسف کشاورز (12 تیر 1400 ساعت 09:00)

    سلام ماشینم تیبا موقع آمپر نرسیده وسط 120میاره از وسط تا بالا 80تا90میره خفه سنگین کار میکنه

  • فرهاد فرهاد (7 خرداد 1400 ساعت 12:32)

    درود برشما
    ایا میشه کاتالیزور ماشین های ایرانی رو رو ماشین هیوندایی ۶ سیلند گذاشت؟

  • آراد آراد (24 فروردین 1400 ساعت 13:33)

    سلام یه پراید مدل ۸۳ انژکتوری دارم میخواستم بدونم کاتالیست داره یا نه؟

  • مهدی مهدی (11 فروردین 1400 ساعت 23:01)

    سلام بهار سال ۱۴۰۰ مبارک . مقاله بسیار خوبی بود. لطفا از انتشار این قبیل مقالات دریغ نفرمایید. اگه کانال یا گروه واتس آپ دارید معرفی کنید

  • علی علی (29 آذر 1399 ساعت 12:41)

    مراقب کاتالیست خود باشید و فقط صرف اینکه چند کیلومتر راه رفته و یا با حرف اگزوزسازها برندارید ... اول اطمینان حاصل کنید ...

  • رضا غلامی رضا غلامی (24 تیر 1399 ساعت 08:02)

    سلام من پراید مدل 83 دارم که نیمه انژکتور هستش ولی مصرف سوخت ان هر ۱۰۰ تا ۱۲ لیتر میسوزه مکانیک های زیادی بردم ولی هیچی مکانیک ها هم دست نمیذند یه مکانیک خوب هر شخصی که سراغ داره لطفا معرفی کنه ممنون میشم شماره تماس من
    091************** غلامی

    علی علی (30 بهمن 1399 ساعت 14:01)

    مشکل از کاتالیزور خودرو هست
    . با تعویض کاتالیزور درست میشه.

  • حمیدرضارفیعی فرد حمیدرضارفیعی فرد (23 تیر 1399 ساعت 23:49)

    تیبل۹۳دارم دوگانه شرکتی۶،۷کیلومترکه حرکت میکنم چراغ سبزگاز چشمک زده وماشین دیگه گازممتدنمیخوره وبلیدسریع روی بنزین بگذارم همه جای شه مان برده ام حتییکی ازمکانیکها کاتالیزوررابرش ادندویک مدت خوب شددوباره بعداززمان کمی همینجورسدحتی ادرس سازنده این سیستم راکه یکمهندی ازقم هستش راگرفتم که پس ازتماس نتیجه ندادلطفالطفاکمکم کنیدمن یکبازنشسته باوام بازنشستگی ابن ماشین راخریدم وهرماه۵۱۲تومانقسطش رامیدم لطفاراهنماییم کنید

    اردشیر اردشیر (1 خرداد 1400 ساعت 03:03)

    باسلام وعرض ادب، عذرخواهی میکنم راستی فرمودی مکانیک کاتالیزور ماشین شما رابرداشت، اولا "خودش کاتالیزور را برد یابه شمادادش ویا پولش به شماداد. اگرمدنظر داشته باشید قیمت همون کاتالیزورزیاده.. بعدش درخصوص مشکل خودرو هم درصورت صلاحدید بابنده تماس حاصل بفرمایید باکمال ادب واحترام آماده هرگونه پاسخگویی درزمینه مشکل خودرو حضرتعالی می باشم٪((ومن الله التوفیق))

  • احمد احمد (25 خرداد 1399 ساعت 21:17)

    سلام آقا پژو پارس مدل نود هفت دارم ماشین یهو میبینی دو روز سه روز عالی بی صدا نرم با شتابه بعد چن روز سنگین ميشه صدای موتور بیشتر ميشه مشکل از چيه

    جنتی جنتی (30 بهمن 1399 ساعت 14:05)

    کاتالیزور خراب هست 100%زنگ بزن راهنمایی کنم

  • بهروز عزیزی بهروز عزیزی (27 اردیبهشت 1399 ساعت 03:42)

    سلام.من پراید ۱۳۱ دارم الان چند روز هست که از زیر ماشین صدای مانند لرزش یه حلقه فلزی میاد خیلی صداش آزار دهنده هست. لطفا اگه کسی راهنمایی بکنه دعاش میکنم.ممنون از نظراتتون‌.
    بهروز از شیراز

    mohamad mohamad (14 خرداد 1399 ساعت 16:39)

    سلام. داداش من سه سال پیش 131 داشتم همچین حالتی بود بخصوص وقتایی که ماشین هنوز سرد بود موقع تعویض دنده مثلا از 1 به 2 یه صدایی میومد از زیر ماشین بردم اگزوز ساز گفت خال جوش میزنن به یه تیکه از اگزوز و اون با سرد و گرم شدن میشکنه که در آورد دور تا دورشو جوش داد بعد اون دیگه صداش خوابید

  • عرفان عرفان (25 آبان 1398 ساعت 05:23)

    سلام من ماشینم ۱۱۱چند وقته هم مصرف بنزین ماشینم رفته بالا هم اینکه بو دود خیلی میاد داخل زمانی ک شیشه پایینه سنسور های اکسیژنم هم عوض کردم گفته بودن خرابه ولی باز همونه امکان داره از از کاتالیزور باشه؟کمکم کنید کلافم کرده

    داود شکیباپور داود شکیباپور (15 اردیبهشت 1399 ساعت 18:02)

    سلام من یک هفته پیش رفتم ایران خودرو سرویس دوره ای پنجاه هزار کیلومتر چراغ چک هم روشن میشد گفتند موتور ماشین تک کار میکنه و شتاب موتور کم است خلاصه ماشین یکسال کار کرده رو سر سیلندر و رینگ و پیستون و همه رو عوض کردند و سه میلیون و نیم خرج ماشین کردم دو روز بعد چراغ چک روشن شد رفتم نمایندگی شماره دو مرکزی ایران خودرو گفتند سه میلیون دیگه خرج داره کاتالیست و دسته کامل سیم موتور باید عوض بشه من قبول نکردم و گفتم فقط سنسور اکسیژن رو عوض کنید دو روز کار کردم دوباره چراغ چک روشن شد رفتم کارخانه ایران دلکو تو فشافویه گفتم من کاتالیست رو دو ماه پیش عوض کردم دستگاه دیگر گذاشت و گفت هیچ مشکلی نداره و ایراد از مکانیک نمایندگی هست و فعلا داره کار میکنه و روشن نشده نمیدونم چی بگم کار کی درسته کی ایراد داره خدا میداند

  • مهران مهران (24 شهریور 1398 ساعت 15:59)

    خیلی کارت درسته.
    اطلاعات دقیق و درست و با ترتیب درست ارائه دادی. خیلی از تعمیرکارا و ... حتی تنظیم موتوری‌ها هم اینا رو نمیدونن. سالاری... ????

  • رضا رضا (27 بهمن 1397 ساعت 00:53)

    سلام .وقت بخیر.
    دوستان در باره کاتالیزور خودرو بایستی خدمتتون عرض کنم که کاتالیزور برای تصفیه گازهای خروجی هستش که در اینجا کاتالیزگر ما حرارت هستش که این حرارت با همکاری فلزات موجود در کاتالیزورها گازهای سنگین رو شکسته و به گازهای قابل تنفس برای انسان تبدیل میکنه و اما در رابطه با خرابی کاتالیزور و تاثیرات اون باید بگم همین حرارت اگر در صورت نا تنظیم بودن خودرو از 800درجه بالاتر بره باعث سوختن و اب شدن کاتالیزور و در نهایت کاهش محسوس شتاب و در بعضی مواقع با عث شکستن و خورد شدن و ریختن کاتالیزور و در اصطلاح باعث کیپ شدن اون خواهد شد البته در بعضی مواقع در اثر
    ضربه هم کاتالیزور میشکنه و خورد میشه ،که راهای پیش رو شما یا تخلیه اون هستش یا تعویض اون یا نصب یه قطعه دیکه به نام انبارهای مودی فایو یا بهینه سازی شده است که البته نصب اون انبارهای مودی فایو یا خالی کردن کاتالیز ور معایب و مزایایی داره کا از جمله معایب اون میتوان به افزایش صدای خودرو ،استنشاق بوی خام سوزی از اگزوز،عدم دریافت معاینه فنی الودگی هوا و مزایای اون هم افزایش درصد کمی به شتاب اولیه خودرو و درباره افزایش و کاهش سوخت مخصوصا در خودرو های تولید داخل اصلا نمیشه نظر داد چون در اثر برداشتن کاتالیزور سوخت در بعضی مواقع افزایش و در بعضی مواقع کاهش پیدا میکنه و در باره خودروهای خارجی که در اثر حذف کاتالیزور چراغ چک روشن میشه.
    امیدوارم مطالب فوق مورد استفاده شما واقع بشه و تونسته باشم کمکی با شما عزیزان کرده باشم

    یزدی یزدی (17 آذر 1398 ساعت 09:53)

    سلام من یک مشکل برام پیش اومده اینکه ماشینم ریو ۱۵۰۰ مدل ۸۸ هست رفتم معاینه وگفتند کاتالیزور خرابه همونجا آبشناسان اگزوز سازی گفت کاتالید واسط داریم میاندازیم درست میشه وانداخت وباز هم معاینه مردود شد حالا این سوال مطرح است که داخل کاتالیزور اصلی خالی یا پر است؟ باید اگر پر است خالی بشه؟
    یا کلا عوض بشه ؟
    اون واسطی که بعد از حصیری اگزوز گذاشتیم باشه یا نه؟
    چطوری بفهمیم داخل کاتالیز پر است یا خالی ؟
    ودر هرصورت تواما کاتالیزوراصلی و کاتالید واسط رو میتونیم استفاده کنیم؟
    ودر این صورت فشار به موتور نمیاد؟
    لطفا اگه اطلاعات این موارد رو دارید من رو راهنمایی کنید

  • میلاد علی پور میلاد علی پور (15 دی 1397 ساعت 13:14)

    مقاله خوبی بود

  • f.k f.k (19 آذر 1397 ساعت 20:13)

    سلام .وقت بخیر
    من پراید دارم چندروزه صدایی اضافی از زیر ماشین میاد که هرباری قطع میشه و یه دفعه شروع میشه گفتند از اگزوز هست کاتالیزور خورد شده .به من گفتن میشه کاتالیزور رو بیرون آورد و بدون اون ماشین کار کنه .چون فعلا هزینه تعویض کامل اگزوز رو ندارم نمیدونم چیکار کنم به نظرتون ضرربرای ماشین نداره که اگزوز بدون کاتالیزور کار کنه ؟

  • علیرضا علیرضا (7 آذر 1397 ساعت 14:23)

    سلام کاتالیز ماشین من خراه میخوام خالیش کنم هیچی مشکلی واسه ماشینم نداره چون گارانتی برام عوض نکرد مدل ماشین پراید 131 se

  • امیر امیر (7 آبان 1397 ساعت 12:09)

    اگر عمر کاتالیزور ماشین تموم شد حتما عوضش کنید. ما پارسال ماشین لیفان ایکس60 داشتیم تو مسافرت کاتالیزور خورد شده بود و ریخته بود توی اگزوز و راه اگزوز رو بسته بود و کم کم ماشین ایستاد. و ماشین به روغن سوزی افتاد و مجبور شدیم موتور رو تعمیراساسی بکنیم که حدود پنج میلیون پارسال خرج داشت. (وقتی عمر کاتالیزور تموم میشه. خورد میشه و میریزه)

  • پویا پویا (23 مرداد 1397 ساعت 14:15)

    سلام،من دو هفته ایه تیبا۲صفر گرفتم،روز دوم چراغ چکش روشن شد،نمایندگی بردم گفتن سنسور اکسیژن پایینش خرابه،عوض کردم،باز چراغ چک روشن شد،دوباره سنسور عوض کردم،دوباره چراغ چک روشن شد و دستگاه خطای سنسور اکسیژن پایین رو نشون میده،بنظرتون مشکل کجاس؟

    hasan hasan (4 مهر 1398 ساعت 11:17)

    سلام من ام وی ام 315 دارم منم همین مشکل رو دارم

  • حسین ذوالفقاری حسین ذوالفقاری (21 تیر 1397 ساعت 11:26)

    سلام من لیفان ایکس 50 دارم چراغ چک ماشین روشن شد نمایندگی دستگاه گذاشت گفت کاتالیزورش خرابه باید عوض شه از کجا باید متوجه بشم که به موتور ماشین صدمه ای میزنه یا نه تا حالا هم نشانه خاصی ندیدم مثلا دود سیاه یا عملکرد بد خودرو