در هنگام بارش باران، چگونه برانیم تا از خطر دور باشیم؟

هنگام رانندگی در یک هوای نا مساعد بارانی آنهم داخل شهر آیا ممکن است خطر بسیار بزرگی در انتظار ما باشد؟

برای جواب به این پرسش شما را دعوت میکنم این اتفاق واقعی را مطالعه بفرمایید.

حدود سالهای هشتاد شمسی به دنبال بارش شدید باران تصمیم گرفتم یک پیاده روی فرح بخش را تجربه کنم. باران به شدت میبارید و در محل اتصال یکی از پل های هوایی شهر به خیابان، به دلیل شیب بندی نا مناسب حجم زیادی آب جمع شده بود. بعضی رانندگان ناآشنا به محل احتمال نمیدادند عمق آب در آن محل ممکن است آنقدر زیاد باشد و تعدادی از رانندگانی که آگاهی داشتند هم ترجیح می دادند بر سرعتشان بیافزایند تا یک آب بازی خطرناک را تجربه کنند.

یک مهارت رانندگی: حتما همه خوانندگان فرهیخته و با اطلاع سایت اطلاع دارند که هنگام رانندگی در مسیر های خیس پدیده ای اتفاق میافتد به نام هیدروپلنینگ یا آکواپلنینگ که شاید به فارسی بتوان آنرا پدیده شناور شدن روی آب نامید. (تا جایی که اطلاع دارم آکواپلنینگ در اروپا رایج تر است).

آیا احساس کرده اید وقتی با اتومبیل وارد محلی میشوید که آب جمع شده، ناگهای سرعت خودرو کم میشود؟چرا؟

دلیلش این است که وقتی لاستیک با آب برخورد میکند بخشی از آب جلوی لاستیک، به اطراف پراکنده میگردد اما بخشی دیگر توسط لاستیک به جلو هل داده شده و مانند برفی که جلوی پارو جمع میشود حجمی از آب جلوی لاستیک انباشته میگردد. آب انباشته شده جلوی لاستیک کم کم به شکل یک مثلث یا به اصطلاح قدیمی ها همان دنده پنج درمیآید. زمانی که حجم آب جلوی لاستیک زیاد شود احساس میکنیم ناگهان از سرعت خودرو کاسته شد. حال اگر سرعت به اندازه ای باشد که لاستیک از این دیواره درست شده از آب بالا برود و در حقیقت لاستیک یا لاستیک ها روی لایه ای از آب (همان راس مثلث تشکیل شده از آب) قرار بگیرند (البته این لایه بسیار نازک است) این لحظه ای خواهد بود که احساس میکنیم خودرو فرمان پذیر نبوده و کنترل آن در دستان ما نیست. این پدیده را هیدرو پلنینگ یا آکواپلنینگ می نامند.

چند عامل که در بوجود آمدن و شدت و ضعف این پدیده موثر هستند عبارتند از:

شکل آج لاستیک:اگر از لاستیک های مناسب برای مواقع بارندگی استفاده کنیم به این دلیل که آج لاستیک آب انباشته شده جلوی لاستیک را تا حد زیادی به اطراف پراکنده میکند این مشکل دیرتر اتفاق میافتد اما بهرحال صددرصد جلوی آنرا نمیگیرد.

عمق آب: که هرچه بیشتر باشد خودرو زودتر و با شدت بیشتری دچار این پدیده میگردد.

سرعت خودرو: که رابطه نزدیکی با عمق آب و شکل آج دارد. به این شکل که با توجه به دو مورد قبلی خودروی شما در سرعت های مختلف دچار پدیده شناور شدن خواهد گشت.

فشار باد لاستیک: هرچه بیشتر باشد توانایی شکستن نیروی جاذبه بین مولکولی آب در آن بیشتر خواهد شد و شیرازه دیواره آب تشکیل شده جلوی لاستیک زودتر از هم خواهد پاشید. به همین دلیل است که همیشه توصیه شده در شرایط جوی بارانی باد لاستیک را بیشتر از حد نرمال تنظیم کنید. درست برعکس شرایط لغزنده بودن مسیر بخاطر یخ و برف که باید باد لاستیک کم تر از حد نرمال باشد.

توجه مهم: بعد از دو کیلومتر اول حرکت خودرو لاستیک ها گرم میشوند بنابراین همیشه باد لاستیک قبل از گرم شدن آن باید تنظیم شود از طرفی وقتی لاستیک ها گرم هستند نباید فشار باد لاستیک را کم کنید زیرا احتمال ترک خوردن لاستیک در این شرایط زیاد است.

نتیجه: بهتر است همیشه با سرعتی حرکت کنیم که بتوانیم خودرو را در شرایط اضطراری کنترل کنیم و یا اگر دچار مشکلی شدیم این مشکل تبدیل به یک موقعیت خطرناک و وخیم نگردد و راننده فرصت داشته باشد با آرامش وضعیت خودرو را اصلاح کند.

برمیگردیم به ادامه ماجرا:

در نظر بگیرید خودروهایی که با حداقل سرعت شصت کیلومتر در ساعت وارد محل آب گرفتگی میشدند، چه حجم آبی را به اطراف می پاشیدند. به دلیل محدودیت دید ناشی از شدت بارش باران به نظر می رسید خودرویی در محل ورود به پل بی حرکت ایستاده است. با نزدیکتر شدن متوجه شدم یک اتومبیل پراید در لاین دوم خیابان و محل اتصال به پل در حالی که قصد بالا رفتن از پل را داشت ایستاده بود و تنها با روشن گذاشتن چهار راهنما سعی داشت به دیگر رانندگان بفهماند که در این محل یک خودرو متوقف شده است!!! متاسفانه به دلیل شرایط بد جوی، رانندگان دیگر زمانی متوجه خودرو پارک شده می شدند که بسیار به آن نزدیک بودند و با زدن بوق های ممتد که گاهی همراه با ترمز شدید و یا انحراف به چپ و راست بود، اعتراضشان را به اطلاع خودرو یا صاحب خودرو می رساندند. با نزدیک شدن هر خودرو احتمال برخورد زیاد بود چرا که تعدادی از رانندگان به دلیل داشتن مهارت زیاد در شرایط جوی بد هم با سرعت بالا رانندگی میکنند.

یادآوری مهم برای خودم و دوستان جوانی که هنوز تجربه کافی بدست نیاورده اند:

اولین اقدام لازم و مناسب در چنین مواردی با خبر کردن رانندگانی است که به خودرو نزدیک میشوند آنهم نه فقط با روشن گذاشتن چهار راهنما بلکه با قرار دادن مثلث خطر در فاصله حدود هفتاد متری خودرو و نیز هشدار دادن به رانندگان به وسیله چراغ های قرمز چشمک زنی که برای این کارطراحی شده اند (تفاوتی بین خانم ها و آقایان نیست). در این شرایط نشستن در خودرو و امید بستن به چهار راهنمای روشن بسیار خطرناک است.

دومین اقدام هم تماس با عواملی است که کار و تخصص آنها موجب میشود امداد رسانی را با رعایت حداکثر موارد ایمنی انجام دهند و درصد خطرات احتمالی زمان نجات را به کمک تجربه کاری پایین می آورند. مانند نیروی انتظامی، آتش نشانی و اورژانس.معمولا کمک افراد غیر متخصص به مشکل اولیه افزوده و کار امداد رسانی را مشکل میکند.

داخل خودرو یک خانم و کودک نشسته بودند و در حالی که سعی میکردم به ماشین هایی که از عقب نزدیک می شدند علامت بدهم خودم را به ماشین رساندم. ابتدا سعی کردم بهترین محل را که امنیت بیشتری داشته باشد پیدا کنم که روی جدول جدا کننده دو خط عبور و مرور پل بود. وقتی روی جدول وسط ایستادم با عبور هر خودرو آب زیادی روی من و خودرو پراید می ریخت.

هنگام صحبت با خانم راننده متوجه شدم هیچیک از دو سرنشین کمربند نبسته اند و علاوه بر آن کودکی که روی صندلی جلو نشسته بود خطر را حس کرده در حال گریستن بود.

یک تذکر: اطلاع دارید تعدادی از رانندگان و سرنشینان خودروها حتی در حال حرکت هم کمربند نمی بندند و شاید کمتر کسی وقتی خودرو ایستاده است می تواند خودش را راضی کند که بستن کمربند ممکن است مفید باشد. اما چرا لازم است که در خودروی ایستاده هنگام بروز مشکل و یا پارک شده کنار خیابان هم کمربند ببندیم؟

جواب این است: در نظر بگیرید هنگامی که خودرو پارک است راننده یکی از خودرو های عبوری با سرعت وارد لاین یک یا همان محلی که عموما خودرو ها آنجا پارک میکنند یا میایستند بشود (اتفاقی که در خیابان ها، بزرگراه ها و حتی جاده های ایران زیاد دیده میشود!!!) و ناگهان با خودرو پارک شده شما مواجه گردد در چنین شرایطی با برخورد به خودرو شما و انتقال اینرسی حرکتی به خودرو،بدن شما ابتدا به سمت پشتی صندلی فشار زیادی وارد خواهد کرد،(توجه داشته باشید اینرسی حرکتی هنوز یه بدن شما منتقل نشده بنابراین شما ساکن هستید و خودرو به جلو حرکت میکند) به دنبال آن سر و گردن هم به شدت به سوی عقب حرکت میکنند. در این شرایط در صورتی که صندلی پشت سری نداشته باشد و یا مدل بی کیفیتی روی آن نصب شده باشد و یا حتی محل قرار گیری آن درست نباشد، اولین آسیب جدی به گردن شما وارد خواهد شد. (اتفاقی که برای یکی از دوستان من افتاده و چند مهره از گردن ایشان شکسته و از آن تاریخ دچار مشکلات زیادی حتی در ستون فقرات شده اند.) حال بعد از برخورد شما با پشتی صندلی با اینرسی حرکتی که به بدن شما از طریق آن (پشتی صندلی) منتقل میشود به سوی فرمان و شیشه جلو پرتاب خواهید شد که از عواقب آن اطلاع دارید. تمام موارد گفته شده در مورد سرنشینان عقب هم صادق است غیر از اینکه بجای شیشه با شدت تمام به صندلی های جلو برخورد خواهند کرد مگر اینکه در قسمت وسط صندلی عقب نشسته باشند که باز هم به سمت شیشه پرتاب خواهند شد. سوال اینجاست که در این شرایط آیا دلیلی برای باز شدن کیسه هوا وجود دارد؟اگر هم خودرو شما به خودرو جلویی برخورد کند و کیسه هوا باز شود اطلاع دارید که باز شدن کیسه هوا وقتی با بسته نبودن کمربند همراه باشد باز هم خطرناک است. بنابراین حتی در هنگام توقف کنار خیابان و یا یک کوچه هم یا خودرو را ترک کنید و در پیاده رو بایستید و یا اطمینان پیدا کنید همه کمربند بسته اند.

ادامه ماجرا:

با پرسش از خانم راننده مطلع شدم دلیل توقف خودرو خاموش شدن موتور بوده است. بنابراین از ایشان خواهش کردم به سمت دیگر خیابان کمی دورتر از خودرو بروند و کمک کنند که رانندگان آگاه شوند تا من بتوانم با هول دادن ماشین را به کنار خیابان هدایت کنم.بعد از انتقال خودرو به کنار خیابان و بررسی متوجه شدم ماندن خودرو در آن محل و آنهمه گرفتاری و نگرانی تنها و تنها تمام شدن بنزین بوده است!!!

بعد از این قضیه به نظرم رسید که ای کاش مانند کشور های دیگر نهاد یا نهادهایی باشند که هنگام بروز مشکل در لحظات اولیه با اقدام به موقع جلوی حوادث بعدی احتمالی را بگیرند (آن زمان امداد خودروها به شکل امروزی فعالیت نداشتند) و متولیان عزیز و زحمتکش در نهاد های مسوول به مسایلی مانند مشکلات فنی خیابان ها و جاده ها توجه بیشتری نموده و از ابتدا طراحی را به گونه ای انجام دهند که مشکلات فنی، موجب شدت حادثه یا مشکل شدن کمک رسانی بعد از حادثه اولیه نگردد.

در پایان ذکر چند نکته را برای همه عزیزان راننده و نیز افرادی که میخواهند در حوادث کمک کنند لازم میدانم.

نکته اول: هر شخص محترمی که گواهینامه گرفته است و تصمیم دارد رانندگی کند علاوه بر فن رانندگی لازم است حداقل به میزان کم از موارد فنی مربوط به خودرو اطلاع داشته باشد و مهمتر اینکه قبل از شروع به حرکت حداقل وضعیت باد لاستیکها، میزان بنزین، آب رادیاتور و شیشه شور را مورد بازبینی قرار داده و نیز هفته ای یکبار سطح روغن موتور را بررسی کند و در این مورد واقعا تفاوتی بین خانمها و آقایان نمیباشد چرا که هردو مسوولیت رانندگی را پذیرفته اند.

نکته دوم : هر راننده ای خانم یا آقا باید راجع به نکات ایمنی هنگام رانندگی و بروز حادثه مطالعه و اطلاعات داشته باشد و این مطالعه را بصورت مداوم ادامه دهد چرا که بعضی موارد به مرور زمان فراموش میشود و بعضی نیز رنگ میبازند و با بدست آوردن کمی مهارت توجه به بعضی خطرات کم میشود.

نکته سوم : همیشه به این مورد توجه داشته باشید افرادی که در خودرو شما نشسته اند، با تمام وجود به شما اعتماد کرده اند (حتی کودکان کوچک) که آنها را به سلامت به مقصد خواهید رساند. یا به عبارتی بعد از خدا به شما امید بسته اند. پس به اعتماد آنها احترام گذاشته سعی کنید از اینکه مورد اعتماد آنها بوده اید احساس لذت و مسوولیت کنید.

نکته چهارم : همه ما این موضوع را تجربه کرده ایم که گاهی عقل میخواهد با پیام هایی به ما هشدار بدهد و میگوید احتیاط کن اما خیلی به آن توجه نمیکنیم و باز در بسیاری از موارد وقتی به این اخطار توجه نمیکنیم بعد با خود میگوییم ای کاش به این هشدار توجه میکردم. پس بیایید وقتی احساس میکنیم عقل از ما میخواهد احتیاط کنیم به ندای آن توجه کنیم و کمی بیشتر دقت کنیم و همیشه یادمان باشد که یک بی دقتی کوچک ممکن است دردسرهای بزرگی ایجاد کند که دیگر قابل جبران نباشد.

نکته پنجم: یادمان باشد که همیشه ممکن است رانندگان دیگر یا به همه موارد ایمنی اشراف نداشته باشند و یا هنگام قرار گرفتن در معرض خطر همان اطلاعاتی را هم که داشته اند فراموش کنند و یا نتوانند آنها را بکار گیرند. پس در هر لحظه از رانندگی منتظر یک موقعیت خطرناک باشیم و نیز برای مقابله با موقعیت پیش آمده آماده باشیم. موضوعی که به دلیل کمتر بودن شرایط غیر عادی هنگام رانندگی در اروپا و آمریکا معمولا رانندگان را غافلگیر میکند.

جمع بندی:

برای جواب به سوالی که در ابتدای مطلب مطرح کردم میتوان این پاسخ را در نظر گرفت.

اگر از ابتدا وضعیت کلی خودرو بررسی شود که اصولا در چنین شرایطی قرار نخواهیم گرفت. اما اگر هم دلیل دیگری که از قبل قابل پیش بینی نباشد را جزو عوامل بروز اولیه مشکل بدانیم، با رعایت اصول ایمنی درصد رخ دادن حوادث ناگوار و به دنبال آن گرفتاری های غیر قابل جبران بسیار پایین میآید.

منبع: وب سایت مهندس فرهاد کاشانی