خودروهای شخصی در سبک زندگی بسیاری از مردم جای ثابتی باز کرده‌اند؛ به‌طوری‌که بسیاری از افراد نمی‌توانند زندگی بدون آن‌ها را تصور کنند. با وجود اینکه این خودروها توانسته‌اند نقش مهمی در زندگی مردم ایجاد کنند، مشکلات زیادی را هم برای آنان به وجود آورده‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ترافیک است. در سال‌های اخیر، ترافیک شهری به یکی از اصلی‌ترین مشکلات بشر در جهان تبدیل شده است؛ به‌طوری‌که بسیاری از کشورها به‌دنبال روش‌هایی هستند تا بتوانند با استفاده از آن به کاهش ترافیک بپردازند. روش‌هایی که تاکنون استفاده شده‌اند، توانسته‌اند تا حدی مشکل ترافیک را کاهش دهند، اما هنوز هم با حالت ایده‌آل فاصله زیادی وجود دارد.

مردم در طول روز مدت‌زمان قابل‌توجهی را در ترافیک می‌گذرانند؛ به‌طوری‌که با رفع آن می‌توان در طول روز میلیون‌ها ساعت هدر رفته را صرف فعالیت‌های سودبخش کرده و دنیا را به‌جای بهتری تبدیل کرد. ترافیک سبب افزایش مصرف سوخت می‌شود و به همین دلیل مردم مجبور می‌شوند هزینه مضاعفی برای حمل و نقل پرداخت کنند. مشکلات وجود ترافیک به همین‌جا محدود نخواهد شد؛ ترافیک شهری نقش بسیار پررنگی در آلودگی هوا دارد؛ به‌طوری‌که یکی از دلایل اصلی آلودگی هوا در شهرهای بزرگ جهان ترافیک است. کشورهایی که توانسته‌اند با مشکل ترافیک مقابله کنند، در واقع آلودگی هوا را ریشه‌کن کرده‌اند.

ترافیک سبب افزایش تنش‌های روحی و روانی هم می‌شود. افرادی که بعد از دست و پنجه نرم کردن با مشکلات کاری، درگیر ترافیک می‌شوند، بیشتر در معرض بیماری‌های روانی قرار خواهند گرفت. همه مشکلاتی که به آن‌ها اشاره کردیم، درنهایت دلیلی هستند تا دولت‌ها به‌دنبال روش‌های مؤثر برای کنترل ترافیک باشند تا با استفاده از آن‌ها بتوانند از خسارت‌های سنگینی که به مردم و کشور وارد می‌شود، جلوگیری کنند. از میان روش‌های مختلفی که در ایران استفاده می‌شود، اجرای طرح ترافیک یکی از موثرترین اقدامات صورت‌گرفته است.

در این مقاله به بررسی طرح ترافیک، شرایط رزرو طرح ترافیک، جریمه ها و عوارض طرح ترافیک، نحوه پرداخت عوارض طرح ترافیک و بیان شرایط تردد رایگان در طرح آلودگی هوا خواهیم پرداخت.

طرح ترافیک چیست؟

طرح ترافیک یکی از اصلی‌ترین روش‌هایی است که چندین سال است در شهرهای بزرگ ایران مانند تهران اجرا شده تا با استفاده از آن ترافیک شهری کاهش پیدا کند. براساس این طرح خودروهایی که در تهران تردد می‌کنند، در ساعات تعیین‌شده اجازه تردد در محدوده‌های طرح ترافیک را نخواهند داشت. طرح ترافیک تنها مختص ایران نیست و بسیاری از کشورهای اروپایی نیز سال‌ها از آن استفاده کرده‌اند تا با محدود کردن ورود خودروها به محدوده‌های خاص به کنترل ترافیک بپردازند؛ البته کشورهای پیشرفته توانسته‌اند با استفاده از این طرح و روش‌های دیگر ترافیک را تا حد زیادی کنترل کنند، اما متاسفانه در ایران طرح ترافیک تنها سبب جلوگیری از شرایط حاد شده و همچنان ترافیک باقی است. طرح ترافیک عمدتاً در محدوده‌هایی از شهرها اجرا می‌شود که به‌دلیل عبور و مرور زیاد ترافیک شدید دارند. مرزهای این محدوده‌ها معمولاً بعد از دوره‌های خاص ممکن است کمی جابه‌جا شود.

ورود به محدوده طرح ترافیک برای همه شهروندان و نهادهای دولتی ممنوع است، اما خودروهای اورژانس، آتش‌نشانی و خودروهای سازمان‌های امنیتی از این قانون معاف هستند و می‌توانند در صورت نیاز در ساعات مختلف در محدوده‌های طرح ترافیک عبور و مرور کنند. البته مردم عادی نیز در صورت نیاز می‌توانند با پرداخت عوارض وارد محدوده طرح ترافیک شوند که در قسمت‌های بعد از همین مطلب به آن بیشتر خواهیم پرداخت.

طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوا تهران در سال 1401

قوانین طرح ترافیک هر چند وقت یک‌بار با توجه به شرایطی که وجود دارد، دستخوش تغییراتی می‌شود. طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوای تهران در سال 1401 دچار تغییراتی شده که یکی از آن‌ها زمان طرح است. در حال حاضر ساعت شروع طرح 6:30 صبح است که تا ساعت 17 ادامه دارد. یکی از تغییراتی که در طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوای تهران از سال ۱۴۰۰ به وجود آمده، این است که رانندگان برای ورود به محدوده‌های طرح باید قبل از هر چیز آن را رزرو کنند؛ در غیر این صورت مجبور می‌شوند جریمه مضاعف پرداخت کنند؛ درحالی‌که در سال‌های قبل رانندگان می‌توانستند به محدوده ترافیک ورود پیدا کنند و بعد به‌صورت خودکار هزینه آن را بدهکار شوند.

باید بدانید که در طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوای تهران در سال 1401، ظرفیت رزرو در هر کدام از روزها کاملاً محدود است. به این دلیل که در هر روز تنها تعداد محدودی از خودروها بتوانند وارد محدوده طرح ترافیک شوند تا بدین طریق تعداد خودروها کاهش پیدا کند و از ترافیک جلوگیری شود. برای رزرو طرح ترافیک در روزهایی که در نظر دارید کافی است از چهارشنبه هفته قبل وارد اپلیکیشن تهران من شوید و با پرداخت هزینه مشخص‌شده مجوز روزانه را دریافت کنید. در سال 1401 مجوز طرح ترافیک به این شکل است که افراد می‌توانند در صورتی که بدون رزرو وارد محدوده طرح ترافیک شده‌اند، تا پایان روز آن را رزرو کنند؛ در غیر این صورت مشمول جریمه شده و مجبور می‌شوند هزینه مضاعف پرداخت کنند. اگر افرادی که مجوز طرح ترافیک را رزرو کرده‌اند، به هر دلیل قصد لغو آن را داشته باشند، می‌توانند بدون پرداخت خسارت این کار را انجام دهند. خوشبختانه پلیس راهور این امکان را در نظر گرفته است تا افرادی که قصد لغو مجوز طرح ترافیک را دارند، بتوانند تا ساعت 6 صبح روز مجوز انصراف دهند و هزینه پرداخت‌شده را استرداد کنند.

شرایط رزرو طرح ترافیک

تقریباً بیشتر رانندگان خودروهای شخصی می‌توانند طرح ترافیک را رزرو کنند و خوشبختانه شرایط سختی برای این کار وجود ندارد. افرادی که قصد دارند این کار را انجام دهند، باید قبل از هر چیز حساب شهروندی را شارژ کنند که موجودی آن باید از هزینه دریافت مجوز بیشتر باشد؛ در غیر این صورت می‌توان با ورود به درگاه بانکی موجودی حساب را در کمترین زمان ممکن افزایش داد. برای ورود به محدوده طرح ترافیک باید از معاینه فنی معتبر برخوردار بود. داشتن معاینه فنی یکی از اولین شروطی است که برای دریافت مجوز طرح ترافیک باید آن را ارائه کرد و افرادی که آن را ندارند، به‌هیچ‌وجه امکان دریافت مجوز را نخواهند داشت.

روش‌های پرداخت طرح ترافیک روزانه

برای پرداخت هزینه مجوز طرح ترافیک روزانه روش‌های مختلفی در نظر گرفته شده است تا شهروندان بتوانند به ساده‌ترین شکل ممکن به دریافت مجوز بپردازند. یکی از ساده‌ترین روش‌هایی که در این باره وجود دارد، ورود به اپلیکیشن یا سایت تهران من است. پیشنهاد می‌شود افرادی که قصد دریافت مجوز طرح ترافیک را دارند، حتماً این اپلیکیشن را نصب کنند؛ چون امکانات مختلفی در آن در نظر گرفته شده است تا خرید مجوز طرح ترافیک روزانه به ساده‌ترین شکل ممکن انجام شود.

برای پرداخت هزینه طرح ترافیک روزانه با استفاده از اپلیکیشن تهران من باید در قدم اول موجودی کیف پول خود را افزایش دهید. کیف پول به این دلیل به اپلیکیشن اضافه شده است تا کاربران بتوانند با قرار دادن موجودی در آن بدون نیاز به مراجعه مکرر به درگاه آنلاین عوارض طرح را پرداخت کنند. روش دیگری که برای پرداخت طرح ترافیک روزانه وجود دارد، استفاده از کد ussd است. با استفاده از کد *137*3*3# می‌توانید به‌راحتی از میزان مبلغ قابل پرداخت مطلع شوید و آن را پرداخت کنید. برای این کار باید شماره پلاک خود را وارد نمایید. اگر امکان استفاده از روش‌های قبل برای پرداخت هزینه طرح ترافیک را نداشته باشید، می‌توانید به دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه کنید و با استعلام مبلغ طرح به پرداخت و رزرو آن بپردازید. این روش از سایر روش‌ها زمان برتر خواهد بود، اما برخی افراد ممکن است به دلایل مختلف امکان استفاده از روش‌های دیگر را نداشته باشند و مجبور شوند از این روش استفاده کنند.

جریمه‌ها و عوارض طرح ترافیک

رانندگانی که بدون رزرو طرح ترافیک وارد محدوده می‌شوند، باید جریمه‌های در نظر گرفته شده را پرداخت کنند. در سال ۱۴۰۰ میزان جریمه‌ای که برای ورود به طرح ترافیک در نظر گرفته شده، ۱۰۰ هزار تومان است که تمامی رانندگان باید در مدت‌زمان مشخص‌شده آن را پرداخت کنند؛ در غیر این صورت هزینه جریمه افزایش خواهد یافت که به‌هیچ‌وجه قابل‌اعتراض نخواهد بود.

محدوده‌های طرح ترافیک

همان‌طور که بیان شد، محدوده‌های طرح ترافیک ممکن است در سال‌های مختلف دچار تغییرات شود؛ به همین دلیل رانندگان باید هر چند وقت یک‌بار آن را بررسی کنند تا به‌صورت اشتباه وارد محدوده نشوند. در حال حاضر، محدوده طرح ترافیک از شمال از تقاطع کارگر با فاطمی شروع می‌شود و از شهید مطهری تا تقاطع ترکمنستان به پایان می‌رسد. مرز جنوبی محدوده طرح ترافیک خیابان شوش و حدفاصل آن میدان راه‌آهن تا تقاطع ۱۷ شهریور است. مرز شرقی محدوده طرح ترافیک نیز خیابان هفده شهریور، خیابان مازندران، میدان سپاه، خیابان شریعتی و ترکمنستان هستند. محدوده طرح ترافیک تهران از غرب میدان راه‌آهن به سمت خیابان کارگر تا تقاطع فاطمی است. برای اطلاع دقیق از محدوده طرح ترافیک پیشنهاد می‌کنیم محدوده مشخص‌شده در نقشه‌های راهور را مشاهده کنید. البته در ورودی محدوده از خیابان‌های مختلف هم تابلوهایی نصب شده است که با توجه به آن‌ها می‌توانید از ورود به طرح خودداری کنید.

طرح آلودگی هوا

طرح کنترل آلودگی هوا برای جلوگیری از ورود خودروها به محدوده دوم ترافیک در نظر گرفته شده است. این طرح در واقع همان طرح زوج و فرد است که در گذشته وجود داشت، اما در حال حاضر زوج و فرد بودن پلاک‌ها اهمیتی ندارد و هر کدام از خودروها می‌توانند در روزهای مشخص‌شده در محدوده طرح کنترل آلودگی هوا تردد کنند. در سال‌های اخیر ساعت رفت و آمد خودروها در طرح کنترل آلودگی هوا تغییراتی کرده است که رانندگان برای ورود به محدوده باید به آن توجه داشته باشند.

محدوده طرح کنترل آلودگی هوا

محدوده طرح کنترل آلودگی هوا بخش وسیع‌تری از شهر تهران را در بر می‌گیرد؛ به‌طوری‌که این محدوده از سمت شرق بزرگراه امام علی، از شمال بزرگراه شهید همت، از غرب بزرگراه چمران و از سمت جنوب نیز بزرگراه بعثت است.

ثبت‌نام در طرح آلودگی هوا

رانندگان برای ثبت‌نام در طرح کنترل آلودگی هوا باید به اپلیکیشن یا سایت تهران من مراجعه کنند. رانندگانی که قصد دارند خارج از روزهای تعیین‌شده به محدوده ورود کنند، باید طرح کنترل آلودگی هوا را رزرو کنند تا جریمه نشوند. آن دسته از رانندگان که در محدوده طرح کنترل آلودگی هوا سکونت دارند، می‌توانند از تخفیف ۵۰ درصدی برای ثبت‌نام طرح برخوردار شوند. علاوه بر این با داشتن برگ معاینه فنی برتر نیز می‌توان مشمول تخفیف طرح شد. خودروهایی که معاینه فنی ندارند، باید هزینه بیشتری را برای ورود به محدوده طرح کنترل آلودگی هوا پرداخت کنند.

شرایط تردد رایگان در محدوده کنترل آلودگی هوا

تمامی رانندگان وسیله نقلیه می‌توانند در هر فصل روزهای مشخصی را به‌صورت رایگان در طرح کنترل آلودگی هوا تردید کنند. در حال حاضر تعداد روزهای مجاز برای ورود به محدوده طرح ترافیک برای خودروهای با پلاک تهران ۲۰ روز در هر فصل و برای خودروهای سایر شهرها ۱۵ روز است. طرح کنترل آلودگی هوا از ساعت 6:30 تا ۱۹ اجرا می‌شود که رانندگان می‌توانند در خارج از آن به تردد رایگان در محدوده طرح بپردازند.