چالش اصلی: اختلاف قیمت اولیه
خودروی هیبریدی به دلیل استفاده از موتور الکتریکی، باتری و سیستم‌های مدیریت انرژی، به‌طور طبیعی قیمتی بالاتر از خودروهای بنزینی مشابه دارد. هرچند در طول زمان این هزینه از طریق صرفه‌جویی در سوخت جبران می‌شود، اما برای مشتری ایرانی که با تورم، هزینه‌های جاری بالا و قدرت خرید محدود مواجه است، قیمت اولیه تعیین‌کننده‌ترین عامل در تصمیم‌گیری است. بنابراین اگر دولت به‌عنوان سیاست‌گذار مداخله نکند، بازار به سمت خودروهای پرمصرف ادامه مسیر خواهد داد.
الگوی جهانی حمایت از خریدار
ایالات متحده: تخفیف مالیاتی تا 7500 دلار برای خریداران خودروهای هیبریدی و برقی.
چین: یارانه نقدی خرید و معافیت از محدودیت‌های پلاک‌گذاری در شهرهای بزرگ.
اروپا: ترکیب یارانه مستقیم، کاهش مالیات مالکیت خودرو و حتی معافیت از عوارض شهری.
این سیاست‌ها موجب شد که هزینه اولیه برای خریدار کاهش یابد و خودروهای هیبریدی در بازهٔ کوتاه به انتخاب اقتصادی بدل شوند.
ایران و فرصت ویژه استفاده از خودروهای هیبریدی با عمق ساخت داخل
اگر تولید خودروی هیبریدی با بومی‌سازی بالا در ایران شکل بگیرد، دو مزیت راهبردی ایجاد می‌شود:
- صرفه‌جویی ارزی: کاهش واردات بنزین و کاهش وابستگی به قطعات خارجی.
- ایجاد ارزش افزوده داخلی: رشد صنایع الکترونیک، موتورهای برقی و باتری‌سازی.
در چنین شرایطی، حمایت مالی دولت از مصرف‌کننده نه‌تنها یک هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری ملی است؛ زیرا به‌جای خروج ارز برای واردات سوخت و قطعات، منابع مالی به سمت تقویت صنایع داخلی هدایت می‌شود.
چه نوع مشوق‌هایی می‌تواند مؤثر باشد؟
- تخفیف مالیاتی و معافیت عوارض شماره‌گذاری برای خودروهای هیبریدی با ساخت داخل بالا.
- تسهیلات اعتباری خرید با نرخ ترجیحی برای مصرف‌کنندگان.
- کاهش هزینه بیمه و عوارض سالانه به عنوان امتیاز برای دارندگان خودروهای هیبریدی.
- برنامه‌های تعویض خودروهای فرسوده با اولویت دادن به خودروهای هیبریدی ایرانی.
حمایت مالی از خریداران خودروهای هیبریدی ساخت داخل، تنها یک اقدام حمایتی برای افزایش توان خرید مردم نیست، بلکه راهبردی اقتصادی و صنعتی با آثار بلندمدت به شمار می‌رود. این نوع حمایت می‌تواند فاصله میان هزینه اولیه خرید و منافع بلندمدت مصرف‌کننده را جبران کرده، تقاضا را افزایش دهد و زمینه‌ساز تولید در مقیاس اقتصادی شود. در نتیجه، کشور از مزایایی چون کاهش مصرف سوخت، صرفه‌جویی ارزی، کاهش آلودگی هوا و رشد فناوری در صنعت خودروسازی برخوردار خواهد شد.
به بیان دیگر، هر واحد سرمایه‌گذاری دولت در قالب مشوق‌های خرید خودروهای هیبریدی، در آینده چندین برابر بازده خواهد داشت؛ چه از طریق کاهش هزینه یارانه‌های سوخت و درمان ناشی از آلودگی، و چه از مسیر ارتقای بهره‌وری و ایجاد ارزش افزوده در بخش صنعت.
