طبق مصوبه جدید هیئت وزیران که متن کامل آن منتشر شده، نرخ سوم بنزین و زمان اجرای آن به‌طور رسمی مشخص شد. بر اساس این مصوبه، در صورت سوخت‌گیری با کارت اضطراری جایگاه، قیمت بنزین از نیمه دوم آذر 1404 معادل حداقل ۱۰ درصد قیمت خرید بنزین از پالایشگاه‌ها تعیین می‌شود که در زمان ابلاغ، این رقم ۵۰۰۰ تومان اعلام شده است.

تداوم سهمیه‌های فعلی

هیئت وزیران در این مصوبه تأکید کرده که سهمیه‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی خودروهای شخصی بدون هیچ تغییری پابرجاست و سوخت‌گیری با نرخ یارانه‌ای فقط با کارت سوخت شخصی و در سقف سهمیه ماهانه امکان‌پذیر است. هرگونه سوخت‌گیری خارج از سهمیه یا بدون کارت، با نرخ سوم محاسبه خواهد شد.

اقداماتی در جهت کاهش واردات و مدیریت مصرف

دولت اجرای نرخ سوم را با هدف کاهش فاصله قیمت تمام‌شده و قیمت فروش داخلی، مدیریت مصرف و کاهش نیاز به واردات بنزین اعلام کرده است. ایران طی سال‌های گذشته در برخی دوره‌ها تا ۷ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه داشته است.

حذف سهمیه خودروهای لوکس و دولتی

بر اساس مصوبه:

• خودروهای لوکس وارداتی و افرادی که بیش از یک خودرو دارند، دیگر سهمیه یارانه‌ای دریافت نخواهند کرد.
• خودروهای دولتی (به‌جز آمبولانس‌ها) نیز از فهرست دریافت‌کنندگان بنزین یارانه‌ای خارج شده‌اند.

این اقدامات از نگاه دولت، در راستای جلوگیری از اتلاف منابع یارانه‌ای و افزایش شفافیت مصرف سوخت انجام شده است.

عدم ایجاد شوک قیمتی

در مقایسه با تجربه سال ۱۳۹۸، دولت اعلام کرده سازوکار جدید بدون ایجاد شوک قیمتی طراحی شده و واکنش محدود بازار ارز در روزهای اخیر نیز این موضوع را تأیید می‌کند.

ایراد مهم مصوبه: حذف سهمیه بنزین برای خودروهای صفر

در کنار موارد مثبت، یک بند مصوبه با انتقاد کارشناسان روبه‌رو شده است:
بر اساس تصمیم جدید، خودروهای نوشماره داخلی یا وارداتی تا اطلاع ثانوی هیچ سهمیه یارانه‌ای دریافت نمی‌کنند و باید سوخت را با نرخ ۵۰۰۰ تومانی تهیه کنند.

چرا این بند مورد انتقاد است؟

1. مغایرت با عدالت اجتماعی
خانواده‌هایی که تازه موفق به خرید یک خودروی داخلی صفر شده‌اند، از یارانه سوخت محروم می‌شوند؛ در حالی که خودروهای قدیمی با مصرف بالا همچنان سهمیه ارزان‌قیمت دریافت می‌کنند.

2. تناقض با هدف کاهش مصرف سوخت
خودروهای جدید مصرف کمتری دارند، اما بنا بر این مصوبه مشمول نرخ سوم هستند؛ اقدامی که از نظر کارشناسان انگیزه نوسازی و خروج خودروهای فرسوده را کاهش می‌دهد.

جمع‌بندی

مصوبه جدید دولت درباره نرخ سوم بنزین، گامی رو‌به‌جلو برای مدیریت مصرف، کاهش واردات و جلوگیری از رانت ارزیابی می‌شود؛ اما حذف سهمیه خودروهای صفر یک چالش جدی است که می‌تواند با عدالت اجتماعی و سیاست کاهش مصرف در تضاد باشد.

کارشناسان پیشنهاد می‌کنند این بند برای جلوگیری از فشار بر خانوارها و حمایت از مصرف‌کنندگان خودروهای کم‌مصرف، مورد بازنگری قرار گیرد.