صنعت و بازار خودرو ایران با تمامی کمبودهایش، همواره مورد توجه خودروسازان بزرگ خارجی بوده و در این میان خودروسازان داخلی نیز با تمامی مشکلات شان، بزرگترین صنعت ملی پیش از صنعت نفت را تشکیل داده اند.

حال که به پایان دهه 90 شمسی نزدیک می شویم، بد نیست نیم نگاهی به برخی از مهم ترین خودروهای تاریخ ایران بیندازیم. برای این کار، از هر دهه یک خودرو انتخاب کرده ایم و در بخش های دیگر صفحه نیز، برخی بازیگران مهم دیگر را معرفی می کنیم.

دهه 30؛ شورولت بل ایر

دهه 30 شمسی مصادف بود با دهه 50 میلادی؛ دورانی که در آن خودروسازی آمریکا به دوران طلایی خود رسید و محصولات آمریکایی با ظاهر استثنایی و عملکرد فنی بی نظیری که داشتند، در سطح جهانی مطرح شدند و به همین خاطر، به تیراژی میلیونی دست یافتند. در این میان خودروهای آمریکایی همانند دهه های قبل در کنار محصولات اروپایی به ایران وارد می شدند و در این دهه به خاطر بهبود قدرت خرید مردم و عرضه بیشتر خودروهای مناسب، محبوبیت خودروهای آمریکایی به شدت افزایش یافت. در این میان باید شورولت بل ایر را به لطف قیمت، امکانات، ظاهر و تمامی محسناتش، خودرویی دانست که نگرش ایرانیان در مورد محصولات آمریکایی را برای همیشه دگرگون کرد.

دهه 40 ؛ فولکس واگن

یک تصویر از معابر ایران در دهه 40 شمسی پیدا کنید که در آن یک دستگاه فولکس واگن دیده نشود! این کار تقریبا غیرممکن است، چرا که فروش فولکس واگن در ایران (و در سطح جهانی) در این دوران به قدری زیاد بود که اقشار مختلفی، از متوسط گرفته تا ثروتمند، احتمالا یک دستگاه فولکس واگن در خانه داشتند. دوام و استحکام بالا در کنار عملکرد فنی بسیار خوب در شرایط آب و هوایی ایران سبب شد تا به امروز هم تعداد قابل توجهی فولکس واگن در ایران باقی بماند. شرکت سهام ثابت پاسال که وارد کننده فولکس واگن بود نیز نقش بسزایی در این عرضه مناسب داشت.

دهه 50 ؛ پیکان

پیکان برای تمام ایرانیان چیزی بیش از یک خودرو در حد یک پدیده اجتماعی - سیاسی - فرهنگی - اقتصادی است. از اواخر دهه 40 که تولید این خودرو آغاز شد، تا اواسط دهه 80 که خط تولید پیکان به طور رسمی تعطیل شد، این خودرو شریان حیاتی صنعت خودرو، علت اصلی صاحب خودرو شدن و محبوب بسیاری از ایرانیان بود. هیچ خانواده ای نبود که برای مدتی یک دستگاه پیکان در آن حضور نداشته و اگر هم کسی خودرو نداشت، در زندگی روزمره با آن بارها مواجه می شد، پیکان پس از یک دوره کوتاه مغضوب شدن، امروزه دوباره محبوبیت یافته است.

دهه 60 ؛ رنو 5

غایب بزرگ این روزهای معابر ایران، خودرویی کوچک بود که ایرانیان را با خودروهای شهری اقتصادی مدرن آشنا کرد و در دهه 60، یکی از معدود تولیدات قابل توجه صنعت خودرو ایران بود. رنو 5 در دهه 50 به ایران رسید، اما با قطع واردات خودرو و رسیدن به دهه 60 و مشکلات اقتصادی دوران جنگ تحمیلی بود که ایرانیان قدرش را دانستند و در دهه 70 نیز، هنوز محبوبیت خود را حفظ کرد. متاسفانه رنو 5 به اندازه ای سخت جان و با دوام نبود که بیشتر نمونه هایش از تیغ اسقاط طرح تبدیل خودروهای فرسوده در اواسط دهه 80 جان سالم به در ببرد.

دهه 70 ؛ پژو 405

پژو 405 در شرایط در ابتدای دهه 70 شمسی به بازار ایران رسید که مرزها به روی خودروهای مدرن و شیک اروپایی و آسیایی باز شده بود و تعداد قابل توجهی رقیب، آن هم با قیمت هایی مناسب تر در بازار ایران داشت. همین مورد سبب شد تا سری اول GL 405 در ایران موفق مظاهر نشود. ممنوعیت واردات و تغییر تریم از GL به GLX اما سبب شد تا پژو 405 برخلاف هم عصرانی مانند پژو 205 و رنو 21، به موفقیتی خیره کننده دست یابد و به اسطوره شتاب، هندلینگ و حتی خودرویی لوکس در بازار ایران تبدیل شود. محبوبیت 405 به خاطر مسائل فنی و کیفیتی سال های اخیر، با روزهای اوجش فاصله گرفته است.

دهه 80 ؛ رنو تندر 90 (لوگان)

هیچ پروژه مرتبط با صنعت خودرو ایران در سال های اخیر به اندازه پروژه L90 بحث برانگیز نبوده است. رنو به عنوان بخشی از استراتژی جهانی خود، ایران را به عنوان یکی از قطب های تولید خودرو در جهان انتخاب کرد و قرار شد تا داچیا لوگان در پارس خودرو مونتاژ شده، با قیمت 6000 دلار به بازار ایران عرضه شود. پس از کش و قوس های فراوان همراه با چاشنی سیاسی - اقتصادی، ایران خودرو نیز به این پروژه اضافه شد و لوگان از اواسط دهه 80 با نام تندر 90 راهی بازار شد. بسیاری از اهداف اولیه پروژه L90 عملی نشدند، اما در نهایت این خودرو یکی از مهم ترین پدیده های اقتصادی معاصر ایران است.

دهه 90 ؛ هیوندای سانتافه

این که یک شاسی بلند بزرگ که با توجه به شرایط واردات خودرو به ایران و قیمت گذاری (که سبب می شود خودرویی نیمه لوکس باشد) بتواند عنوان پرفروش ترین و پرطرفدارترین خودرو وارداتی ایران را تصاحب کند، نشانگر میزان اهمیت این خودرو است. نسل سوم سانتافه در حالی به ایران رسید که نسل دوم این خودرو، محبوبیت زیادی داشت. با وجود عدم واردات پیشرانه های حجیم و قدرتمند و افزایش سرسام آور قیمت، باز هم نسل سوم سانتافه توانست به نحوی محبوب باشد که به پول نقد بازار خودروهای وارداتی بدل شود و هیچ رقیبی توانایی شکست آن در بازار صفر کیلومتر و دست دوم را نداشته باشد.