روز گذشته خط تولید پژو۳۰۱ بدون حضور شرکت پژو در ایران‌خودرو رونمایی شد. این اقدام را اگرچه می‌توان اقدامی قابل تقدیر دانست اما بررسی برخی موانع تولید آن نیز موضوعی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

پس از امضای برجام شرکت‌های بزرگ خودروسازی دنیا به سمت بازار ۳۰ میلیارد دلاری خودرو در ایران روانه شدند.

با بازگشت پژو به ایران قرارداد ازسرگیری همکاری ایران‌خودرو با پژو فرانسه پس از مذاکراتی طولانی به امضا رسید. بر این اساس، ایجاد شرکت مشترک ایرانی-فرانسوی با سهامداری ۵۰ درصدی هر یک از طرفین، مهم‌ترین بخش این قرارداد است که به انتقال فنّاوری به‌روز دنیا، تولید محصولات جدید و همچنین استفاده از بازارهای صادراتی خواهد انجامید.

رویترز با انتشار جزئیاتی از قرارداد ۸۰۰ میلیون یورویی ایران‌خودرو با پژو فرانسه را اعلام کرد تولید کنونی مدل‌های قدیمی پژو ۴۰۵ و پژو ۲۰۶ ساماندهی شده و تولید سه خودروی جدید پژو ۲۰۸، ۲۰۰۸ و ۳۰۱ از اواسط سال ۲۰۱۷ در این قرارداد پیش‌بینی‌شده است.

شرکت تازه تأسیس ایرانی- فرانسوی با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی که به‌طور مساوی از سوی دو طرف تأمین می‌شد، کارخانه‌ای نزدیک تهران را برای تولید مدل‌های جدید پژو یعنی پژو ۲۰۸، ۲۰۰۸ و ۳۰۱ از اواسط سال ۲۰۱۷ نوسازی خواهد کرد.

اما سال ۲۰۱۷ و سال بعدازآن هم محصولات مشترک ایران و فرانسه به خط تولید ایران اضافه نرسید. و درنهایت در سال ۲۰۱۹ با برجام با خروج آمریکا از آن معلق و بازهم شرکت‌های خودرویی و من‌جمله پژو به‌سرعت ایران را ترک کردند.

تولید پژو ۳۰۱ یا رونمایی از بندهای مخفی قرارداد برجامی

باوجود خلف وعده دوباره پژو اما پس از تأخیری در حدود دو سال صبح روز گذشته (دوشنبه ۲۴ تیرماه) ایران‌خودرو طی مراسمی اقدام به رونمایی از خط تولید پژو ۳۰۱ آن‌هم بدون حضور شرکت پژو کرد.

یکی از اهداف اصلی قراردادهای ایران با شرکت‌های بزرگ دنیا انتقال فنّاوری به کشور بود، ازاین‌رو در قراردادهای ایران‌خودرو با پژو برای تولید سه مدل پژو ۲۰۸، ۲۰۰۸ و ۳۰۱ تولید ۵۰ درصد آن طی مدتی مشخص و با شرایط ویژه در کنار شرکت پژو تعهد شده بود. حال سؤال این است که با خروج شرکت فرانسوی از این تعهدنامه آیا ایران‌خودرو بر اساس استانداردهای بین‌المللی در حوزه تجارت عمل می‌کند؟ برخی کارشناسان اعتقاددارند این اقدام یکی از همان بندهای مخفی قرارداد بین دو شرکت خودروسازی بوده است که بعد از برجام شرکت‌های خودروسازی اصرار بر مخفی ماندن آن‌ها داشتند.

مانعی به نام بدهی چند هزارمیلیاردی خودروسازان به قطعه سازها

سؤال دیگر اما قدری به شرایط داخل کشور بازمی‌گردد. با افزایش مطالبات مالی قطعه سازان از شرکت‌های خودروسازی طی ماه‌های اخیر شاهد تنش‌های شدیدی بین این دو بخش صنعت خودرو بودیم. این تنش‌ها تا بدان جا پیش رفت که برخی مدیران خودروسازی از آن با عنوان گروگان‌گیری قطعه سازان یادکردند. از سوی دیگر قطعه سازان نیز با این ادعا که به علت این مطالبات دیگر نقدینگی کافی برای تولید قطعات سفارش خودروسازان را ندارند و سرمایه در گردش آن‌ها روزبه‌روز در حال کاهش است تعهدات تولیدی خود را به انجام نرسانده و درنتیجه خطوط تولید خودروهای ایران‌خودرو و سایپا را بدون قطعه رها کردند.

آمارها نشان می‌دهد نزدیک به یک هزار و ۲۰۰ قطعه ساز در زنجیره تأمین داخلی حضور دارند که بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان مطالبات معوق از دو خودروساز بزرگ کشور دارند.

نرخ ارز؛ گرانی مواد اولیه و توقف تولید قطعه

دولت برای حل مشکلات مالی قطعه سازان تسهیلاتی در حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان برای آن‌ها در نظر گرفت اما تنها ۴ هزار میلیارد تومان آن به آن‌ها پرداخت شد که آن‌هم نتوانست در فضای جهش ۴ برابری نرخ ارز و بالا رفتن شدید قیمت مواد اولیه مشکلات را حل کند و بر تعهدات مالی آن‌ها نیز افزود. درنهایت این چرخه بیمار منجر به کاهش تعداد قطعات تحویلی به خودروسازان و دپوی بیش از ۱۵۰ هزار دستگاه خودروی ناقص در پارکینگ هر یک از خودروسازان شد.

دلار و تقویت بیماری صنعت خودرو در بازار

حلقه بعدی این مشکلات کاهش تحویل خودرو با بازار و موج گرانی بیش‌ازپیش در بازارهای خودروی داخل بود. تا جایی که قیمت برخی خودروها با حاشیه سود بالای ۱۵۰ میلیون تومان و چند برابر قیمت تولید آن معامله شد. در کنار تمام این عوامل اما نبود قطعه برای خودروهای نیاز به تعمیر نیز بر مشکلات مشتریان خودروهای داخلی افزود. طی دو سال گذشته مدت انتظار بیش از ۳ ماه تنها برای تعویض یا تعمیر یک قطعه، و قیمت نجومی آن کوچک‌ترین مشکلی بود که مشتریان و خریداران تولیدات داخلی با آن مواجه بودند.

اعتبار بین المللی صنعت خودرو در گرو تولید ۳۰۱

حال باوجود چنین شرایط بغرنجی که خودروسازان از یک‌سو توان تکمیل قطعات بیش از ۲۰۰ هزار خودرو دپو شده در پارکینگ خود را ندارند و از سوی دیگر واردات قطعه روزبه‌روز به دلیل تحریم‌ها مشکل شده است ایران‌خودرو اقدام به راه‌اندازی خط تولید خودروی جدید می‌کند.
اگر این اقدام را برای نمایش توان داخلی و بی‌نیازی از حضور شرکت پژو در کشور نیز قلمداد کنیم که قطعا در بسیاری از بخش های دیگر صنعت کشور ثابت شده است، اما در تکمیل خبر تولید بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه پژو ۳۰۱ طی یک سال ، تشریح چگونگی تأمین قطعات و تکمیل و تحویل این خودرو در دراز مدت شاید بتواند به سؤالات فراوانی پاسخ دهد.

برنامه ایران‌خودرو برای پرداخت مطالبات قطعه سازان از این شرکت و جلب مشارکت آن‌ها برای ادامه تولید پژو ۳۰۱ یکی از اقداماتی است که این شرکت باید درباره آن پاسخ دهد. چراکه اعتبار صنعت خودروسازی در داخل و فضای بین‌الملل به ادامه تولید این خودرو بستگی دارد. رونمایی از خط تولید جدید در سخت‌ترین شرایط تحریم‌های بین‌المللی و همچنین با وجود جهش چند برابری نرخ ارز اقدامی بسیار قابل‌تقدیر است اما تأمین قطعات، تولید کامل و اجرای تعهدات مالی در مورد تمام بخش‌های درگیر با این خودرو و درنهایت انجام تعهدات نسبت به مشتریان را می‌توان بسیار سخت‌تر از راه‌اندازی خط تولید پژو ۳۰۱ نام برد.

و در نهایت حلقه آخر که جلب اعتماد مصرف کنندگان و مشتریان خودروهای داخلی است. اعتمادی که طی سال های اخیر با بی‌اعتنایی خودروسازان به کیفیت متناسب با قیمت، به شدت خدشه دار شده است. بسیاری از کاربران خبرآنلاین طی روز گذشته نسبت به عدم انجام تعهدات گذشته و بهروز نبودن تحوریل خودروهای ثبت نامی ایران خودرو اعتراض کرده و عنوان کردند با وجود تعویق های چندماهه در تحویل خودروهایی که از قبل تولید می شد چطور می توانید تعهد جدید ایجاد کنید؟ از دیگر واکنش های کاربران خبرآنلاین می توان به کیفیت و قیمت این خودرو جدید اشاره کرد که ابهامات فراوانی در خصوص آن وجود دارد.