وضعیت تولید خودرو طی ۳ ماه نخست سال جاری برخلاف پیش‌بینی‌ها روند رو به رشد و افزایشی داشت. این در حالی است که تولید خودرو در سه‌ماهه نخست هرسال به دلیل تعطیلات عید و همچنین نامشخص‌بودن قیمت‌ها معمولا کمتر از فصول دیگر سال است. 

با این‌حال، خودروسازان در سال جاری به‌رغم تعطیلات سال نو و همچنین فشار بیماری کرونا توانستند بیشتر از مدت مشابه دو سال گذشته خودرو تولید کنند. این افزایش نوید بازگشت دوباره خودروسازان به تولید سالانه بیش از یک‌میلیون دستگاه را می‌دهد. 

در دو سال گذشته تحریم، کمبود قطعات های‌تک و کمبود نقدینگی عمده‌ترین چالش‌های خودروسازان بوده که به انواع روش‌ها به نوعی مدیریت شد. اما امسال چالش بسیار مهمی به نام ارز وجود دارد که گریبان‌گیر بسیاری از صنایع مانند خودروسازان شده است؛ چالشی که به نظر می‌رسد حل آن از دست دولت و بانک مرکزی هم خارج باشد. 

   بحران ارز و چالش تولید خودرو

درحال‌حاضر مساله ارز به دو صورت برای خودروسازان و قطعه‌سازان چالش ایجاد کرده است؛ مساله نخست، بحث افزایشی‌بودن قیمت ارز و حرکت به‌سوی فتح قیمت‌های جدید است. این روزها قیمت ارز بیش از ۲۲هزار و ۵۰۰ تومان است. افزایش روزافزون قیمت ارز از یک‌سو و در دسترس نبودن آن از سوی دیگر، تهدید جدی برای تولید است. این بحران ارزی می‌تواند ترمز خودروسازان برای افزایش تولید و حتی در شرایط بحرانی‌تر ترمز ادامه تولید را بکشد. 

به گفته یکی از فعالان صنایع خودرو و قطعه، هم‌اکنون ارزی برای واردات قطعات و مواد اولیه ساخت آن تخصیص داده نمی‌شود. این فعال صنعتی می‌گوید: «تخصیص ارز به صنعت در اولویت‌های چهارم بانک مرکزی قرار دارد؛ ‌اصولا ارز بسیار کم است و بانک مرکزی اندک ارزی هم که وجود دارد را در شرایط فعلی برای واردات دارو و مواد غذایی تخصیص می‌دهد.» وی که تمایلی به درج نامش ندارد، در ادامه درخصوص این‌که آیا میزان تولید خودرو در آینده افت خواهد کرد یا خیر، اظهار می‌کند: «قطعا تولید خودرو با مشکل مواجه خواهد شد و پدیده انبار شدن خودروهای ناقص دوباره آغاز شده است.» 

هرچند به گفته این قطعه‌ساز شاید انبارها تا ۲ ماه آینده برای تولید جوابگو باشد، اما به نظر می‌رسد از نیمه دوم سال خودروسازان با افت شدید تولید و افزایش هرچه بیشتر خودروهای ناقص مواجه خواهند بود.

   خرید خودرو از اولویت خارج می‌شود

تاثیر دیگری که ارز بر صنعت خودرو می‌گذارد، در بحث قیمت خودرو است؛ درصورتی‌که بحران کمبود ارز هم مدیریت شود، احتمالا دیگر چیزی به نام ارز نیمایی وجود نخواهد داشت و تولیدکنندگان به‌ویژه خودروسازان و قطعه‌سازان باید از ارز آزاد به‌منظور واردات استفاده کنند. در شرایطی که قیمت‌ها همچنان به‌صورت دستوری تعیین می‌شود، این اقدام به زیان هرچه بیشتر خودروسازی‌ها و تعطیلی برخی از قطعه‌سازان می‌انجامد. 

ضمن این‌که در صورت آزادسازی قیمت‌ها هم عملا رکود بر صنعت خودرو حاکم خواهد بود.» یک کارشناس بازار خودرو در این خصوص به روزنامه «دنیای خودرو» می‌گوید: «در شرایطی که افزایش نرخ تورم از درآمد مردم سرعت بیشتری دارد و مردم برای خرید بسیاری از کالاهای ضروری مانند مواد غذایی دچار مشکل هستند، اصولا خرید خودرو از اولویت خارج می‌شود.» حسین قاضیان می‌افزاید: «هرچند آزاد شدن قیمت در صنعت خودرو یک نیاز است، اما کار باید در شرایط درستی انجام شود؛ افزایش شدید قیمت‌ خودرو در کارخانه موجب سرایت رکود بازار ‌خودرو به آن خواهد شد و عملا برای این صنعت مفید نخواهد بود. هرچند صحیح‌تر آن است که افزایش هزینه‌ها مانند افزایش نرخ ارز در قیمت‌گذاری جدید اعمال شود.»

   چالش ارز و قفل شدن بازار خودرو

افزایش قیمت ارز موجب افزایش شدید قیمت خودرو در بازار شده؛ افزایش قیمتی که از قدرت خرید اقشار مردم بسیار بیشتر است.  درحال‌حاضر به گفته فعالان بازار خودرو، رکود عجیبی بر این بازار حکم‌فرما شده و عملا معامله‌ای انجام نمی‌شود. 
میلاد یکی از نمایشگاه‌داران تهران است که در سه هفته اخیر تنها یک مورد معامله انجام داده است. 

وی به «دنیای خودرو» می‌گوید: «افزایش هر روزه قیمت دلار طی هفته‌های اخیر باعث شده تا فروشنده‌ها از فروش دست بکشند و منتظر قیمت جدید ارز باشند. چرا که معتقدند در شرایطی که قیمت ارز هر روز بالاتر می‌رود، فروش خودرو به‌منزله از دست دادن ارزش پولشان است‌. البته در بازار خریداری هم وجود ندارد. اندک خریداران هم بیشتر برای خودروهای دست دوم تا ۱۰ سال کارکرد اقدام می‌کنند و خودروهای صفر و کم‌کارکرد به دلیل افزایش شدید قیمت‌ها عملا مشتری ندارند.» 

وی تاکید می‌کند: «بسیاری از مشتریان قدیمی ما که در سال بیش از یک بار اقدام به خرید و فروش خودرو می‌کردند، جذب بازار سرمایه شده‌اند و به گفته خودشان سرمایه‌شان را تا سه‌برابر افزایش داده‌اند.» به نظر می‌رسد روند افزایشی قیمت دلار و البته کمبود دلار با همین قیمت‌های نجومی، بازار و صنعت خودرو را با چالشی بزرگ مواجه خواهد کرد و درصورتی‌که این چالش مدیریت نشود، احتمالا طی ۲، ۳ ماه آینده شاهد کاهش شدید تولید و عرضه خودرو و نجومی‌تر شدن قیمت خودرو در بازار خواهیم بود؛ بازاری که عملا خرید و فروشی در آن‌ انجام نمی‌شود و دست عده‌ای افتاده است که از آن برای سفته‌بازی استفاده می‌کنند.