آزادسازی قیمت محصولات بی کیفیت مونتاٰژی با کدام بازار رقابتی ؟

وقتی صحبت از بازار خودرو رقابتی می شود این فکر به ذهن خطور می کند که حداقل حضور چند برند و مدل برای هر خودروی سدان ، هاچبک و یا شاسی بلند وجود داشته باشد و متقاضی خرید خودرو امکان انتخاب بین چند گزینه را داشته باشد . ولی در بازارهای خودرویی مثل کشور ما که به شدت در انحصار دو خودروساز بزرگ قرار گرفته است از کدام بازار رقابتی می توان صحبت کرد؟ 

بازاری که وقتی تیراژ تولید یک محصول در آن پایین بیاید قیمت آن محصول در بازار سر به فلک بگذارد ، آیا رقابتی است؟ وقتی عرضه از طرف دو خودروساز بزرگ کشور به هر دلیلی پایین می آید و خودروهای تولیدی به جای بازار مصرف سر از پارکینگ و انبار خودروسازان در می آورد و بازار خودرو به شدت دچار التهاب و نوسان می گردد آیا صحبت از بازار رقابتی منطقی می تواند باشد؟ به عنوان مثال وقتی صحبت از توقف تولید پراید شد ، قیمت این محصول روبه افزایش گذاشت و تنها دلیل آن هم نبود خودروی جایگزین از طرف سایپا و یا رقیب دیگری در بازار برای جایگزینی پراید بود . پر واضح است که در بازار خودروی کشور، هیچ خودروساز خصوصی توان رقابت با ایران خودرو و سایپا را ندارد تا بازار را از انحصار دربیاورد .

اخیرا در شورای رقابت صحبت از آزاد سازی قیمت خودروهایی بود که در کشور رقیب یا نمونه مشابه داشته باشند و اشاره به  خودروهایی نظیر دناپلاس توربو شارژ، هایما، رانا، کوئیک، شاهین، ساینا، پژو 207پانوراما، چانگان، آریا ، K132 و برخی دیگر خودروها شده است . خیلی بهتر بود که رقبای این خودروها در بازار را هم معرفی می کردند تا متقاضیان با آگاهی بیشتری نسبت به انتخاب هایشان اقدام کنند .

هم اکنون در بازار خودروی ایران برای خودروی های زیر ۱۵۰ میلیون تومان نمی توان گزینه ای جز چند محصول سایپا را اسم برد مثل همین کوییک و ساینا و یا کمی ارزانتر تیبا صندوقدار . آیا وقتی سایپا در تولید این خودروها به مشکل بر بخورد در بازار می توان خودروی جایگزینی برای خرید انتخاب کرد و یا به الاجبار باید با صرف هزینه بیشتر به سرا پژو ۲۰۶ تیپ ۲ و یا ۴۰۵ رفت ؟ یا مثلا چری آریزو ۶ توربو رقیب دنا پلاس توربو اتوماتیک می تواند باشد؟ برای پژو ۲۰۷ پانوراما چه انتخاب جایگزین و یا رقیبی وجود دارد؟ هایما و چانگان هم که دیگر تولید نمی شوند . شاهین و تارا هم که هنوز تولید نشدند و نمی توان درباره آنها صحبت کرد.

امسال هم با مجوز شورای رقابت مبنی بر افزایش قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا هر سه ماه یکبار دست خودروسازان را باز گذاشته اند که قیمت کارخانه را به قیمت بازار نزدیک کنند و هدف هم این بود که دست دلالان و سودجویان، این وسط از بازار کوتاه شود ولی آیا بر عرضه خودرو هم تایید و یا اشاره ای داشته اند . اخیرا در خبری که منتشر شد و اینجا می توانید مشاهده نمایید اعلام شد حدود ۱۵۲ هزار خودرو تولید ولی عرضه نشده است و در پارکینگ خودروسازان در حال خاک خوردن هستند و یا در خبر دیگری صحبت از فرصت ۲ هفته ای خودروسازان برای تحویل خودروهای مانده در انبارها از طرف سازمان بازرسی مطرح شد که همه اینها حاکی از عدم عرضه مناسب و حتی قطره چکانی خودرو از طرف خودروسازان بزرگ کشور دارد و کسی هم نه نظارتی دارد و نه خواستار جوابگویی آنها می باشد . طرح های ساماندهی بازار خودرو هم که تنها در حد طرح و برنامه باقی ماند و دیگر اثری از آنها مشاهد نمی شود .

* وعده های توخالی و مردم چشم انتظار

تلاش خودروسازان برای آزادسازی قیمت خودرو در شرایطی که واردات متوقف است در حالی ادامه دارد که مدتی است مردم وعده‌های مختلفی در خصوص ساماندهی بازار خودرو، حذف دلالان و کاهش قیمت خودرو در بازار را از دهان مسئولان دولتی و مجلسی می‌شنوند، ولی تاکنون وعده ای عملی نشده و بیشتر شاهد نزدیک شدن قیمت کارخانه‌ای خودروها به نرخ های بازار آزاد هستیم و نه از بین رفتن اختلاف قیمت بازار با کارخانه!

مسئولان وعده های مختلفی به مردم داده بودند از طرح مجلس برای عرضه خودرو در بورس گرفته تا فروش فوق‌العاده 25 هزار دستگاه خودرو در ماه که ظاهراً فعلاً تلاش خودروسازان برای آزادسازی قیمت خودرو از طریق جلساتی که با راهبری سازمان گسترش برگزار می‌شود، در حال نهایی شدن است.

به این ترتیب در شرایطی که مردم چشم انتظار بهبود عرضه و قیمت گذاری خودرو در کارخانه و بازار هستند، وزارت صنعت در پی آزادسازی قیمت خودروها است که با توجه به پایین بودن تیراژ تولید نمی توان انتظار داشت قیمت این خودروها در بازار از نرخ‌های فعلی پایین تر بیاید.

* مصوبه اختصاصی برای افزایش قیمت خودرو

در حال حاضر و در کنار عرضه قطره چکانی خودروسازان، اتفاقی که نارضایتی مشتریان را به همراه داشته است، مصوبه شورای رقابت برای تعدیل قیمت خودرو هر سه ماه یک بار است به طوری که خودروسازان می توانند حداقل 4 مرتبه در سال قیمت محصولاتشان را افزایش دهند. این مجوز در شرایطی صادر شده که شاهد چنین تصمیم گیری برای سایر تولیدات صنعتی نیستیم.

شیوا رئیس شورای رقابت در این مورد با بیان اینکه خودروسازها می‌خواستند، هر ماه افزایش قیمت داشته باشند، می‌گوید: شورای رقابت با این موضوع موافقت نکرد و قرار شد حداقل هر سه ماه یکبار این افزایش قیمت اعمال شود، به هر صورت با توجه به تورم موجود هر چقدر که این تغییر قیمت با فاصله مثلا ۶ یا ۹ ماه یا یکسال رخ دهد، موجب افزایش زیان انباشته خودرو سازان و نارضایتی بیشتر آنها خواهد شد، بنابراین هیچ چاره‌ای نداشتیم و باید از تولید کننده هم دفاع می‌شد از این رو حداقل سود را برای آن تعیین کردیم تا بتوان در چارچوب مشخص و هر سه ماه یکبار طبق تورم بخشی بانک مرکزی برای افزایش قیمت اقدام کرد.

حالا بحث‌ها فراتر از رشد قیمت 3 ماهه رفته و خودروسازان و شورای رقابت از آزادسازی قیمت ها سخن می‌گویند که می تواند عاملی برای افزایش ماهانه قیمت ها باشد، نه فقط 3 ماه یکبار.

باید منتظر ماند و دید سرنوشت قیمت گذاری خودرو و مدیریت بازار به کجا می رسد و در نهایت مردم از تصمیمات دولتی منتفع خواهند شد یا خودروسازان؟ یک بار هم برای همیشه این بحث آزادسازی قیمت خودروها را هم شده انجام بدهند و اثرات ناگوار و نامناسب آن را مشاهده ، بررسی و تحلیل کنند تا شاید راهی برای این موضوع هم پیدا بشود .