خودروسازان خصوصی به دنبال فرصتی برای عرضه با حمایت وزارت صمت

بارها در صحبت های وزیر صمت، از حمایت خودروسازان کوچک شنیده ایم، خودروسازانی که با ایده های کوچک سعی در ایجاد رقابت بین خودروسازان بزرگ دارند. خودروسازانی کوچک یا حتی اشخاص در گذشته اقدام به طراحی خودروهای مفهومی کردند، خودرو‌های مفهومی از چند سال پیش تاکنون به عنوان یک اثر هنری مهندسی برای جلب توجه علاقمندان، پا به نمایش گذاشتند.

در خودروی مفهومی یا خودروی کانسپت،  خودروساز قصد دارد، توانمندی‌های خود در تولید یک خودرو با طراحی مدرن، آینده نگرانه و استفاده از قابلیت‌های فنی فوق‌ العاده حرفه‌ای و تکنولوژی‌های جدید را به نمایش بگذارد. به جرات می توان گفت که این‌گونه خودرو‌ها از سایرین متمایز می‌شوند.

مفهومی‌ها معمولاً از نظر طراحی به مراتب پیشرفته‌تر از خودرو‌های دیگری که به مرحله تولید می‌رسند، هستند. طراحی این‌گونه خودرو‌ها معمولاً آینده نگرانه است، به این معنا که خودروی مفهومی می‌تواند تفکراتی که یک خودروساز برای چندین سال آینده نمایان می کند، را به نمایش بگذارد.

اتومبیل‌های مفهومی اگر به تولید برسند می توانند تحولی عظیم در صنعت خودرو ایجاد کنند و به جرات می توان گفت این خودروها به شدت جذاب هستند، در کنار جذابیتی که دارند، باعث می شوند سبد تنوع محصولات خودرویی افزایش یابد و در کنار آن، حس رقابت خیلی خوبی بین خودروسازان ایجاد خواهد شد.

بسته اصلاح صنعت خودرو به ‌زودی از سوی دولت رونمایی خواهد شد، این در شرایطی است که یکی از محور‌های اصلی این بسته حذف انحصارگری خودرو عنوان شده است.  بسته اصلاح صنعت خودرو در شرایطی قرار است سال آینده از سوی دولت رونمایی شود که یکی از محور‌های مهم این بسته حذف انحصاری گری خودرو و تعادل در قیمت خودرو در بازار عنوان شده است.

 در همین راستا علیرضا رزم حسینی وزیر صمت نیز که تهیه بسته اصلاح صنعت خودرو را بر عهده داشته در ماه‌های استقرار خود در وزارت صنعت معدن و تجارت، نجات صنعت خودرو را در حذف انحصار دو خودروساز بزرگ کشور خوانده است.

هر چند حمایت قاطع دولت از خودروسازان و همچنین نبود رقیبی قدرتمند (داخلی و خارجی) در مقابل ایران خودرو و سایپا انحصار خودروسازی کشور را شکل داده با این حال سیاست‌گذار خودرو برای حذف این پدیده در صنعت خودرو، به‌دنبال مسیر‌هایی است که در نهایت سیطره دولتی را در خودرو حفظ خواهد کرد.

باید دولت دست حمایت را از خودروسازان بزرگ بردارد

بابک صدرایی کارشناس صنعت خودرو با اشاره به حمایت دولت از خودروسازان کوچک، گفت: برای رقابتی شدن در صنعت خودرو اول باید دید یک کشور قصد دارد صنعتی شود یا خیر؟، زمانی که قصد صنعتی شدن دارد، باید نیاز به اقتصاد کلان دارد.

او با بیان اینکه باید صنایع، به موتور محرک تبدیل شوند، گفت: برای تبدیل شدن به محرک نیاز است تا با دنیای پیرامون تعامل داشته باشیم و از تجربیات آنها استفاده کنیم، وقتی اکنون تعاملی نداریم چطور می توانیم از تجربیات  آنها استفاده کنیم و خودروسازان کوچک را وارد این صنعت کنیم؟

این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: باید بتوانیم ارتباط دانشگاه با صنعت را فراهم کنیم، باید دانشگاه و صنعت یکی شود، باید بررسی شود که صنایع چقدر آمادگی همکاری دارند. دولت باید از خودروسازان حمایت نکند، همین حمایت آنها باعث شده که آنها نتوانند رشد کنند، باد صنعت خودرو را رها کرد، واردات باید آزاد شود.

صدرایی گفت: ضعف صنعت همین حمایت دولت است، متاسفانه دولت و وزارت خانه همیشه مانند یک پدر از خودروسازان حمایت کرده و به نوعی آنها را ضعیف بار آورده، مانند  پدری که مدام مراقب فرزندش است و در نهایت او به فرزندی لوس تبدیل می شود که نمی تواند بدون حمایت پدر در جامعه باشد. 

این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: باید حمایت از خودروسازان بزرگ کم شود، در مقابل حمایت از خودروسازان کوچک باید اتفاق بی افتد. باید راهکارهای حمایتی تعریف شود، استراتژی کلان باید داشته باشیم.

حمایت از خودروسازان کوچک، شدنی است؟

سیامک مقتدری، عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن قطعه سازان ایران در خصوص حمایت از خودروسازان کوچک، گفت: بحثی که وجود دارد، حمایت از خودروسازان کوچک است، حمایتی که می تواند از طرفی باعث ایجاد رقابت بین خودروسازان شود. یکی از مهمترین الزامات برای خودرو بحث سرمایه گذاری است.

او با تاکید بر اینکه برای خودروساز شدن نیاز به سرمایه گذاری زیاد است ،گفت:  به دنبال آن با ایجاد این سرمایه گذاری می توانیم تا حدودی روی خودروساز شدن ، خودروسازان کوچک حساب کرد. اگر بحث سرمایه گذاری را کنار بگذاریم، بحث به روز بودن نیز بسیار پررنگ است. 

او با تاکید بر اینکه نباید از مدل های قدیمی حمایت کرد و نیاز است تا خودروسازان جدید مدل های جدید و به روز تولید کنند، ادامه داد: اینکه مدل قدیمی را بخواهیم تحویل دهیم تحولی در این صنعت ایجاد نخواهد شد و این بازار مرتفع نمی شود. برای خودروساز شدن نیاز است با خودروسازهای خارجی در ارتباط باشیم. دانشی که اکنون در صنعت خودرو داریم قدیمی است و با دانش فنی که اکنون داریم نباید قطعه سازان را در این موقعیت قرار دهیم.

عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن قطعه سازان ایران با بیان اینکه تربیت مغز و انتقال دانش مانند کالا نیست که از گمرک مشهود باشد، گفت: تربیت مغز و انتقال دانش جزو دارایی‌های نامشهود است که صنعت قطعه سازی همچنان از آن استفاده می‌کند. درست است که دانش فنی اکنون بین دیگر کشورها مبادله می شود اما همچنان کم است.  

در ادامه نام چند خودروی مفهومی که قرار بود به تولید برسد، اما نشد را آورده ایم.

تولید پیکا در ایران: از همان دهه هفتاد که ایده ساخت خودروی ملی در ایران به جریان افتاد، پیش‌نمونه‌های متعددی ساخته شدند. اولین پیش ‌نمونه، به تولید سمند انجامید. پیش‌نمونه دوم، اما قرار بود تا با نام پیکا، یک خودروی شهری کوچک و برادر سمند باشد. پیکای ارزان ‌قیمت چند بار به صورت پیش ‌نمونه به نمایش درآمد. در هر صورت پیکا در میانه راه کنار گذاشته شد و پروژه رانا جایش را گرفت.

سمند شهری: ایده ساخت یک خودروی شهری کوچک در قد و قواره‌های اسمارت، همواره در مرکز تحقیقات ایران خودرو وجود داشت. سمند شهری به عنوان عرصه ظهور این ایده برای چند بار به نمایش درآمد. با این حال بازار محدود و البته عدم وجود بستر مناسب برای چنین خودرویی سبب شد تا هرگز تولید نشود.

سمند ساحل: به روایتی اولین خودروی مفهومی ایرانی که تنها با هدف نمایش توانمندی و ایده‌های خودروسازان داخلی شکل گرفت، سمند ساحل است. سمند ساحل حاصل فعالیت‌ها و ایده‌های مرکز تحقیقات ایران خودرو در دهه هشتاد شمسی بود. یک باگی ساحلی با ظاهری جالب که هرگز قرار نبود تولید شود.

پیتون: این کانسپت که توسط تیمی جوان با مدیریت ایمان مقصودی طراحی و ساخته شد، براساس پلتفرم سمند شکل گرفته بود. با این حال طراحی آن فرمی بسیار متفاوت و نو داشت و رگه‌هایی از خودرو‌های کانسپت ژاپنی و اروپایی در آن دیده می‌شد. از سال ۹۱ که پیتون رونمایی شد تا کنون، خبر چندانی در مورد آن شنیده نشده است.

هیرکانی: آخرین خودروی لیست ما، نمونه شاسی بلند پلتفرم جدید سایپا یعنی SP۱۰۰ است. این پلتفرم این روز‌ها با نام رهام گره خورده که یک خودروی خانوادگی است و قرار بود به زودی راهی خط تولید شود. هنوز خبر رسمی در مورد تولید برادر شاسی بلند رهام منتشر نشده است.

تجربه جهانی از انحصارزدایی در بسیاری از صنایع از جمله خودرو نشان می‌دهد که در وهله اول باید دولت دست از حمایت‌های بی‌دریغ خود از این صنایع بردارد. حمایت‌هایی که در قالب تزریق نقدینگی یا تعرفه‌ای و آن هم با هدف جهانی شدن صورت می‌گیرد حال آنکه نتیجه‌ای جز تضعیف آن صنعت ندارد.