طی روزهای گذشته، اسامی شرکت هایی که مجوز واردات خودرو به کشور را دریافت کرده اند، در حالی اعلام شد که بر پیش‌بینی بسیاری از کارشناسان مبتنی بر انحصار واردات به دست خودروسازان دامن زد. شرکت های وارد کننده خودرو همان خودروسازهای پارس خودرو، سایپا- سیتروئن، کرمان خودرو، خودروسازی فردا، مکث موتور و آرین موتور پویا و همچنین سایپا است که البته به نظر می رسد که به زودی ایران خودرو نیز به این لیست اضافه شود.

بسیاری از متقاضیان خرید خودرو، سال ها نسبت به قیمت بالای محصولات داخلی گلایه داشته اند. خودروسازان دولتی محصولات خود را یا از طریق قرعه کشی به فروش رسانده اند که بسیاری از افراد آن را از جهت شانس برنده شدن به لاتاری تشبیه کرده اند. قیمت محصولات داخلی در بازار آزاد نیز معمولاً فاصله زیادی با قیمت محصولات کارخانه ای داشته اند که به دلیل وجود واسطه ها در بازار، با فاصله قیمت بسیار زیادی به فروش رسیده اند. در این بین، خودروسازان خصوصی نیز غالباً با مونتاژ محصولات چینی و یا تولید، محصولاتی را به بازار عرضه کرده اند که با مقایسه این محصولات در بازار کشورهای مبداً، می توان به راحتی به چندبرابر شدن قیمت این خودروها در کشور اذعان کرد. 

مدتی پیش وزارت صمت، موضوع آزادسازی واردات خودرو را مطرح کرد؛ با این هدف که واردات خودروهای خارجی کمبود عرضه در کشور را جبران کند و با ایجاد فضای رقابتی در کنار مشخصه «اقتصادی» بودن، زمینه ارتقای محصولات داخلی را فراهم کند. با این حال، طبق آخرین خبرها از سوی وزارت صمت در رابطه با شرکت های واردکننده خودرو، از میان بیش از 300 شرکت متقاضی، تنها لیست 7 خودروساز داخلی در لیست اعلامی به چشم می خورد.

طبق این فهرست، سایپا، پارس‌خودرو، سایپا-سیتروئن، خودروسازی فردا، کرمان‌موتور، مکث‌موتور و آرین‌موتور پویا هفت شرکتی هستند که با عبور از گزینش وزارت صمت، مجاز به واردات شده‌اند. با توجه به ماهیت این شرکت‌ها و سابقه آنها در تولید، مونتاژ و البته واردات، به نظر می‌رسد بیشتر خودروهایی که توسط آنها وارد خواهد شد، پیش‌تر در بازار کشور عرضه شده‌اند؛ محصولاتی شامل هیوندایی، فولکس، نیسان و مدل‌های چینی. پیشتر بازیگران اصلی و دارای نمایندگی در حوزه واردات خودرو، شرکت‌های خصوصی غیرتولیدی محسوب می‌شدند که کاملاً واردکننده محسوب می شدند و از همین رو، پیشتر فضای رقابت نسبی با خودروهای تولید داخل ایجاد شده بود.

مسئله دیگر در مورد لیست اولیه واردکنندگان آن است که ورود خودرو توسط این شرکت ها، می بایست باید همراه با انتقال فناوری و تولید صورت بگیرد؛ در صورتی که با وجود تحریم ها، امکان تولید و مونتاژ بسیاری از خودروهایی که می توانند کاندیدای ورود خودرو به کشور باشند، وجود ندارد. با این حال، در حال حاضر 7 شرکت امتیاز واردات خودرو را کسب کرده کرده‌اند که طبق اعلام سخنگوی وزارت صمت، این فهرست احتمال طولانی تر شدن خواهد داشت. در اینجا هفت شرکت اعلام شده و خودروهایی که قرار است یا احتمال دارد توسط آنها وارد کشور شوند، در گزارش « دنیای اقتصاد» آورده شده است:     

سایپا و چانگان به علاوه کیا

سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، پیش‌تر محصولی به نام سیتروئن C۵ را وارد می‌کرد که فروش کم‌حاشیه‌ای داشت، اما ادامه پیدا نکرد. با توجه به تشکیل شرکت سایپا-سیتروئن (که پیش‌تر سایپای کاشان نام داشت)، به نظر می‌رسد سایپایی‌‌ها این‌بار قصد ندارند به صورت مستقیم به سراغ واردات از این خودروساز فرانسوی بروند و آن را به کاشانی‌ها واگذار کرده‌اند. چندی پیش مدیرعامل سایپا اعلام کرد این شرکت با ۱۶ برند خارجی برای واردات خودرو مذاکره انجام داده، اما نامی از آنها نبرد و نگفت نتیجه مذاکرات چه بوده است.

سایپا در این سال‌ها با خودروسازانی مانند کیاموتورز کره، زوته، برلیانس و چانگان (هر سه از چین) همکاری داشته، بنابراین هیچ بعید نیست به سراغ واردات از این شرکت‌ها برود. در این بین البته گفته می‌شود شرکت برلیانس ورشکست شده، که اگر چنین باشد، واردات از این شرکت منتفی است. در این بین ظاهرا واردات چانگان قطعی شده و سایپا قصد دارد پس از مدتی مونتاژ محصولات این خودروساز چینی را از سر بگیرد. این شرکت پیش‌تر چانگان در مدل CS۳۵ را وارد می‌کرد که به دلیل تحریم، مونتاژ آن متوقف شد. حالا گویا قرار است مدل پلاس این خودرو به عنوان محصولی جدید وارد کشور شود. در کنار CS۳۵ پلاس، مدل دیگری از چانگان با نام UNI-T نیز جزو گزینه‌های وارداتی سایپاست که آن نیز خودرویی کراس‌اوور به شمار می‌رود. باید منتظر ماند و دید سایپا به‌جز چانگان از کدام خودروسازان خارجی واردات خواهد داشت و آیا در بین ۱۶ برندی که این شرکت با آنها مذاکره کرده، اروپایی‌ها و غیرچینی‌های معتبر نیز جایی دارند؟ این احتمال قوی وجود دارد که سایپا به سراغ واردات از کیاموتورز نیز برود، زیرا سال‌ها با این شرکت از طریق مونتاژ محصولاتش ارتباط داشته است.

پارس‌خودرو با نیسان می‌آید

پارس‌‌خودرویی‌ها از قدیم ارتباط خوبی با نیسان‌موتورز ژاپن داشته و علاوه بر مونتاژ برخی محصولات این شرکت، واردات نیز از آن داشته‌اند. از همین رو گفته می‌شود پارس‌خودرو قصد دارد محصولاتی مشهور از نیسان را وارد کشور کند که شاخص‌ترین آنها دو مدل سانی و جوک است. نیسان جوک البته پیش‌تر توسط بخش خصوصی وارد کشور شده، اما فعلا خبری از خصوصی‌ها برای واردات خودروهای نیسان نیست و پارس‌خودرو رقیبی را در این میدان ندارد. در کنار نیسان واردات محصولات رنو نیز در دستور کار پارس‌خودرو قرار دارد. این دو شرکت سال‌ها تحت قرارداد پلتفرم مشترک X۹۰ با یکدیگر همکاری داشتند و به واسطه آن، تندر-۹۰ (مشترک با ایران‌خودرو) و ساندرو در کشور مونتاژ شدند.

گفته می‌شود پارس‌خودرو قصد دارد مدل جدید رنو ساندرو را وارد کشور کند، خودرویی که هرچند ظاهر زیباتری نسبت به مدل‌های فعلی ساندرو دارد اما همچنان از آپشن و امکانات زیادی برخوردار نیست. سومین خودروساز بزرگ ایران کارنامه مناسبی را در بخش واردات ثبت نکرده و شاهد مثال آن، نیسان مورانو است. در اواسط دهه ۸۰ این محصول توسط پارس‌خودرو وارد کشور شد، اما نتوانست با مورانوهای وارداتی توسط بخش خصوصی رقابت کند؛ تا جایی که گفته شد پارس‌خودرویی‌ها ۵۰۰ دستگاه از این خودرو به شرکت مبدا بازگردانده‌اند. حالا که فرصت دوباره برای واردات پیش روی پارس‌خودرو قرار گرفته و فعلا رقیبی هم ندارد، باید منتظر ماند و دید خودروساز سوم کشور این بار در عرصه واردات چه خواهد کرد.  

سیتروئن، از مونتاژ تا واردات

در دوران برجام و پس از اعلام آمادگی خودروسازان فرانسوی برای سهامداری در صنعت خودروی کشور، سایپا و سیتروئن بر سر همکاری مشترک در سایت کاشان (متعلق به سایپا) به توافق رسیدند. طبق قرارداد منعقده، ۵۰درصد از سهام سایت کاشان به خودروساز فرانسوی واگذار و نام این شرکت به سایپا-سیتروئن تغییر کرد. حالا در لیستی که وزارت صمت اعلام کرده، نام سایپا-سیتروئن نیز به چشم می‌آید، بنابراین این شرکت به صورت مستقل از سایپا قرار است اقدام به واردات خودرو کند. گفته می‌شود هرچه هست گزینه اصلی این شرکت برای واردات، سیتروئن است و این در حالی است که پیش‌تر مدل C۳ در این سایت مونتاژ می‌شد. با توجه به مونتاژ C۳ در سایپا-سیتروئن، هیچ بعید نیست این شرکت به سراغ واردات این مدل نیز برود.

کرمان‌موتور و هیوندایی

کرمان‌موتور به عنوان یکی از خودروسازان بزرگ بخش خصوصی، سابقه همکاری با هیوندایی موتورز کره جنوبی را دارد و از همین رو انتظار می‌رود بخش عمده خودروهای مدنظر کرمانی‌ها برای واردات، از این برند باشد. کرمان‌موتور در دوران برجام هیوندایی را در مدل‌های i۱۰ و i۲۰ مونتاژ می‌کرد اما با فرارسیدن تحریم، ارسال قطعات این دو خودرو متوقف شد. حالا ظاهرا کرمان‌موتور قصد دارد این دو محصول را بار دیگر و این بار از مسیر واردات عرضه کند. رقیب خصوصی اصلی کرمان‌موتور در میدان واردات هیوندایی، فعلا نامش در لیست شرکت‌های مجاز نیست و اگر این غیبت ادامه‌‌دار باشد، انحصار واردات محصولات این خودروساز کره‌ای به دست کرمانی‌ها خواهد افتاد. در کنار مدل‌های موردنظر، این امکان وجود دارد که کرمان‌موتور انواع دیگر هیوندایی مانند اکسنت و النترا را نیز وارد کشور کند.

فولکس سواری ماموت

هرچند کرمان‌موتور سابقه همکاری با فولکس واگن را نیز در کارنامه‌اش دارد، با‌این‌حال به احتمال فراوان به سراغ واردات از این شرکت نخواهد رفت، زیرا یک خودروساز دیگر بخش خصوصی (ماموت) امتیاز واردات محصولات فولکس را در اختیار دارد. نام گروه ماموت البته فعلا در لیست شرکت‌های واردکننده قرار ندارد، با‌این‌حال نام یکی از زیرمجموعه‌های آن به نام مکث موتور در فهرست موردنظر به چشم می‌آید. در دوران برجام، گروه ماموت به عنوان نمایندگی رسمی فولکس واگن در ایران پذیرفته و محصولاتی مانند تیگوان و پاسات وارد بازار کشور شدند. آن زمان گفته می‌شد فولکس قرار است تحت همکاری با ماموت، برخی محصولات خود را در ایران مونتاژ کند و حتی ماموتی‌ها برای انجام این کار ساخت خط تولید را نیز کلید زدند.

این در حالی بود که با فرارسیدن تحریم‌های آمریکا در سال ۹۷، پروژه مونتاژ فولکس در ایران به کما رفت و با ممنوعیت واردات، ورود خودروهای ایران شرکت نیز متوقف شد. حالا با آزادسازی واردات، ماموت قصد دارد بار دیگر واردات فولکس واگن را به ایران کلید بزند. با توجه به سقف قیمتی ۲۰هزاریورویی، گفته می‌شود ماموتی‌ها در اولین مرحله می‌خواهند فولکس واگن مدل پولو را وارد کنند. اما زیرمجموعه این شرکت - مکث موتور - نیز که نام آن در لیست شرکت‌های مجاز قرار دارد، احتمالا به سراغ واردات محصولات چینی خواهد رفت. البته هنوز مشخص نیست خودروهای مدنظر مکث موتور برای واردات چه مدل‌هایی هستند، اما واردات مدل‌های غیرچینی توسط این شرکت نیز منتفی نیست. در کنار مکث موتور، خودروسازی فردا هم احتمالا در همین مسیر اقدام به واردات خواهد کرد. نام این شرکت در لیست نخست واردکنندگان مجاز قرار گرفته و با توجه به اینکه محصولاتی از دانگ‌فنگ را مونتاژ می‌کند، هیچ بعید نیست گزینه‌های وارداتی‌اش چینی و متعلق به دانگ‌فنگ باشد.

آرین‌موتور و دوست ژاپنی

یکی دیگر از شرکت‌های جدیدا خودروساز بخش خصوصی که نامش در فهرست اولیه واردکنندگان مجاز آمده، آرین‌‌موتور پویاست. آرین‌موتور پویا پیش‌تر به واردات خودرو مشغول بود، اما پس از ممنوعیت واردات، تغییر مسیر داد و به سمت مونتاژ رفت. این شرکت حالا یکی از خودروسازان بخش خصوصی به شمار می‌رود که خودرویی چینی به نام لاماری را مونتاژ می‌کند. با توجه به سابقه وارداتی آرین‌موتور پویا، به احتمال فراوان این شرکت به سراغ واردات میتسوبیشی خواهد رفت. این خودروساز ژاپنی پیش‌تر محصولاتی مانند پاجرو، لنسر،  اوتلندر و میراژ را به ایران صادر کرده که این آخری، گزینه اصلی برای ازسرگیری واردات توسط آرین‌موتور پویاست. آرین‌موتور در گذشته با پسوند «تابان» محصولات دی‌اس فرانسه را نیز وارد می‌کرد، با این حال فعلا نامی از این شرکت (آرین‌موتور تابان) در لیست واردکنندگان مجاز به چشم نمی‌آید. میتسوبیشی میراژ، اکلیپس و آتراژ، گزینه‌های قوی برای واردات خودرو توسط این شرکت است.

غیبت مقطعی ایران‌خودرو
هرچند نام ایران‌خودرو فعلا در لیست واردکنندگان مجاز قرار ندارد، با‌این‌حال به احتمال فراوان بزرگ‌ترین خودروساز ایران نیز به‌زودی در جمع واردکنندگان قرار خواهد گرفت. ایران‌خودرو در گذشته محصولاتی از پژوی فرانسه را وارد کرد اما توفیق چندانی در این حوزه نداشت. البته یکی از شرکت‌های زیرمجموعه گروه صنعتی ایران‌خودرو به نام ستاره بنز، سال‌ها به واردات محصولات این خودروساز آلمانی مشغول بود و طبعا منعی خارجی بابت ازسرگیری واردات بنز ندارد. این در حالی است که با توجه به سقف قیمتی ۲۰هزار‌یورویی، بعید است ایران خودرویی‌ها بتوانند واردات بنز را از سر بگیرند. با در نظر گرفتن شرکای پیشین ایران‌خودرو، به ویژه پژو و رنو، گزینه‌های وارداتی اصلی این شرکت احتمالا بیشتر به این دو برند مربوط خواهند بود، به‌ویژه پژو. البته ایران‌خودرو قبلا با دانگ‌فنگ و در حال حاضر با هایما که هر دو چینی محسوب می‌شوند ارتباط داشته و دارد؛ بنابراین احتمال اینکه به سراغ واردات از آنها نیز برود، منتفی نیست.