مذاکرات خودرویی مانند مذاکرات هسته‌یی برای مردم مورد اهمیت بود، خستگی از خودروهای قدیمی و کیفیت پایین دلیلی برای انتظار ورود خودروهای جدید است.

ایران خودرو، یکی از دو غول خودروساز ایران، مذاکرات با شریک قدیمی خود را با موفقیت به سرانجام رساند. این خودروساز این مذاکرات را در حالی پیش برد که با توجه به تجربه تلخ قطع همکاری با شرکت فرانسوی پژو، نسبت به همکاری‌های جدید ایران خودرو با پژو همواره انتقادات و مخالفت‌هایی وجود داشت.

بر همین اساس، هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل گروه خودروسازی ایران خودرو به رونمایی از 10 سناریو تیم مذاکره‌کننده ایران خودرو پرداخت و به نوعی با بیان نقاط ضعف قرارداد قبلی ایران خودرو با پژو اعلام کرد که از اشتباهات گذشته در قراردادها درس گرفتیم. به هر حال، ایران خودرو در سال 95 زمینه همکاری مشترک با خودروساز فرانسوی را مهیا کرد و تقریبا پرخبر بود، اما به نظر می‌رسد سال 96 را با خبرهای خوبی آغاز خواهد کرد. چنانچه مدیرعامل این خودروسازی در این گفت‌وگو با هیجان از قرارداد سال آینده ایران خودرو با طراحان آلمانی و ایتالیایی خبر داد که نوید خودروساز شدن این غول خودرویی ایران است.

باتوجه به رسیدن به تیراژ هدف در سال جاری آیا برای سال 96 ترکیب تیراژ خودروهای داخلی و هدف‌گذاری با سبد برنامه‌ریزی شده فعلی خودروها تغییر خواهد کرد؟

اصولا تولید هر سال تعریف خاص خود را دارد. در سال‌های 92 و 93 اینگونه بود که بخش تولید بدون در نظر گرفتن شرایط بازار فقط تولید می‌کرد و سپس بازاریابی، فروش محصولات را پیگیری می‌کرد. ما این تفکر را تغییر دادیم و روند در حال حاضر به این صورت است که فروش مشخص می‌کند چه محصولاتی تولید کنیم و خوشبختانه این موضوع تاکنون ادامه پیدا کرده است. همچنین با توجه به اینکه افزایش تولید و کیفیت داده‌ایم، به سمتی رفته‌ایم که خودروهای زیان‌دار، در سبد تولید ما قرار نگیرند. بنابراین ما امسال فرمول (650 هزار + 1395) را گذاشته‌ایم تا تولید سال 95 مشخص شود. البته پیش از این تولید بیشتر هم در ایران خودرو اتفاق افتاده است. جالب است بدانید در انتهای سال کل تولید در کف کارخانه شاید هزار الی دو هزار دستگاه باشد که تولید یک روز است. ما سعی می‌کنیم که تولید متناسب با آن سال را داشته باشیم زیرا صنعت خودرو دقیقا با شرایط سیاسی و اقتصادی جامعه گره خورده است.

به نظر شما دلیل اینکه ایران خودرو با وجود حاشیه‌های فراوان توانست قرارداد جدیدی مبنی بر ایجاد شرکت مشترک با پژو نهایی کند، چیست؟ این عزم آیا در داخل گروه بود یا به دلیل حمایت‌های وزارت صنعت به وجود آمد؟

در اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت از اقدامات خوب حمایت می‌کند، شکی وجود ندارد. به غیر از سیاست‌گذاری، ذات کاری این نهاد همین است. منتقدان قرارداد پژو، تیپ‌های مختلف حتی افراد دلسوز هم بودند. من نیز شاید به عنوان مدیرعامل ایران خودرو منتقد آنچه قبلا در قرارداد ایران خودرو و پژو وجود داشت، باشم ولی این موضوع دلیل نمی‌شود که چون قراردادی در گذشته اینگونه بوده، اصل مذاکرات فعلی را زیر سوال ببریم. شاید کار ضعیفی در گذشته وجود داشته است. من فکر می‌کنم خیلی از دلسوزانی که به قرارداد پژو اعتراض داشته‌اند، از این جنس هستند. اینکه فقط در ایران تولید کنیم و تعداد بسیار خودرو را اینجا بفروشیم. بر اساس یک محاسبه 23 درصد فروش پژو در بازار ایران بوده که این بازار خیلی بزرگی است. خودرو‌سازان سر 4 الی 5 درصد به رقابت می‌پردازند و این 23درصد عدد زیاد است. در یک مقطعی هم تحریم اتفاق افتاد. به عقیده من نباید به مسائل سیاسی نگاه کرد و منافع ملی باید در اولویت اصلی باشد.

دلایل موفقیت در پیشبرد این مذاکرات و به سرانجام رساندن آن را چه می‌دانید؟

تقریبا یک تیم 50نفره با 16نفر اصلی وجود داشت که در این تیم 6نفر مرکزیت داشتند که روی مذاکرات، بسیار تخصصی و حرفه‌یی کار می‌کردند و مسائل را جلو بردند. حمایت‌ها و راهنمایی‌های وزارتخانه هم در کنار آن مهم بود. اتفاق خوب این قرارداد این بود که بستر این قرارداد با اتفاق برجام، بسته شد. از مسائل دیگر، برخورد مقتدرانه ایران خودرو با پژو بود و این قضیه خیلی نقش داشت. متاسفانه به هر دلیلی ما در گذشته، کمتر با سطوح بالای پژو سیتروئن مذاکره می‌کردیم. روز اول که می‌خواستم به فرانسه بروم، (این اتفاق قبل از برجام بود) شرط اول ما این بود که با نفر اول مدیرعامل PSA صحبت کنیم. شاید 10 الی 12سال بود که مدیران PSA با مدیران ایران خودرو مذاکره نکرده بودند، ولی این موضوع را ما انجام دادیم و مذاکرات به نفر اول ختم شد. اینکه لایه‌های پایین بخواهند مذاکره کنند و چگونه مفاد گفت‌وگوها را به لایه‌های بالاتر برسانند، داستان و فرمول‌های خاص خود را دارد. بنابراین یکی از این مسائل این بود که ما با نفر اول مذاکره کردیم.

مطلب دوم اینکه، پژو نقاط قوتی داشت که ما آنها را تبدیل به نقاط قوت خود کردیم. قاعدتا در مذاکرات طرف مقابل سعی می‌کند بیشترین منافع را داشته باشد. اگر بخواهم از دیدگاه مدیریتی عرض کنم، یک مذاکره‌کننده خارجی که طرف شماست، از هر جنبه سیاسی، اقتصادی، یا هر چیز دیگری هنگام مذاکره، 10سناریو دارد و این موارد نزد او مشخص است. اول اینکه می‌خواهد بیشترین منفعت را داشته باشد و سناریو دهم آن این است که حداقل منافع خودش را ببرد.

این بستگی به این دارد که مذاکره‌کننده روبه‌رو چه میزان قوی باشد و در یکی از این سناریو‌ها جا بگیرد. ولی با تمام این موضوعات قرارداد خوبی بسته شده است. این طور نیست که بگوییم چون قراردادهای خوبی بسته شده است، حتما اتفاق‌های خوبی هم خواهد افتاد. یک قرارداد خوب، قرارداد خوب است. ولی اجرای خوب قرارداد در اینجا خیلی مهم است؛ اینکه قرارداد خوب را شما چگونه اجرا کنید. شاید قرارداد خوبی بوده که در زمینه‌هایی بد اجرا شده و حاصل آن هم اتفاقات خوبی نبوده است. وقتی یک قراردادی بسته می‌شود، طرف قرارداد چیزی را امضا می‌کند، منتها در فکر خود افکاری دارد. در آن سو نیز طرف مقابل افکار خود را دارد. جنگ این منافع که به آن برد-برد یا 50-50 می‌گویند، ممکن است 50 درصد بیشتر باشد و بیشتر به یک سمت برود و این بستگی به توانمندی یکی از دو طرف دارد.

شما بارها اعلام کرده‌اید که پژو تنها شریک ایران‌خودرو نخواهد بود؟ آیا مذاکرات با خودروسازان دیگر سرانجامی داشته است؟

قرارداد با پژو نیز فقط یک قرارداد تولید خودرو مشترک نبود، این قرارداد به این صورت است که شامل یک قرارداد اصلی و تقریبا 17 الی 18قرارداد فرعی است. قرارداد‌های فرعی آن هم مربوط به بخش‌های صادرات و خدمات پس از فروش است که هر کدام هم قراردادهای خاص خودش را دارد. بعد از تولید پژو 2008 در سال آینده ما شاهد تولید پژو 301 خواهیم بود که متعاقب آن هم 208 به بازار خواهد آمد.

قراردادی با بنز و سایر خودروهای تجاری امضا خواهد شد، در ارتباط با بنز، قرارداد خودرو سواری هم برای تولید و هم برای واردات بسته شده است. قراردادهای تجاری دیگر هم به زودی منعقد خواهد شد. چون ما در آنجا یک جوینت ونچر و یک شرکت مشترک داریم. یعنی 2 تا شرکت داریم که یک شرکت برای تولید خودرو و یک شرکت هم برای فروش و خدمات پس از فروش است. در بحث حوزه سواری هم قبلا قرارداد ستاره ایران با بنز وجود داشته، اما به صورت انحصاری نبوده است. ولی در حال حاضر این قرارداد کاملا انحصاری است که در تولید و وارد کردن خودرو انحصاری است. خودروهایی در حال بررسی برای تولید است که اسمارت هم جزو یکی از این تولیدات است که در این سبد ممکن است قرار بگیرد. بنز شریک قدیمی ایران خودرو بوده و این شراکت ادامه خواهد یافت.

در خصوص فیات نیز همکاری‌های خیلی خوبی با آنها داشتیم. در واقع مناسبات صنعتی و حتی موضوعات سیاسی هر کدام در هر کشوری یک تعریفی دارد. در اروپا خودرو فرانسوی یک تعریف دارد. آلمان، ایتالیا هر کدام یک تعریف مخصوص به خود را دارند و کشورهای اسکاندیناوی تعریف خود را دارند. بنابراین در مقایسه بین این دو، ممکن است در مقایسه با شرکت‌هایی که حضور دارند، پایین‌تر نباشند، ولی شما نتوانید آن را با بنز مقایسه کنید و ما کاری که با فیات در ایران داشتیم، فراتر از این بود. ولی در حال حاضر این موضوع مسکوت مانده است.

پیش بینی شما از قیمت خودروهایی که قرار است وارد بازار شوند، چیست و اینکه آنها به مشکلی ال 90 و افزایش قیمت از سقف پیش‌بینی شده دچار نشوند.

با همین قیمتی که اعلام کرده‌ایم، عرضه خواهیم کرد. معمولا این‌گونه بوده و قیمت اعلامی کمتر هم شده است.

آیا ممکن است که کمتر شود؟

بستگی به نرخ ارز دارد. پیش‌بینی ما این است که از محصول 2008 استقبال زیادی صورت خواهد گرفت و ما باید آن را مدیریت کنیم.

آیا برای تامین قطعات خودروهای جدید، قطعه‌سازان توانسته‌اند خطوط تولید را به‌روزرسانی کنند؟ و پشتوانه مالی دارند که بتوانند خود را به‌روز کنند؟ به نظر می‌رسید پس از قرارداد ایران خودرو، قطعه‌سازان هم یک‌سری نگرانی‌هایی را دارند.

نگرانی قطعه‌سازان کاملا به‌حق است و سرمایه‌گذاری زیادی در قطعه‌سازی انجام شده است. سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده، مربوط به سال‌های گذشته است و با دوره کنونی تفاوت دارد. دولت باید کمک کند که قطعه‌سازان بتوانند ماشین‌آلات جدید بیاورند و خود را رشد بدهند و همزمان با رشد خودرو جلو بروند. احساس من این است که اگر هر قطعه‌سازی نتواند خود را به‌روز کند، محکوم به شکست خواهد بود و از چرخه کار خارج خواهد شد. ضمن اینکه اتفاقات دیگری هم برای صنعت قطعه‌سازی می‌افتد، اینکه قطعه‌سازان باید یکدیگر را پیدا کنند و با هم ادغام شوند و با یکدیگر شرکت‌های مشترکی را تاسیس کنند. فعالیت انفرادی آنها مقاومت‌شان را در برابر اتفاقات به‌شدت کم می‌کند و این بحثی است که باید حتما در صنعت قطعه‌سازی اتفاق بیفتد، باید به یک مجموعه بزرگی تبدیل شوند به جای اینکه ساپکو با قطعه‌سازان قرارداد ببندد، با 10تا قطعه‌ساز قرارداد ببندد و آنها تعاملات و همکاری‌های خود را با قطعه‌سازان کوچک داشته باشند.

در خصوص واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه چه اقداماتی انجام شده است؟ گفته بودید باید 28 شرکت زیرمجموعه ایران خودرو واگذار شود؟

اگر قرار بود که شرکت ایران خودرو را تاسیس کنم، شرکتی تاسیس می‌کردم که خط رنگ، خط مونتاژ و بدنه داشته باشد و شرکت دیگری نداشته باشد. سعی می‌کردم که تمام خدمات را از بخش خصوصی دریافت کنم. این موضوع باعث می‌شد اشتغال بسیار زیادی به وجود بیاید و نخبگان دانشگاهی ما به دنبال تاسیس شرکت باشند. تصمیم داریم که شرکت‌ها را بفروشیم ولی باید مشتری نیز برای آنها پیدا شود. باید به سمت و سویی برویم و سیاست‌ها به گونه‌یی باشد، کسی که پول دارد، پول خود را صرف تولید کند و نباید به‌صورت غیرمولد باشد. بنابراین در ایران فعالیت تولید جزو سخت‌ترین کارهاست. از اخذ مجوز تا تهیه زمین و تلاش و کوشش در این حوزه باعث شده که سرمایه‌گذاران از تولید فراری شوند. بنابراین در این فضا سخت است که شرکت‌ها را بخرند ولی ما هم سعی خواهیم کرد که شرکت‌ها را سودده کنیم. یکی از شرکت‌های بنام فنر‌سازی خاور است که موافقت شد در بورس فروخته شود. پس باید شرکت‌های ایران خودرو فروخته شوند و ایران خودرو هر روز سبک و سبک‌تر شود.

شما جدیدا اقدام به فروش سهام پارسیان برای چندمین بار کرده‌اید آیا این فروش قطعی است یا مجددا برای تحریک بازار سهام و گزارش عملکرد سال 95 است؟

خیلی‌ها می‌گویند که ایران خودرو چرا وارد فعالیت بانکداری شده است. ایران خودرو وارد بانکداری نشده بلکه بانک پارسیان را خود تاسیس کرده است. همچنین می‌گویند چرا سهام پارسیان را خریداری کرده است. ما سهام پارسیان را نخریده‌ایم، بلکه آن را تاسیس کرده‌ایم. در حال حاضر هم اگر در یک مقطعی مشتری خیلی خوبی پیدا بشود، ایران خودرو حاضر است که از بانکداری خارج شود. البته در نظر بگیرید که ممکن است تا10سال آینده و با بزرگ شدن فعالیت‌های بین‌المللی ایران خودرو، به قدری فعالیت‌ها زیاد شود که نیاز باشد منابع خود را در یک بانک متمرکز کند و در آن زمان بخواهد بانکی تاسیس کند و شاید فروش پارسیان در آن شرایط مورد سوال قرار گیرد ولی در شرایط فعلی حاضر هستیم که پارسیان را واگذار کنیم اما هنوز مشتری خوب نداریم.

پس از تولید رانا مقرر شد که این خودرو به چین صادر شود، چرا این اتفاق نیفتاد و اینکه چینی‌ها به ایران آمدند؟

بحث صادرات رانا به چین مطرح نبود و قرار بوده که ما به یکی از این شرکت‌ها، سمند را صادر کنیم. چند نمونه هم به آنجا داده‌ایم. ولی اگر در آن مقطع از من هم سوال می‌کردید، می‌گفتم که چنین اتفاقی نخواهد افتاد. خودرو رانا می‌توانست 2سال زودتر وارد بازار شود. خودروهایی که قبل از ما وارد بازار شده بودند، از نظر کیفی مشکل داشت و همین باعث شد که مردم نسبت به رانا کمی بدبین باشند. ولی در حال حاضر نگاه به این محصول فرق کرده است. دنا و رانا جزو کیفی‌ترین خودروهای تولید داخل است. وقتی از تولید داخل سخن می‌گویم، منظور سوزوکی نیست. منظور خودروهایی است که برندهای آنها متعلق به ایران خودروست. بنابراین مشتریان از این محصول دنا رضایت دارند و به دنبال گیربکس اتوماتیک آن هستند. به خاطر دارم که در یک مقطعی در سال‌های 91 و92 عیوب خودرو رانا نسبتا زیاد بود اما در حال حاضراز هر صد خودرو رانا زیر 10هزار کیلومتر 18خودرو به تعمیرگاه مراجعه می‌کنند. برای همین ما گارانتی خودرو رانا را از 40 هزار کیلومتر به 60 هزار کیلومتر و از دو سال به سه سال افزایش داده‌ایم و ممکن است برنامه‌یی داشته باشیم که آن را تا پنج سال هم افزایش بدهیم.

تسهیلاتی که در سال 94 برای خرید خودروهای صفر پرداخت شد، بابت آن چه میزان دریافت کردید؟

بعضی‌ها فکر می‌کنند که دولت خیلی کمک کرده است. البته دولت کمک کرد ولی به اندازه فروش 10روز بوده که حدود 900میلیارد تومان ‌شده است. درحالی که فروش ایران خودرو هزاران میلیارد تومان است.

برنامه شما مشخصا برای ایران خودرو چه بوده و در آینده چه خواهد بود؟

من از روز اول که به ایران خودرو آمدم، برنامه‌یی برای تیمی که در کارخانه کار می‌کنند، از کارگران خط تولید تا مهندسان و مدیران داشتم. ما باید از تولید‌کننده خودرو، تبدیل به خودروساز شویم. از اول پیگیر این امر بودم و مطمئن باشید که این اتفاق حتما خواهد افتاد و ایران در میان خودرو‌سازان جهان به جایگاه خوبی خواهد رسید. اگر ما به توانایی و برند خودمان نتوانیم اتکا کنیم، رویه خودرو‌سازان خارجی تغییر خواهد کرد چرا که آنان به دنبال منافع خود هستند، بنابراین اتکا به برند خود باید در اولویت باشد. قرارداد کنسرسیوم برای طراحی و تولید پلتفرم میان ایران خودرو و شرکت‌های مختلف خارجی از جمله آلمانی و ایتالیایی به امضا خواهد رسید. این قرارداد در زمینه طراحی، تولید موتور، اکسل و‌ گیربکس خواهد بود. به عنوان مدیرعامل احساس می‌کنم که یکی از بهترین اتفاقاتی که در صنعت خودرو می‌توانست بیفتد، این قرارداد است که طی 10سال ایران خودرو می‌تواند توسط دو پلتفرم حدود 20محصول تولید کند. مطمنا با این قرارداد ایران خودرو خودروساز خواهد شد و با این محصولات جهش صادرات خواهیم داشت. این موضوع موفقیت بسیار خوبی خواهد بود.

منبع:تعادل