قطعه سازان ایرانی با حضور در روسیه چندین تفاهم نامه و قرارداد امضا کرده اند و حتی مذاکراتی برای تولید مشترک نیز در جریان است. به نظر می رسد که قطعات درجه یک ایرانی در شرایطی در اختیار روس ها قرار می گیرند که خودروسازان ایران حتی در تامین قطعات درجه سه نیز با مشکل مواجه هستند.

به باور برخی کارشناسان در ایران مافیا خودرو وجود ندارد، بلکه این مافیای قطعه‌سازی است که سعی دارد بازار خودرو کشور را به خودروهای تولید داخل محدود کند. حال حضور قطعه سازان ایرانی در روسیه این فرضیه را تقویت کرده است.

در واقع مافیایی که از آن صحبت می‌شود موافق تولید هر خودرو با هر برندی که قطعات آن از این گروها تامین شود، هستند. اما بخش دیگری از قطعه‌سازان مخالف این تفکر هستند و به دنبال بازار رقابتی و حضور در بازارهای بین‌المللی هستند. این چالش و سایر مشکلات سبب شده که قطعه‌سازان کشور به دو گروه تقسیم شوند و حتی انجمن‌های مختص به خود داشته باشند.

زمانی که اقتصاد ایران به اندازه امروز منزوی نبود و هنوز با برخی کشورها ارتباط داشت، شرکت‌های اروپایی پژو و رنو حضور قدرتمندی در صنعت خودور‌سازی کشور داشتند.

با توجه به قوانین آن زمان که مطابق زمان‌بندی مشخص داخلی‌سازی خودرو از همان سال اول باید صورت می‌گرفت، قطعه‌سازان ایرانی وارد فاز همکاری مستقیم با خودروسازان مطرح اروپایی شدند.

در آن سال‌ها قسمت کنترل کیفیت، مستقیم زیر نظر مهندسان اروپایی بود و قطعه‌سازان ایرانی که با امضا شدن برجام دیگر مشکلی برای وارد کردن ماشین‌آلات جدید نداشتند، واحد تولیدی خود را به جدیدترین تکنولوژِی روز دنیا مجهز کردند و توانستند استاندارهای سختگیرانه مهندسان اروپایی را پاس کنند. تا آنجا که 80 درصد قطعات خودروی پژو 508 توسط قطعه‌سازان داخلی تولید شد؛ خودرویی که البته فرصت تولید انبوه را پیدا نکرد.

چرایی اینکه امروز تولیدات همان قطعه‌ساز سوژه طنز شبکه‌های اجتماعی شده زیاد سخت نیست. کلیپ صدای حلبی در آمدن از سقف یا کاپوت خودروهای پژو یا لنت ترمز و دیسک رنو ساندرو جزو پربازدید‌های اینستاگرام است. اما نکته جالب به حضور همان قطعه سازان ایرانی در روسیه بازمی‌گردد. این شرکت‌ها همین ماه گذشته در نمایشگاه اتوموبیلیتی روسیه حضور پیدا کردند و با ارائه محصولات خود توانستند چندین تفاهم‌نامه و قراداد هم امضا کنند.

حضور قطعه سازان ایرانی در روسیه 

ابراهیم دوست‌زاده، عضو هیئت رئیسه انجمن قطعه‌سازان، درباره حضور صنایع خودرو‌سازی و قطعه‌سازی در نمایشگاه اتوموبیلتی روسیه گفت: امسال نیز مسئول اجرایی پاوییون جمهوری اسلامی ایران انجمن همگن بود. در نمایشگاه امسال علاوه بر دو خودروساز اصلی کشور، 30 قطعه‌ساز نیز در فضایی به اندازه 1800 متر میزبان علاقه‌مندان به صنعت خودرو‌سازی ایران بودند.

وی ادامه داد: سال گذشته در حاشیه نمایشگاه، 700 میلیون یورو تفاهم‌نامه به امضا رسید که تمام آنها منتهی به قراداد شد. امسال نیز چندین تفاهم‌نامه به امضا رسیده که به‌رغم گذشت یک ماه از امضای تفاهم‌نامه، به مرحله قرارداد رسیده است.

حذف سوئیفت از مبادلات ایران و روسیه

دوست‌زاده درباره مشکلات بانکی ایران و روسیه در شرایط تحریم و نحوه انتقال پول توضیح داد: با مذاکرات صورت‌گرفته بین مقامات دو کشور، بانک‌های ایران مستقر در روسیه به سیستم بانکی این کشور متصل شده‌اند و به جای سوئیفت از یک سیستم اختصاصی برای مبادلات استفاده می‌کنند. بدین ترتیب تراکنش‌ها به صورت روبل و ریال خواهد بود. از طریق همین سیستم هزینه برگزاری نمایشگاه پرداخت شد و هیچ مشکلی به وجود نیامد.

عضو هیئت رئیسه انجمن همگن در خصوص ظرفیت بازار روسیه برای ایران و حضور قطعه سازان ایرانی در روسیه گفت: پس از حمله روسیه به اوکراین، صنعت خودروسازی این کشور مجبور شد تغییراتی در سیستم تولید خود به وجود آورد. اگر این صنعت را به دو بخش خودرو و قطعات تقسیم کنیم بخش قطعات چالش کمتری نسبت به خودرو داشته است. مردم روسیه سال‌ها خودرو اروپایی و آمریکایی مصرف کردند و به آن کیفیت عادت کرده‌اند. اکنون با عدم تولید این خودروها در روسیه، یک خلأ به وجود آمده که این امر در شهرهایی مانند مسکو و سنت پترزبورگ کاملا مشهود است.

روس‌ها هزینه کیفیت خوب را می‌دهند

خودرو‌های اروپایی و آمریکایی که اکنون در روسیه است بدون قطعه نمی‌توانند حرکت کنند و قطعه‌سازان ایرانی با توجه به اینکه سال‌ها برای خودروهایی مانند پژو، رنو و سیتروئن قطعه تولید کرده‌اند، مدعی شده‌اند که می‌توانند در کمترین زمان استاندارد‌ها و کیفیتی که مورد نظر روس‌هاست برآورده سازند.

اکنون در حالی حضور قطعه سازان ایرانی در روسیه قرار است پررنگ‌تر از هر زمانی شود که قطعات خودروهای داخلی به‌رغم دریافت استانداردهای 85گانه از لحاظ فنی و مهندسی چندان مورد تائید کارشناسان نیست و همواره از آن‌ها به‌عنوان قطعات درجه سه یاد می‌شود.

با توجه به بدهی انباشته خودروسازان به قطعه‌سازان به نظر می‌رسد در این زمینه هم مباحث مالی مطرح است و تأمین‌کنندگان به دلیل تسویه نامناسب حاضر به همکاری جدی با تولیدکننده داخلی نیستند.

به طورکلی اگر خودروساز هزینه کالای باکیفیت را بدهد، قطعه‌سازان مشکلی در تولید ندارند. این خودروساز است که مشخص می‌کند کیفیت یک کالا چگونه باشد. در آن مقطع هم که مهندسان رنو و پژو مسئول کنترل کیفیت قطعات بودند آن‌ها نشان دادند که می‌توانند استانداردهای اروپا را پاس کنند.

دوست‌زاده در این زمینه هم توضیح داد: اکنون رقبای ایران در بازار قطعات روسیه، ترکیه و چین هستند؛ اما مزیت نزدیکی مسیر، ایران را در اولویت قرار داده و حل مشکل تبادلات بانکی، مسیر فعالیت را هموار‌تر کرده است. امضای چندین تفاهم‌‎نامه در نمایشگاه اتوموبیلتی روسیه و تبدیل به قراداد شدن آن نشان از سرعت بالای همکاری دو طرف دارد. ضمن آنکه انجمن همگن برای تسریع امور در نظر گرفته که ظرف هفته‌های آتی یک دفتر در مسکو دایر کند.

وی در خصوص قطعات صادر شده به روسیه یادآور شد: با وجود آنکه چین و ترکیه در تولید قطعات خودرو به‌مراتب از ایران جلوتر هستند، اما برخی قطعات موثره‌ی خودرو، سیستم خنک‌کننده و داخل کابین را می‌توان به بهترین کیفیت تولید کرد. این همکاری‌ها به صورت مستقیم است. همزمان خودروسازهای ایرانی نیز در حال مذاکره و انعقاد قرارداد با خودروسازهای روسیه هستند که در آن صورت به صورت غیرمستقیم قطعه‌سازان ایرانی در روسیه حضور خواهند داشت.