در 6 ماه گذشته بازار خودرو از طریق سیاست اقتصاد محبوس و خبردرمانی (واردات خودرو، آزادی پول های بلوکه شده، توافقات بینن المللی و...) تا حدی کنترل شده و این روند به کاهش قیمت خودرو های کم تیراز (عمدتا چینی) و نزدیک شدن قیمت بازار آن ها به قیمت کارخانه منجر شده است. در حال حاضر این مساله به صورت هفتگی به عنوان خبر پیروزی از سوی دولت به اشکال مختلف در رسانه ها منتشر می شود.

کنترل بازار خودرو طی 6 ماه اخیر از طریق سیاست اقتصاد محبوس، خبردرمانی ( واردات خودرو صفر و کارکرده، توافقات بین المللی، آزادسازی دارایی های بلوکه شده و ...) به کاهش قیمت خودروهای کم تیراژ عمدتا چینی و رسیدن قیمت بازار آن ها به قیمت کارخانه منجر شده و این مساله هر هفته به عنوان خبر پیروزی از سوی دولت به اشکال مختلف منتشر می شود و اگر تیترهای استمرار روند نزولی قیمت خودروها در بازار را در نظر بگیریم، عملا طی 6 ماه اخیر خودرو باید به کالایی رایگان در کشور تبدیل شده باشد اما واقعیت بازار و روند آن به گونه ای دیگر پیش می رود و مشخص نیست که انگشت پتروس فداکار تا چه زمانی می تواند واقعیات این صنعت را از سیل مصون نگاه دارد.

بازار خودرو ایران دو بازیگر دولتی (ایران خودرو و سایپا)، سه بازیگر پرتیراژ خصوصی (مدیران خودرو، کرمان موتور و گروه بهمن) و چندین خودروساز خصوصی کوچک دارد که در کنار یکدیگر سالانه آمار تولید حدود یک میلیون دستگاه خودرو را محقق می کنند.

صنعت خودرو ما در مقایسه با سال گذشته تفاوت زیادی نداشته است. در بر همان پاشنه می‌چرخد، سبد محصولات تقریبا تغییر خاصی نکرده اند، تولید رشد قابل توجهی نداشته و حبس کردن اقتصاد موجب ایجاد مشتریان انتظاری در بازار به جای مشتریان پرحرارت سال گذشته شده که بالاخره روزی به دنبال خرید خودرو از بازار خواهند بود. حقیقت آن است که اصل اقتصاد کشور تغییری نکرده و عموم مردم برای حفظ ارزش سرمایه‌شان فراتر از واحد پولی ریال، نیازمند نوعی سرمایه‌گذاری برای گذر از رکود حبس شده کنونی اقتصاد هستند و اگر امروز این تبدیل سرمایه به خودرو با تمهیدات دولتی موقتا متوقف شده به آن معنا نیست که این روش برای همیشه پاسخگوی حقیقت اقتصاد کلان کشور خواهد بود. خودرو پس از طلا و ارز، سومین سرمایه قابل خریداری و ارزش سازی(حتی به اشتباه) در اقتصاد کشور پیش از زمین و مسکن است و برای سیل عظیم سرمایه گذاران سیاه این بازار فرقی نمی کند روی یک خودرو چینی درجه چندم سرمایه گذاری می‌کنند یا خودرو باکیفیت ایرانی؛ نکته مهم آن است که صرفا چند خودرو برگزیده از صد خودرو صفرکیلومتر کنونی بازار، نماینده حفظ سرمایه مشتریان هستند و این روند طی 6ماه اخیر در حبس اقتصادی به سر می برد.

تیر خلاص واقعیت بازار خودرو ایران و نتیجه روش های کنترلی دولت در دست چند محصول پایه ایران خودرو نظیر دنا،پژو 207 و پژو پارس است. خودروهایی که سخت ترین درجه تعیین قیمت را در شورای رقابت و افکار عمومی دارند و هنوز بیشترین فشار دستوری روی انواع تیپ آن ها اعمال می شود به گونه ای که هنوز هم کسی باور نمی کند که قیمت شرکتی پژو 207 اتوماتیک حدود 400 میلیون تومان است در حالی که قیمت بازار این خودرو در شرایطی که صحبت از کاهش قیمت ها می شود به 800 میلیون تومان رسیده است. البته از این نکته که روزگاری قیمت این خودرو از یک میلیارد تومان نیز گذر کرده بود نمی توان گذشت و قطعا کاهش قیمت تا 800 میلیون تومان نیز دستاورد حبس اقتصادی 6ماه اخیر است اما واقعیت دیگر آن است که در اوج روش های کنترلی هنوز هم قیمت این خودرو صد درصد سود خالص دارد. وضعیت برای پژو پارس LX نیز به همین صورت پیش می رود؛ خودرویی که سال آخر تولیدش را می گذارند و در پایه ترین سطح سدان های تولیدی کشور با عمر تولید حدود 23 سال قرار دارد و با قیمت شرکتی 275 میلیون تومان این روزها در بازار حدود 600 میلیون تومان یعنی با بیش از دو برابر قیمتش آگهی می شود.

حقیقت کنونی بازار با سه خانواده خودرو دنا، پارس و 207 تعیین می شود، خودروهایی که در دو مرحله سامانه یکپارچه کل ظرفیت تولیدشان پیش‌خور شد و همان زمان اخطار داده بودیم که این پیش‌خور کردن آمار کل تولید این سه خودرو مهم آن هم صرفا برای خودنمایی، رعد و برقی است که صدایش 6 ماه دیگر در بازار به گوش می رسد. امروز کسانی که این خودروها را در پارکینگ هایشان به موازات اقتصاد کشور حبس کرده اند می دانند که قیمت‌گذار بازار برای خودروشان نه دولت است، نه شورای رقابت و نه خودروساز و با خیال راحت روی سود صد‌درصدی خودروهایشان حساب کرده اند. وزارت صمت و ایران خودرو هم می دانند که نمی توانند فروش جدیدی برای این خودروها باز کنند چرا که تعهدات دو مرحله نخست سامانه هنوز با معوقات جدی روبرو است و در چنین شرایطی که لوکوموتیو کم‌زور صنعت خودرو با قیمت گذاری دستور به پیش می رود، نمی توان انتظار معجزه داشت. در حقیقت کنترل بازار خودرو روی 90 درصد خودروهایی رخ داده که حقیقت چهره صنعت و بازار خودرو کشور نبوده اند و رهبران حباب بازار خودرو همچنان بر طبل شادانه پیروزی بر تصمیمات خودخواهانه مسئولین سابق وزارت صمت می کوبند.

واردات خودرو چه در نوع سفر کیلومتر و چه برای دست دوم ها شبیه سریال هایس شده که هر هفته فصل جدید آن منتشر می شود اما داستان به جای خوب نمی رسد و صرفا اذهان را برای کنترل بازار جهت می دهد. بدون شک روزی غبار از واقعیت بازار خودرو کنار می رود و صنعت و بازاری که هیچ تعمیر واقعی در آن صورت نگرفته بار دیگر به روند سابقش باز می گردد. آزادسازی قیمت و گذر از قیمت گذاری دستوری نسخه نهایی کارشناسان خبره و کاربلد اقتصادی طی سال‌های اخیر بوده که هیچ گاه حتی به صورت آزمایشی هم اجرا نشده تا هم موجب تامین نقدینگی برای خودروسازان شود و هم قیمت های بازار را به قیمت شرکتی نزدیک کند.

بازار خودرو این روزها به فیلترهای سنگین نرم افزار های عکاسی موبایل و اینستاگرام شبیه شده که همه چیز در آن رو به بهبود است اما در حقیقت چه چیزی در پس بازار و صنعت خودرو نظیر تیراژ، قیمت گذاری، تکنولوژی، تحریم و واردات خودرو بهبود پیدا کرده که چنین دستاورد هایی را رقم بزند؟