دو شرکت بزرگ خودروساز داخلی با کاهش شدید عرضه محصولات خود در سودای افزایش قیمت و برهم زدن آرامش بازار هستند. این رویه که خودروسازان به تازگی در پیش گرفته اند با گفته های آن ها در اردیبهشت ماه امسال کاملا در تناقض است. زمانی‌که شرکت‌های خودروسازی با موافقت شورای رقابت، قیمت محصولات خود را افزایش دادند، تأکید کردند که تولید انبوه محصولات آنها آغاز شده (بیش از 2500 دستگاه خودرو) و می‌توانند، ‌نیاز بازار را به سرعت پاسخ دهند. اما عمر این صحبت و وعده طولانی نبود. از حدود یک ماه پیش خودروسازان دوباره درخواست افزایش قیمت محصولات خود را به شورای رقابت بردند، اما شورای رقابت درخواست آنها را مسکوت گذاشت و تنها بررسی قیمت خودروهایی را آغاز کرد ‌که به قول خودروسازان جدید بود. البته به اسم جدید بود و در عمل تنها چند آپشن به خودروها اضافه شده بود. خودروسازان با اضافه کردن آپشن دو میلیون تومانی، مجوز افزایش تا 20 میلیون تومان را از شورای رقابت گرفتند.

پیش بینی عدم تغییر قیمت

تصور متقاضیان خودروهای داخلی این بود که حداقل تا پایان سال‌جاری، قیمت خودروها دستخوش تغییر نشود اما از آنجا که پافشاری خودروسازان برای تغییر قیمت‌ها جواب نداد، ‌خودروسازان تصمیم گرفتند که از عرضه خودرو بکاهند. به عنوان مثال سایپا 12 هزار خودرو سواری را به مشتریان خودرو تحویل نداد. ایران خودرو نیز چنین رویه‌ای را در پیش گرفته است. با آنکه تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که تعداد قابل توجهی از خودروها در پارکینگ خودروسازان در حال خاک خوردن است، ‌خودروسازان مدعی شدند که این خودروها در انتظار شماره‌گذاری یا تکمیل کاری است.

اما به واقع چنین نیست چرا که هدف خودروسازان، ‌کاهش عرضه خودرو و تحت فشار قرار دادن وزارت صمت و شورای رقابت است تا آنها پای افزایش قیمت محصولات دو خودروساز را امضا کنند.

تاکنون شورای رقابت به خواسته خودروسازان رأی مثبت نداده است. از این‌رو خودروسازان با خبرسازی مانند حذف سامانه یکپارچه خودرو و جوسازی در بازار، می‌خواهند تعادلی را که طی سال‌جاری در بازار خودرو ایجاد شده است از بین ببرند. این در حالی است که شاخص قیمت خودرو در پنج ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ به صورت متوالی نزولی بوده و حدود ۱۶ درصد کاهش یافته است.شاخص قیمت خرید خودرو که در ابتدای امسال ۲۲۹ درصد بوده با روند نزولی به ۱۹۳.۲ درصد رسیده است.

ترفند 200 هزار میلیارد تومانی

از آنجا که ترفندهای خودروسازان نتیجه‌بخش نبوده است، این روزها برخی مدیران خودروسازی صحبت از زیان انباشته 200 هزار میلیارد تومانی را مطرح می‌کنند؛ عددی که از سوی قطعه سازان هم قابل باور نیست. قطعه سازان زیان انباشته خودروسازان را 130 هزار میلیارد تومان عنوان کردند. نکته مهم دیگر آنکه میزان پرداختی خودروسازان به قطعه سازان رو به کاهش و البته زمان بازپرداخت‌ها هم طولانی‌تر شده است. خودروسازان مدعی شده بودند که با افزایش قیمت محصولات خود (اوایل سال‌جاری) پرداختی آنها به قطعه سازان نهایت 120 روزه خواهد بود، اما طی چند وقت اخیر زمان پرداختی‌ها به 180 روز هم رسیده است.

تمرکز بر عرضه نکردن

مجموع این موارد نشان می‌دهد شرکت‌های خودروسازی که دیدند سیاست‌های دولت در مهار قیمت‌ها بواسطه سامانه یکپارچه خودرو، ‌مناسب بوده است، با فشار بر متقاضیان خرید خودرو و قطعه سازان، می‌خواهند ‌مجوز افزایش قیمت محصولات خود را بگیرند.

بر اساس گزارش رسمی ای که شرکت سایپا به بورس ارائه داده، این شرکت در پنج ماهه نخست امسال 12 هزار خودرو تولیدی خود را به مشتریان عرضه نکرده است.طبق آماری که سایپا ارائه داده، مجموع تولید سواری‌های این شرکت (شاهین، تیبا، کوئیک، ساینا) در پنج ماهه نخست امسال 127 هزار دستگاه بوده اما این شرکت فقط 115 هزار دستگاه را به فروش رسانده است.
این در حالی است که مشتریان این شرکت از تأخیر در تحویل خودروهای پیش‌فروش‌شده گلایه دارند و مشخص نیست چرا سایپا محصولات تولیدی خود را به مشتریان تحویل نداده است. ابهام دیگر در عملکرد سایپا این است که در مردادماه این شرکت 2569 دستگاه شاهین تولید کرده بود اما فقط 687 دستگاه را به مشتریان تحویل داد. آیا این اقدام سایپا تأییدکننده شایعاتی نیست که گفته می‌شود این شرکت به دنبال اخذ مجوز جدید از شورای رقابت برای افزایش قیمت برخی محصولاتش است؟

این در حالی است که با راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش در سال‌جاری توسط وزارت صمت، عطش بازار برای خرید خودرو تا حدی کاهش یافته است؛ اما مکمل این طرح برای آرام شدن کامل بازار، عرضه منظم خودروسازان است. هرگونه تأخیر خودروسازان در تحویل محصولات پیش‌فروش‌شده به مشتریان، سبب تحریک بازار شده یا حداقل اینکه روند نزولی قیمت‌ها در بازار آزاد را متوقف می‌کند. بنابراین اگر هدف سایپا از عدم تحویل 12 هزار خودرو تولیدی به مشتریان، کسب مجوز افزایش قیمت از شورای رقابت نباشد، لاجرم این گزینه تقویت می‌شود که این شرکت به دنبال تنظیم بازار به نفع خویش است.

البته دلیل سومی هم در این میان می‌تواند مطرح شود و آن این است که برخی محصولات تولیدی سایپا دچار نقص قطعه هستند و به اصطلاح هنوز تجاری نشده‌اند، اما سایپا آنها را جزو آمار تولید قطعی محسوب می‌کند که در این باره ضروری است این شرکت اطلاعات درست و دقیق به اطلاع بورس و سهامداران برساند. در این میان باید عنوان کرد که ایران خودرو در برابر انتقاداتی که از سیاست‌های آن می‌شود تأکیده کرده است که در ماه‌های اخیر با وجود شرایط سخت تأمین و تولید، توانسته میانگین تولید روزانه را همچنان بیش‌تر از دو هزار دستگاه خودرو حفظ کند و همواره به دنبال افزایش عرضه و انجام تعهدات به مشتریان است. این خودروساز توانسته از ابتدای امسال تا پایان هفته نخست مهرماه با تولید بیش از ۲۷۶ هزار دستگاه خودرو سواری و تجاری، رشد ۱۵ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته رقم بزند و درصدد است این میزان را تا پایان سال به رشد ۳۰ درصدی نسبت به سال گذشته برساند.

انبارهای پر

نماینده اسدآباد در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه خودروسازان به دنبال ایجاد اخلال در بازار خودرو هستند، گفت: خودروسازان افزایش قیمت خودرو را دنبال می‌کنند.
کیومرث سرمدی افزود: خبرها حاکی از این موضوع است که انبار و پارکینگ خودروسازان مملو از محصولات تولید شده است اما خودروهایی که در قالب قرعه کشی تعهد شده، به مردم تحویل داده نمی‌شود و به دنبال مجوز افزایش قیمت خودرو هستند.

یک منبع آگاه نیز گفته است: این روزها کاهش قیمت‌ها و آرامش بازار خودرو ظاهراً چندان به مذاق خودروسازان خوش نیامده؛ زیرا براساس اطلاعات دریافتی دو خودروساز بزرگ داخلی دنبال دریافت مجوز افزایش قیمت هستند. از سوی دیگر چون این دو شرکت هنوز مجوز افزایش قیمت نگرفته‌اند، تولیداتشان را احتکار کرده‌اند. یک منبع آگاه به فارس گفت که ایران‌خودرو پیشنهاد افزایش ۳۰ درصدی تولیداتش را به سازمان حمایت ارائه داده است.

به‌گفته این منبع آگاه، ایران‌خودرو برخی محصولاتش را در سایت‌های تولید تهران مرکزی، خراسان و تبریز دپو کرده است. سایپا هم فاکتورکردن برخی ماشین‌ها مثل شاهین را کند کرده است.
سعید موتمنی، ‌رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران تهران نیز می‌گوید: احتکار خودرو توسط خودروسازان تقریباً به عُرف تبدیل‌شده است؛ آنها هر وقت می‌خواهند ماشین‌هایشان را گران کنند اول عرضه را کم می‌کنند.