در شرایطی خودروسازان و وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌دنبال تعدیل یا گرفتن مهلتی جدید برای اجرای استانداردهای جدید خودرو هستند که رئیس سازمان ملی استاندارد تاکید می‌کند حتی یک روز نیز به تولید خودروهای غیر‌استاندارد مهلت نخواهد داد. نیره پیروزبخت با بیان اینکه استانداردهای ۸۵گانه و برنامه زمان‌بندی آن، با هماهنگی خودروسازها تدوین و تهیه شده، می‌گوید شخص رئیس‌جمهوری نیز بر این مساله (افزایش کیفیت خودروهای داخلی) تاکید دارد. به گفته پیروزبخت، هر خودرویی که نتواند تا دی‌ماه سال آینده استانداردهای جدید را پاس کند و امکان اصلاح نیز نداشته باشد، با توقف تولید مواجه خواهد شد.

چه شد که سختگیری بر خودروسازان در سازمان ملی استاندارد تا این حد بالا گرفت و به سراغ ارتقای استانداردهای خودرو رفتید؟

دلیل اصلی آن، مطالبه مشتریان و افکار عمومی از خودروسازان بود. از همان روزهای آغازین دولت یازدهم، این بحث مطرح شد که مشتریان از وضع صنعت خودرو (محصولات تولیدی آن) ناراضی‌اند. سال‌هاست خودروهای موجود در کشور، به‌خصوص خودروهای داخلی وارد فاز جدیدی (به‌ویژه در حوزه کیفیت) نشده‌اند. برخی خودروهای تولید داخل، خیلی قدیمی هستند و نیاز مشتریان را پاسخ نمی‌دهند، آن هم در شرایطی که در کشور با توقعات سطح بالا مواجه هستیم. به‌شخصه معتقدم که اگر به کیفیت به‌عنوان یک موضوع بنیادی، نگاه کنیم، با وجود اینکه این مساله (افزایش کیفیت) هزینه‌بر است، نه‌تنها زیان نخواهیم کرد، بلکه در درازمدت منتفع نیز خواهیم شد.

بنابراین در خودروسازی نیز اگرتوجهی ویژه به کیفیت داشته باشیم و پلت‌فرم‌ها و تکنولوژی‌های جدید را به‌کار ببریم، در درازمدت مشتریان سود می‌برند و از خودرو ایرانی استقبال بیشتری خواهند کرد. الان در دنیا نیز خودروسازان همواره به‌دنبال تکنولوژی‌های جدید هستند؛ به‌عنوان مثال در آلمان قرار است از سال ۲۰۳۰ تولید مدل‌های بنزینی متوقف و تولیدات‌شان به‌صورت برقی باشد. این در شرایطی که خودروسازی ما چنین برنامه‌ریزی را به‌صورت جدی درنظر نگرفته است. در مجموع معتقدم برای آنکه از قافله جهانی عقب نمانیم، باید به‌صورت فاز به فاز، سطح کیفی و تکنولوژی را در خودروسازی بالا ببریم تا خیلی از دنیا عقب نیفتیم.

ارتقای استانداردهای خودرو، ماموریتی دولتی بود یا تصمیم داخلی در سازمان ملی استاندارد؟

هر دو اینها دخیل بود. البته نمی‌توان گفت دولت در ماجرای ارتقای استانداردهای خودرو به سازمان استاندارد فشار آورد، بلکه این موضوع بیشتر در قالب یک مطالبه مطرح شد. رئیس‌جمهوری، همواره در صحبت‌های خود بر کیفیت دو صنعت داخلی تاکید می‌کردند، مواد غذایی و خودرو. آقای روحانی تاکید داشت باید طوری کار کنیم که مشتریان از محصولات این دو صنعت رضایت داشته باشند. با توجه به تاکید رئیس‌جمهوری، سازمان استاندارد نیز به سمتی رفت که ارتقای کیفیت خودروها را به‌عنوان یک مطالبه عمومی پیگیری کند. الان خوشبختانه وضع کیفی مواد غذایی خیلی بهتر از قبل شده و حتی صادرات هم داریم، منتها خودرو شرایط پیچیده‌تر و سخت‌تری دارد و باید بیشتر کار کرد. این را هم در نظر بگیرید خودروسازی یک صنعت استراتژیک است و نقش قابل‌توجهی در شاخص توسعه اقتصادی دارد؛ بنابراین تکان دادن آن (به لحاظ کیفی) سخت است و اگر خطری آن را تهدید کند، برای کشور عواقب بدی خواهد داشت.

حتما در جریان هستید که خودروسازها نسبت به استانداردهای جدید و برنامه زمان‌بندی اجرای‌شان معترضند. اعتراض خودروسازان باید در وهله اول به خودشان باشد، چون در جلسه مربوط به تعیین استانداردهای جدید و زمان‌بندی اجرای آنها حضور داشتند و این موضوع با هماهنگی آنها تصویب شد؛ بنابراین اگر در آن جلسه اعتراضی نکرده و مقاومتی نشان ندادند، این بر عهده ما نیست و به خودشان مربوط می‌شود. سازمان استاندارد یک نهاد ناظر و حاکم بر صنعت خودرو است و برنامه‌ریزی‌های مربوط به این صنعت با هماهنگی خودروسازان لحاظ شده است. حتی در جلسات مربوطه، آقای نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم نیز حضور داشته و به‌جد به‌دنبال ارتقای استانداردهای خودرو بودند. البته آقای شریعتمداری وزیر فعلی صنعت نیز خیلی جدی پیگیر این مساله هستند و در صحبت‌هایشان تاکید دارند که «استاندارد» باید کف کیفیت در خودروسازی باشد. خب، وقتی وزیر صنعت چنین توقعی دارد و ارتقای استانداردها در شورای سیاست‌گذاری خودرو به تصویب رسیده، سازمان ملی استاندارد باید پیگیر اجرای آن باشد. قرار است تا تیر ماه امسال، تعداد استانداردهای خودرو به ۶۳ مورد ارتقا یابد و در دی‌ماه نیز به ۸۵ مورد برسد.این موضوع در شورای سیاست‌گذاری خودرو و با حضور خودروسازان تصویب شد. استانداردهای جدید، استانداردهای روز اروپا به‌شمار می‌روند و اصلا این‌طور نیست که خودروهای خارجی نتوانند آنها را پاس کنند.

خودروسازان در جلسات مربوطه قبول کردند که استانداردهای جدید خودرو را اجرا کنند؟

بله در آن زمان پذیرفتند، ولی خب الان به هر حال کمی مقاومت می‌کنند که این موضوع ریشه در گذشته دارد. قبلا وقتی استانداردی تصویب می‌شد، شرکت‌ها ابتدا قبول می‌کردند، اما موعد اجرا که می‌رسید، می‌گفتند نمی‌توانیم، چون تولید می‌خوابد. بنابراین من سعی کردم از همان روزهای ابتدایی با پذیرش مسوولیت سازمان استاندارد، راه تعامل را پیش بگیرم تا خود آنها بدانند ما چه می‌خواهیم و آنها چه باید بکنند. یک مساله دیگر هم این است که بنده سعی کردم در ارتقای استانداردها روی حرف خودم بایستم؛ البته درست است که من یک مسوول خانم هستم، ولی به قول قدیمی‌ها که می‌گویند «حرف مرد یکی است»، من هم در بحث استانداردهای خودرو حرفم یکی است. البته مطمئن باشید در این مورد به خودروسازها کمک هم خواهیم کرد و هیچ ابایی از مشورت دادن به آنها نداریم و هر کاری از دستمان بربیاید انجام می‌دهیم تا استانداردهای ۸۵ گانه اجرایی شود.

برخی حاضران در جلسات مربوط به ارتقای استانداردها، تاکید می‌کنند هیچ توافقی بر سر این مساله به‌خصوص زمان‌بندی آن صورت نگرفته است. حتی عنوان می‌شود که خودروسازان خواستار یک بازه زمانی سه ساله برای اجرای استانداردها بوده‌اند و شما قبول نکرده‌اید. در نهایت نیز می‌گویند تاریخ اعلامی برای ارتقای استانداردها، بدون هماهنگی با خودروسازان، از سوی شما اعلام شده است.

مشکلی نیست، اگر بخواهید، ما می‌توانیم صورت جلسه مربوطه را با امضای خودروسازان، به شما نشان دهیم. در این صورت جلسه، موارد مربوط به ارتقای استانداردهای خودرو و زمان‌بندی آن قید شده و همه آن را امضا کرده‌اند. البته آقای یکه زارع مدیرعامل ایران خودرو پیشنهاد دادند اجرای استانداردها از سال ۹۸ به بعد باشد، اما من مقررات سازمان ملی استاندارد را برای وی تشریح کردم تا قانع شود. به‌عنوان مثال، وقتی سازمان استاندارد می‌گوید اجرای فلان استاندارد آب معدنی در تاریخ ۱/ ۱/ ۹۸ اجباری است، در این تاریخ نمی‌رویم درهای کارخانه را ببندیم، بلکه تازه شروع به نمونه برداری می‌کنیم تا ببینیم واحد تولیدی مربوطه تا چه حد توانسته خود را با استانداردهای جدید منطبق کند. بنابراین، بازه زمانی قبل از ۱/ ۱/ ۹۸، فرصتی است برای انطباق کارخانه با استانداردهای جدید.

در مورد خودرو هم همین است. طبق قانون، ما حداقل سه ماه به تولیدکنندگان مهلت می‌دهیم تا اقدامات مربوط به انطباق با استانداردهای جدید را انجام دهند. در جلسات شورای سیاست‌گذاری هم به خودروسازان گفتم تا ۱/ ۱۰/ ۹۷ فرصت اصلاح خطوط تولید و انجام اقدامات مربوط به تغییر کیفیت را دارید و پس از این تاریخ، ما تازه شروع می‌کنیم به بازرسی‌های لازم. سازمان استاندارد اگر قرار باشد خط تولید فلان خودرو را متوقف کند، باید قبل از آن، بررسی لازم را انجام بدهد تا مشخص شود استانداردهای جدید رعایت شده یا نه.

فرض را بر این بگیریم که برخی خودروها نتوانند تا ۰۱/ ۱۰/ ۹۷ استانداردهای ۸۵گانه را پاس کنند؛ آن وقت تکلیف چیست و سازمان استاندارد با آنها چه خواهد کرد؟

طبق قانون به خودروسازان فرصت می‌دهیم تا محصولات موردنظر را حداکثر تا ۰۱/ ۱۰/ ۹۸ به استانداردهای جدید مجهز کنند؛ حالا یک خودرو ممکن است سه ماهه موفق به پاس کردن استانداردها شود و خودرویی دیگر مثلا هشت ماهه. این دیگر تشخیص سازمان استاندارد است که کدام خودرو در چه تاریخی استانداردهای جدید را پاس می‌کند، هرچند ممکن است برخی خودروها در نهایت نتوانند از پس استانداردهای جدید برآیند. باور کنید اجرای استانداردهای جدید خودرو کار خیلی سختی هم نیست، منتها ما عادت کرده ایم به مقاومت کردن در برابر تغییر.

فرض کنیم الان ۰۱/ ۱۰/ ۹۸ است و برخی خودروها نتوانسته‌اند استانداردهای جدید را پاس کنند؛ سازمان استاندارد در این شرایط چه می‌کند؟ صد درصد تولید آنها متوقف خواهد شد. ما همین حالا هم داریم خودروهایی را که تا اول تیر ماه امسال نمی‌توانند استانداردهای جدید را پاس کنند، تولیدشان متوقف خواهد شد. به این خودروها زمان لازم برای ارتقای استاندارد داده شده و این مهلت در ابتدای تیر ماه به پایان خواهد رسید.

ابهام دیگری که در مورد ارتقای استاندارد خودروها وجود دارد، به قدرت اجرایی سازمان ملی استاندارد برای توقف تولید خودروها برمی‌گردد. آیا واقعا در اختیار سازمان استاندارد هست که تولید آنها را متوقف کند؟

قدرت اجرایی را که قطعا داریم. سازمان ملی استاندارد زیر نظر ریاست جمهوری است، ضمن اینکه در مورد خودرو، یک زنجیره کاری شامل وزارت صنعت، محیط زیست، سازمان استاندارد و پلیس راهور وجود دارد که این موضوع دست ما را برای توقف تولید خودروها باز گذاشته است. به‌عنوان مثال، اگر سازمان ملی استاندارد کوچک‌ترین ایرادی را در خودروها ببیند، به پلیس راهور نامه‌نگاری می‌کند و آنها نیز شماره‌گذاری خودروهای مربوطه را متوقف خواهند کرد. بنابراین اگر قرار باشد فشاری بر سازمان ملی استاندارد بابت عدم توقف خودروهای غیر‌استاندارد وارد شود که البته در حال حاضر فشاری نیست، پلیس طبق نظر ما و با ملاک قرار دادن استانداردهای ۸۵‌گانه، در مورد شماره‌گذاری خودروها عمل خواهد کرد. یادتان باشد که استانداردهای ۸۵گانه در شورای سیاست‌گذاری خودرو و همچنین شورای عالی استاندارد تصویب شده و من تضمین می‌دهم در اجرای آنها کوتاهی نخواهیم کرد. تاکید می‌کنم که تا اول دی‌ماه سال ۹۸، تکلیف خودروهای استاندارد و غیر‌استاندارد مشخص خواهد شد و پس از آن دیگر مهلتی به خودروسازان نخواهیم داد، حتی یک روز.

اما مشاور خودرویی وزیر صنعت، اعلام کرده آقای شریعتمداری در حال مذاکره با سازمان ملی استاندارد برای تغییر زمان‌بندی است؟ نه، متاسفانه این بحث را با مباحثی دیگر به اصطلاح قاطی کرده‌اند. من باز هم تاکید می‌کنم که سازمان استاندارد مهلتی جدید را برای اجرای استانداردهای ۸۵گانه در نظر نخواهد گرفت. با این حال، بله در حال برنامه‌ریزی با وزارت صنعت در مورد ناوگان فرسوده هستیم که مورد تاکید آقای رئیس‌جمهوری هم هست. در واقع قصد داریم برای استاندارد خودروهای جایگزین در ناوگان فرسوده کشور، برنامه‌ریزی کنیم و این موضوع ارتباطی با اجرای استانداردهای ۸۵گانه ندارد؛ بنابراین ما اصلا قرار نیست مذاکره‌ای درباره تغییر زمان‌بندی اجرای استانداردهای ۸۵گانه داشته باشیم.

حتما اظهارات آقای یکه زارع مدیرعامل ایران خودرو را در همایش بین‌المللی صنعت خودرو ایران که عنوان کرد «بنز و هیوندایی هم نمی‌توانند استانداردهای ۸۵گانه را پاس کنند»، شنیده‌اید. واقعا همین طور است که وی می‌گوید؟

البته آقای یکه زارع به بنده گفت منظورشان چیز دیگری بوده و این جمله را در بحث استانداردهای آلایندگی عنوان کرده است. وی تاکید داشت که اصل صحبت‌هایش در این مورد، به خودروهای سنگین و نیمه سنگین مربوط بوده است، زیرا گازوئیل کشور از استاندارد لازم برخوردار نیست، بنابراین نمی‌توانیم استاندارد آنها را با اروپا تطبیق دهیم. در واقع منظور آقای یکه زارع آن چیزی نبود که در رسانه‌ها مطرح شد، وگرنه همه می‌دانند که بنز در چه سطحی از استاندارد، خودرو تولید می‌کند.

در مورد برخی استانداردهای جدید، انتقاد می‌شود که چندان با مباحث ایمنی انطباق نداشته یا حالت آپشن را دارند یا از کارآیی لازم برخوردار نیستند. مثلا استاندارد تصادف با عابر پیاده را چندان کارآ نمی‌دانند و معتقدند این موضوع (عدم تصادف با عابر پیاده) بیشتر نیاز به فرهنگ‌سازی دارد نه ارتقای استاندارد.

یعنی اگر ما به عابر پیاده زدیم و طرف فوت کرد، ایرادی ندارد؟

واقعا از این اظهارات تعجب می‌کنم. ما در کشور متاسفانه با خلأ قوانین در برخی مسائل مواجه‌ایم، از جمله همین عابر پیاده که می‌گویید. این در حالی است که استاندارد عابر پیاده برای کشورهای اروپایی با وجود دارا بودن قوانین سفت‌و سخت در این مورد (عابر پیاده)، اجرا می‌شود، آن وقت ما که فاقد این قوانین هستیم، می‌گوییم نیاز نیست آن را اجرا کنیم. یا مثلا ترمز هوشمند که دوستان معترضند، در کشورهای اروپایی و با وجود رعایت قوانینی از جمله حفظ فاصله لازم بین خودروها، اجرا می‌شود، آن وقت چطور می‌گویند در ایران که کمتر راننده‌ای فاصله ایمن با خودروی جلویی را رعایت می‌کند، استاندارد موردنظر ضروری نیست؟ یادمان باشد هر کس باید وظیفه خود را انجام بدهد؛ سازمان استاندارد نگران تلفات جاده‌ای است و نمی‌تواند بنشیند و انتظار بکشد تا قوانین رانندگی اصلاح و فرهنگ رانندگی بالا برود. نمی‌شود بگوییم چون فرهنگ عمومی در رانندگی ضعیف است، پس خودرو غیر‌استاندارد تولید کنیم.

فکر می‌کنید در نهایت چند خودرو نتوانند استانداردهای ۸۵ گانه را پاس کنند؟

برای ما مشخص است که کدام خودروها قطعا نمی‌توانند استانداردهای جدید را پاس کنند، منتها من نمی‌خواهم اسمی از آنها ببرم. یک نکته را هم در نظر بگیرید که ممکن است خودروسازان بخواهند برخی محصولاتشان را اصلاح کرده و شرایط پاس کردن استانداردهای جدید را در آنها فراهم بیاورند که این موضوع به تشخیص سازمان ملی استاندارد است و شرکت‌های خودروساز باید برنامه خود را در این مورد به علاوه زمان‌بندی مدنظرشان ارائه دهند. طبعا اگر ما مطمئن شویم برنامه خودروسازان قابل اجراست، با مشورت وزارت صنعت، مهلتی را برای آنها در نظر خواهیم گرفت. البته واضح است خودروهایی که پلت‌فرمی قدیمی هستند و امکان اصلاح و پاس کردن استانداردها را ندارند، با توقف تولید مواجه خواهند شد.

منظورتان پراید و پژو ۴۰۵ است؟

بله دیگر...؛ برخی از این خودروها اصلا ارزش هزینه کردن برای ارتقای استاندارد را ندارند.