شاید آن روزهایی که MVM مدل 110 (همان خودرو کوچک و کم‌مصرفی که خیلی زود جای خود را در دل ایرانی‌ها باز کرد)، حکم تردد در خیابان‌های کشور را گرفت، کسی فکرش را هم نمی‌کرد چینی‌ها تا چند سال دیگر به جزءلاینفک صنعت و بازار خودرو ایران تبدیل شوند. MVM که آمد، راه برای دیگر هموطنانش هم باز شد و حالا دیگر فقط چری (شرکت سازنده خودروهای MVM) تنها خودروساز چینی حاضر در ایران نیست و هم‌اکنون چشم بادامی‌های زیادی را می‌توان در خیابان‌های کشور به چشم دید.

اوضاع به شکلی است که در حال حاضر چندین شرکت چینی از جمله «چری»، «لیفان»، «JAC» و «جیلی» در ایران حضور دارند و برخی از راه مونتاژ و برخی هم طریق واردات، خود را به صنعت و بازار خودرو کشور تحمیل کرده‌اند. اگر نگاهی به تولیدات بخش خصوصی صنعت خودرو ایران بیندازیم، متوجه می‌شویم که چینی‌ها حداقل در حوزه محصولات سواری، تبدیل به بازیگر اصلی این «بخش» شده‌اند، آن هم در شرایطی که خصوصی‌ها تا پیش از دم خور شدن با چشم‌بادامی‌های چینی، با امثال فولکس واگن و دوو و هیوندایی شراکت داشتند.

چینی شدن بخش خصوصی صنعت خودرو ایران در حالی است که چشم بادامی‌ها به حریم خودروسازان بزرگ کشور (ایران‌خودرو و سایپا) نیز نفوذ کرده و می‌خواهند از بخش نیمه دولتی خودروسازی ایران نیز سهمی داشته باشند.

البته ظاهرا ایران‌خودرویی‌ها و سایپایی‌ها نیز بدشان نمی‌آید در شرایط فعلی که به دلیل تحریم‌ها چندان امکان ارتباط با بزرگان خودروسازی جهان وجود ندارد، شرکای چینی را برگزیده و به واسطه آنها، تولید خود را افزایش داده و سبد محصولات شان را متنوع‌تر کنند.

استارت این کار را سایپایی‌ها زده‌اند، چه آنکه به سراغ «چانگان موتورز» چین رفته و قرار است تعدادی از محصولات این شرکت را در کارخانه‌های خود به تولید برسانند.

سایپایی‌ها البته پیش از چانگان، با یک شرکت نسبتا گمنام چینی به نام «زوتی» نیز مذاکراتی را انجام داده و در نهایت بر سر واردات و سپس مونتاژ یکی از محصولات آن به نام S300 به توافق رسیدند. S300 البته پس از ورود به ایران تغییر نام داد و مسوولان سایپا نام «آریو» را برای آن برگزیدند و این خودرو چینی حالا دیگر یک سایپایی به شمار می‌رود.

در حال حاضر نیز سایپا و چانگان به توافقات لازم بر سر تولید چندین خودرو چینی در کارخانه‌های دومین خودروساز بزرگ ایران (سایپا) رسیده‌اند و با این شرایط به نوعی می‌توان گفت که شراکت این دو از همین حالا آغاز شده است.

چانگان قرار است شش مدل از خودروهای خود از جمله EADO، CS35، CS75 و ریتون را در ایران عرضه کند و در این بین، EADO و CS35 در پاییز امسال روانه بازار خواهند شد. همچنین برنامه‌ فعلی این شرکت در ایران، عرضه سالانه یک تا دو مدل خودرو به بازار است و بومی کردن (ساخت داخل) تدریجی محصولات این شرکت نیز از سال 2015 آغاز خواهد شد.

آن‌طور که مسوولان چانگان عنوان کرده‌اند، این شرکت قصد دارد بیش از یک میلیارد دلار در سایپا سرمایه گذاری کند و این نشان می‌دهد چانگانی‌ها برنامه‌های زیادی در صنعت و بازار خودرو ایران دارند. به اعتقاد کارشناسان، هرچند چانگان جزو خودروسازان معتبر آسیایی به شمار نمی‌رود، اما به هر حال به دلیل تداوم تحریم‌ها، سایپا چاره‌ای جز رفتن به سراغ این شرکت نداشته و تا تحریم‌ها کنار نروند، نمی‌توان به شراکت با خودروسازان بزرگ دنیا پرداخت. از طرفی، به هر حال چینی‌ها با سرعت زیادی در حال پیشرفت‌های کمی و کیفی در صنعت خودرو هستند و شاید سایپا به نوعی روی آینده چانگان سرمایه گذاری کرده و امید آن را دارد که تا چند سال دیگر بتواند در کنار شریک چینی اش خود را بالا بکشد.

چینی‌ها اما در حالی به آن سوی دیوارهای سایپا پریده و برنامه‌ای وسیع برای همکاری با این شرکت در نظر گرفته‌اند، که حالا سودای نفوذ به حریم خودروساز اول ایران را نیز در سر دارند و حتی مذاکراتی و توافقاتی نیز میان طرفین صورت گرفته است.

آن‌طور که خبر می‌رسد، ایران‌خودرویی‌ها مذاکراتی را با شرکت چینی «هایما موتورز» انجام داده و حتی قرار شده یکی از محصولات شاسی‌بلند‌هایما را نیز در سایت خراسان خود به تولید برسانند. گفته می‌شود‌هایما موتورز شریک کاری مزدای ژاپن در چین به شمار می‌رود و از جنبه کیفی، شرکتی هم رده جیلی است.

ایران‌خودرویی‌ها البته هنوز اطلاعات دقیقی در مورد نحوه همکاری با دوست جدید چینی شان ارائه نکرده و مشخص نیست «هایما» با چه تیراژی و از چه زمانی در ایران به تولید خواهد رسید؛ با این حال آنچه قطعی به نظر می‌رسد، حضور یک چینی دیگر در «جاده مخصوص» است و باید دید ایران‌خودرویی‌ها نیز مانند سایپا، برنامه‌ای بلندمدت برای شراکت با دوست چینی شان دارند یا تنها می‌خواهند با اضافه کردن‌هایما به خطوط تولید خود، تنوع محصولات شان را افزایش دهند.

خودروسازان چینی البته چند سال پیش قصد شراکت با ایران‌خودرو را داشتند، اما حواشی ایجاد شده اجازه شکل گرفتن این شراکت را نداد. حدود هفت سال پیش بود که ایران‌خودرو و چری چین پای میز مذاکره نشسته و به توافقاتی نیز بر سر نحوه شراکت شان با یکدیگر رسیدند و حتی قرار بود محصولی متعلق به طرف چینی به نام S21 نیز میهمان خطوط تولید ایران‌خودرو شود. در نهایت اما به دلیل مخالفت وزیر صنایع وقت، حضور چری در ایران‌خودرو منتفی شد و حالا ظاهرا قرار است «هایما» ناکامی گذشته را جبران کند.

هرچه هست، قطار چینی‌ها پس از عبور از بخش خصوصی خودروسازی ایران و سایپا، این‌بار ایران‌خودرو را به عنوان ایستگاه بعدی خود انتخاب کرده و برای خیلی‌ها این پرسش پیش آمده که شراکت خودروسازان ایرانی با چینی‌ها، آینده‌ای خوش خواهد داشت یا به تجربه‌ای ناموفق تبدیل خواهد شد؟ بدون شک زمان به این پرسش پاسخ خواهد داد.