پس از اجرای رسمی برجام و آغاز روند رفع تحریم ها، صنعت خودروسازی ایران در آستانه تغییر و تحولات بزرگی قرار گرفته است. رایزنی کمپانی های مختلف برای همکاری با دو خودروساز دولتی و بزرگ ایران ادامه دارد و شرکت های کوچکتر نیز ضمن تلاش برای بستن قرارداد با خودروسازان معتبر به فکر واردات یا مونتاژ برخی خودروهای نسبتا به روز افتاده اند.

اما برای آینده صنعت خودرو ایران با توجه به ضعف دانش فنی و مهندسی خودروسازان دولتی و سلطه این دو شرکت به بیش از 80 درصد بازار، چند احتمال متفاوت مطرح است که می توانن خلاصه وار به بررسی هریک از آن ها پرداخت.

1-فیات بزرگترین شریک ایران خودرو

پژو به شکل سنتی بخش بزرگی از بازار ایران را در اختیار دارد و به عنوان مهمترین شریک بزرگترین خودروساز خاورمیانه (ایران خودرو) سهم زیادی از بازار ایران را متعلق به خود می داند، اما با توجه به سابقه قریب به 25 ساله همکاری ایران خودرو و پژو و رفتار گذشته این شرکت برای انتقال دانش و تکنولوژی به ایران خودرو، به نظر می رسد که حالا مدیران کل ایران خودرو به فکر همکاری با فیات افتاده اند.

شاید برای بسیاری ایرانیانی که از خودروهای فرانسوی خود خسته شده اند. چرخش ایران خودرو به سمت فیات هیجان انگیز باشد، اما باید گفت که فیات هم مانند پژو خودروساز چندان قابلی نیست و در سال های گذشته روندی رو به افول را در رقابت پذیری و مهندسی تجربه کرده است.

چند دوره است که فیات در ارزیابی موسسه نظر سنجی J.D POWER رده های آخر را در زمینه کیفیت بدست می آورد و این درحالیست که مدل های ضعیف و اقتصادی این شرکت به دلیل عدم عرضه در بازار آمریکا، در ارزیابی جی دی پاور لحاظ نمی شوند.

بنابراین پر واضح است که مونتاژ مدل های اقتصادی و کم کیفیت این خودروساز توسط ایران خودرو می تواند منجر به فجایع کیفی عجیب و غریبی شود. مشکلی که هم اکنون نیز گریبان پلت فرم های 206 و 405 ایران خودو را گرفته و به عدم رضایت مشتریان منجر شده است.

2 – ادامه سلطنت پژو بر بازار ایران

علیرغم مطرح شدن نام کمپانی هایی چون رنو و فیات و حتی تویوتا و فولکس واگن و هیوندای، تنها پژوست که تا کنون قرارداد محکم و روشنی با یک خودروساز ایرانی بسته است.

این شرکت به فروش بیش از 200 هزار دستگاه از محصولات خود در بازار ایران امید بسته و با تجربه تلخی که از ترک بازار خودرو ایران نصیبش شد، سعی دارد تا آخرین نفس برای حفظ انحصارش در ایران تلاش کند.

در سال های گذشته نیز علیرغم تلاش های آشکار و پنهان رنو، این لابی قدرتمند پژو بود که تیراژ بالای این خودروساز را در ایران خودرو تضمین کرد و عملا فرصتی برای افزایش تیراژ به تندر 90 نسبتا ایمن و با کیفیت (نسبت به دیگر خودروهای بازار) داده نشد.

بنابراین شکی نیست که جای پای پژو در بازار ایران از تمامی رقبا محکم تر است و این خودرو ساز به هر شیوه ای که شده با محصولات جدید خود (208، 2008 و 301) در بازار ایران به موفقیت خواهد رسید.

البته قرار نیست هیچ یک از این سه خودرو با قیمت کمتر از 60 میلیون تومان راهی بازار شوند و از این رو احتمال می رود که در بازه قیمتی کمتر از 50 میلیون تومان پژو توان رقابت خود با محصولات رنو یا فیات را نداشته باشد، اما این بازه قیمتی در حال حاضر عملا توسط خودروهای پر تیراژ ایرانی (پراید، تیا، خانواده 206 و ،405) اشباع شده است و عرضه خودروهای جدیدتر در این کلاس بستگی کامل به استراتژی کلان مدیران ایران خودرو و سایپا دارد که بعید است خودروهای پر تیراژ ایرانی را به دلیل درصد تولید داخل زیاد و اشتغال آفرینی قابل توجه به سرعت با نمونه های کاملا جدید جایگزین کنند.

3 – قدرت نمایی رنو -نیسان

رنو خود را تنها خودروسازی می داند که در زمان تحریم ها ایران را تنها نگذاشت و علیرغم سختی شرایط به حضور خود در بازار خودرو کشورمان ادامه داد. با این وجود این کمپانی همچنان به استراتژی همکاری مشترک و همزمان با ایران خودرو و سایپا اصرار دارد و گرفتار بازی های پشت پرده صنعت خودروسازی کشور شده است.

این درحالیست که رنو به لطف وجود داچیا و توان تولید خودروهای ارزان قیمت از شرایط مناسبی برای متحول ساختن بازار کشورمان برخودار است و یکی از معدود شرکت هاییست که می تواند حتی برای خودرو ارزان قیمت چون پراید نیز جایگزینی مناسب ارائه دهد.

در هفته های اخیر به نظر می رسد که رنو در آستانه ثبت قراردادی با سایپا است و قصد استفاده از خطوط تولید پارس خودرو و مگا موتور را برای عرضه گسترده تر تندر 90، ساندرو و نسل آینده رنو داستر دارد.

از سوی دیگر این خودروساز می تواند از ظرفیت های شریک بین المللی خود یعنی نیسان نیز استفاده کند و حتی خبر می رسد که به موازات مذاکرات رنو و سایپا، نیسان نیز در حال رایزنی با ایران خودرو است.

به خصوص آنکه نیسان برند ارزان داتسون را در اختیار دارد و می تواند در بازه قیمتی 25 – 35 میلیون تومان نیز وارد رقابت شود.

با این وجود باید منتظر ماند و دید که با وجود رقبایی چون پژو و فیات، آیا کمپانی رنو – نیسان نیز مجالی برای عرض اندام در بازار خودرو کشورمان پیدا می کند یا همچون گذشته درگیر بازی های اقتصادی بازیگران بزرگ صنعت خودرو می شود.

به خصوص آنکه رنو با مهندسی فوق العاده خود، در ساخت خودروهای اقتصادی و با کیفیت پیشتاز است و برخلاف فیات و پژو از حیث فنی شایستگی تبدیل شدن به شریک شماره یک صنعت خودو ایران را دارد.

چینی ها در حاشیه و ایران خودرو در اوج

ایران خودرو در حال استفاده حداکثری از موقعیت خود برای مذاکره با خودروسازان خارجی است. حضور همزمان رنو، نیسان، پژو، سوزوکی، فیات، مرسدس بنز و حتی مطرح شدن نام شرکت کره ای سنگ یانگ در مذاکرات، شاهد این مدعاست. در نهایت این شرکت می تواند با دست یابی به چند توافق دیگر، بازه وسیعی از بازار خودرو ایران را در اختیار بگیرد، نام مرسدس بنز برای بازه قیمتی بالای 200 میلیون مطرح است.

سنگ یانگ، نیسان و سوزوکی می تواند بازه قیمتی 90 تا 200 میلیون تومان را پوشش دهند، پژو حتی در صورت تولید مدل های کلیو و کپچر از رنو، عهده دار بازه 60 تا 90 میلیون تومان خواهد بود و در قیمت هایی پایین تر نیز برخی خودروسازان چون فیات یا داتسون (به عنوان زیر مجموعه اقتصادی نیسان) می توانند در کنار خودروهای ایرانی (دنا، سمند، رانا، آریسان و ....) برای بدست گرفتن سهم کمی از بازار تشنه کمتر از 50 میلیون تومان با یکدیگر رقابت کنند.

بنابراین آینده ایران خودرو در هر شرایطی تضمین شده به نظر می رسد، اما سایپا چه از نظر مدیریت مالی و چه از نظر برنامه های بلند مدت، موقعیت نامشخص تری دارد و در صورت عدم استفاده صحیح از برگ های برنده رنو، ممکن است در بلند مدت دچار مشکلاتی شود. به خصوص آنکه با عرضه رنو کوید یا داتسون GO، پراید نمی تواند با تیراژ فعلی عرضه شود و این مسئله حتما مشکلات مالی فراوانی را گریبانگیر سایپا خواهد کرد.

در حاشیه فعالیت این دو شرکت، خودروسازان چینی نیز به حضور کمرنگ خود در بازار ادامه خواهند داد و به لطف پیشرفت سریع می توانند از حفره های کیفی و کمی بازار استفاده کرده و به روند رو به رشد خود در سهم گیری از بازار ادامه دهند، اما سرعت و شدت این روند بستگی کامل به هوشمندی دو خودروساز بزرگ کشور در جلب نظر مثبت مشتریان دارد.