بنزین به عنوان اصلی ترین ماده مورد نیاز برای حرکت یک خودروی بنزینی، اهمیت ویژه ای در عمر و کیفیت کارکرد موتور خودرو دارد. در صورت استفاده از بنزینی که فاقد استاندارد های مورد نیاز موتور خودرو باشد و کیفیت لازم را نداشته باشد، راندمان موتور خودرو به شدت کاهش یافته و عمر آن کاهش قابل توجهی می کند.

از این رو ممکن است رانندگانی که به سلامت و عمر موتور خودروی خود اهمیت می دهند، با این سوال مواجه شوند که استفاده از چه نوع بنزینی و با چه سطح کیفی برای خودرویشان مطلوب است.

آیا من برای خودروی خود باید از بنزین سوپر استفاده کنم یا بنزین معمولی برای خودروی من مناسب است؟

استفاده از مکمل سوخت برای خودروی من نیاز است؟ خودروی من به اکتان بوستر نیاز دارد؟

در این مطلب سعی میکنیم به این موضوع بپردازیم که هر خودرو به چه نوع بنزینی نیاز دارد و کدام سوخت برای هرکدام پیشنهاد می شود....

برای جواب دادن به این سوال، در ابتدا باید با چند مولفه در سوخت خودرو آشنا باشیم.

- استاندارد یورو

- سرب

- عدد اکتان

استاندارد یورو چیست؟

استاندارد یورو، استاندارد آلایندگی‌ست. این استاندارد توسط اتحادیه اروپا وضع می شود و هر چندسال یکبار ارتقا پیدا می کند. هم اکنون پاس کردن استاندارد یورو 6 در اروپا برای خودروها اجباریست.

کسب استاندارد یورو به مقدار 4 گاز مرتبط است:

اکسید نیتروژن (NOx)

مونوکسید کربن (CO)

هیدروکربن ها (HC)

ذرات معلق (PM)

مقدار مجاز این گاز ها برای موتور بنزینی طبق استاندارد یورو به شرح جدول زیر است:

سرب چیست؟

در اوایل قرن 20 خودروسازی جنرال موتورز با انجام تحقیقات نشان داد ترکیبات دارای سرب موجب افزایش راندمان پیشرانه خودرو می شوند. این نتیجه در کنار قیمت کم سرب و ترکیبات آن منجر شد این ماده به عنوان یکی از پایه های سوخت مورد استفاده قرار گیرد. اما در اواخر این قرن ادامه تحقیقات نتیجه را به جایی رساند که سرب موجود در سوخت منجر به مشکلات عصبی، کاهش ضریب هوشی (IQ) و افزایش جنایات خشونت آمیز می شود. از این رو کشور ها زمینه حذف این ماده از سوخت مورد استفاده خود را فراهم کرده و سر انجام در سال 2021، الجزایر به عنوان آخرین کشور استفاده کننده از بنزین سرب دار، به استفاده از آن خاتمه داده و هم اکنون می توان گفت استفاده از بنزین سرب دار برای خودرو در جهان منسوخ شده است.

عدد اکتان سوخت چیست؟

عدد اکتان مشخص می کند که بنزین تا چه حد توانایی متراکم شدن دارد تا خود به خود(بدون جرقه) منفجر شود.

از آنجایی که تولید نیرو توسط موتور خودرو استوار بر اصل تراکم و انفجار صورت می گیرد، پس میزان اکتان سوخت نقش مهم و بسزایی در کارکرد موتور خودرو خواهد داشت.

اگر آشنایی جزیی با موتور خودرو داشته باشید، می دانید که قطعه ای در موتور همه ی خودرو تحت عنوان "شمع" مورد استفاده قرار می گیرد. شمع وظیفه جرقه زنی و ایجاد اشتعال را بر عهده دارد و این عمل را در زمانی مشخص و هماهنگ، با مابقی قطعات موتور خودرو انجام می دهد تا پیشرانه به صورت روان و بالانس کار کند.

به زبان ساده، اگر عدد اکتان به مقدار کافی نباشد، بنزین زود تر از آنچه موعود انفجار به موقع در موتور خودروست، منفجر می شود. یعنی انفجار سوخت زمانی انجام می شود که شمع هنوز جرقه نزده و این یعنی نامنظم شدن زمانبندی های موتور خودرو برای یک احتراق کامل و به موقع و در نتیجه کارکرد نامناسب و ایجاد ضربه در موتور خودرو(ناک).

عدد اکتان بنزین معمولی و سوپر چقدر است؟

طبق بررسی ها و اعدادی که اعلام شده، عدد اکتان بنزین معمولی 87 و عدد اکتان بنزین سوپر 95 است. این اعداد ممکن است در دوره های مختلف و جایگاه های متفاوت سوخت تلورانس داشته باشند.

اما میرسیم به بخش اصلی مطلب که ماشین من به بنزین سوپر نیاز داره یا بنزین معمولی؟

ابتدا خودروهای بازار کشورمان را به 5 دسته تقسیم می کنیم:

دسته اول: خودرو های عرف داخلی با موتور تنفس طبیعی

دسته دوم: خودرو های عرف داخلی و چینی با موتور دارای تکنولوژی جدیدتر یا توربوشارژ

دسته سوم: خودرو های خارجی تنفس طبیعی

دسته چهارم: خودرو های خارجی توربوشارژ

دسته پنجم: خودرو های خارجی توربوشارژ با راندمان بالا

برای رسیدن به پاسخ موثق، ابتدا باید به توصیه تولیدکنندگان خودروها مراجعه کنیم.

دسته اول؛ بنزین مناسب برای خودرو های داخلی با موتور تنفس طبیعی:

اکثر خودرو های داخلی شامل انواع پراید و تیبا، خانواده پژو، سمند، دنا انواع تندر90 و ساندرو از موتور های با کد M13، M15، XU7،EF7 ،K4M ، TU3 وTU5 استفاده می کنند.

طبق توصیه تولیدکننده برای انواع پژو 405 و پارس و سمند با موتور XU7 باید از بنزین بدون سرب با عدد اکتان 95 استفاده شود.

طبق توصیه تولیدکننده برای انواع پژو 206 با موتور TU3 و TU5 باید از بنزین بدون سرب با عدد اکتان حداقل 87 یا 95 استفاده شود.

طبق توصیه تولیدکننده برای انواع رنو تندر90 و ساندرو با موتور  K4M باید از بنزین بدون سرب با حداقل عدد اکتان 87 یا 95 استفاده شود.

طبق توصیه تولیدکننده برای انواع پراید، تیبا، ساینا و کوییک با موتور M13 و M15 باید از بنزین بدون سرب و یورو4 استفاده کرد. در مورد عدد اکتان برای این پیشرانه ها چیزی عنوان نشده است؛ می توان عدد اکتان 87 را برای آن ها در نظر گرفت.

طبق توصیه تولیدکننده برای انواع سمند و دنا با موتور EF7 باید از بنزین بدون سرب با عدد اکتان 95 استفاده شود.

توصیه به استفاده از بنزین با اکتان 95، در واقع مالک خودرو را ملزم به استفاده از بنزین سوپر می نماید. این در حالی است که هزینه نسبتا زیاد استفاده از بنزین سوپر برای خودرو های اقتصادی شاید برای مالک مقرون به صرفه نباشد.

در طرز استفاده از این نوع خودرو ها پیشنهاد می شود در صورت امکان، از ترکیب بنزین سوپر و معمولی استفاده شود. استفاده از مکمل انژکتور شوی مناسب و پاک کننده سیستم سوخت رسانی در مدت مشخص (مثلا به ازای هر 2 سرویس روغن) می تواند به سلامت خودرو کمک کند و رسوبات و جرم حاصل از سوختن بد بنزین در محفظه احتراق را از بین ببرد.

دسته دوم؛ بنزین مناسب برای خودرو های داخلی و چینی با پیشرانه جدید یا توربو شارژ:

اکثر خودرو های چینی و داخلی که پیشرانه های بروز تر از سایر خودرو ها دارند یا از سیستم توربوشارژ استفاده می کنند نیاز به استفاده از بنزین با حداقل عدد اکتان 92 دارند. این خودرو ها علیرغم توان کمتر و تکنولوژی قدیمی تر از خودروهای روز اروپایی، بواسطه استفاده از ECU با برنامه(مپ) ابتدایی تر و آلیاژ ضعیف تر و دقت مونتاژ پایین تر در ساخت پیشرانه شان، ممکن است نتیجه تغییرات و افت کیفیت بنزین را چه بسا زودتر از آنها بروز دهند و در مدت کمتری دچار آسیب شوند؛ لذا استفاده از بنزین مناسب برای این نوع خودرو ها اهمیت دوچندان دارد.

ترکیب بنزین معمولی و سوپر، استفاده از اکتان بوستر در صورت سوختگیری با بنزین معمولی و استفاده از شوینده های سیستم سوخت رسانی برای این نوع خودرو ها توصیه می شود.

انواع محصولات چری، جک، ام‌جی، دیگنیتی و فیدلیتی، محصولات خودروسازی فردا، دایون و کلوت و SWM از جمله این خودرو ها هستند.

برای محصولات توربوشارژ داخلی از جمله دنا پلاس توربو دنده ای و دنا پلاس توربو اتوماتیک و سورن توربو توصیه تولید کننده استفاده از بنزین با عدد اکتان 95 است.

در مورد شاهین با موتور توربوشارژ بنزین با عدد اکتان 87 قابل قبول است.

دسته سوم؛ بنزین مناسب برای خودرو های خارجی تنفس طبیعی:

غالب خودروهای وارداتی از جمله انواع کیا، هیوندای، تویوتا، لکسوس، ب ام و، مرسدس بنز با موتور تنفس طبیعی با پاشش چند نقطه ای (MPI) و پاشش مستقیم (GDI) حداقل عدد اکتان 87 (RON) را برای استفاده نیاز دارند.

این بدان معناست که برای رسیدن به کارکرد مناسب در موتور این خودرو ها می توان از بنزین معمولی استفاده کرد. اما این در حالیست که اطمینان داشته باشیم عدد اکتان سوخت جایگاه ها برای بنزین معمولی قطعا معادل یا کمی فراتر از 87 خواهد بود. از این جهت برای جلوگیری از آسیب رسیدن به موتور این خودرو ها، سوخت پیشنهادی برای استفاده ترکیب بنزین سوپر و معمولی در هر باک است. کمپانی ها تاکید دارند که استفاده از سوخت با عدد اکتان بالاتر تا 95، موجب راندمان بهتر موتور خواهد شد در حالی که الزامی برای استفاده از آن نیست.

کمپانی کیا و هیوندای، استفاده از انژکتور شوی و پاک کننده سیستم سوخت رسانی تولید شده توسط برند خود را تحت عنوان انژکتور شوی +i3000 هیوندای-کیا توصیه می کنند. این مکمل سوخت 500 میلی لیتر حجم دارد و کمپانی توصیه می کند تمام خودروهای تولید شده با برند کیا و هیوندای هر 5000 کیلومتر از این محلول  استفاده کنند.

دسته چهارم؛ بنزین مناسب برای خودرو های خارجی توربوشارژ:

طبق توصیه تولید کننده انواع خودرو های ب ام و توربوشارژ شامل سری 3 با کد F (320i، 328i و 330i)، سری 4 با کد F (420i و 428i)، سری 5 با کد F و G (520i، 528i و 530i) سری 7، ایکس3 و ایکس4 با کد F با استفاده از بنزین با عدد اکتان کمتر از 91 آسیب خواهند دید. این در حالی است که عدد پیشنهادی ب ام و برای خودرو های خود بنزین با اکتان 93 است و در صورت استفاده پرفشار از خودرو باید از بنزین با حداقل عدد اکتان 95 استفاده کرد.

محصولات فولکس واگن شامل تیگوان و پاسات،  گلف GTI و بیتل به بنزین با حداقل عدد اکتان 91 نیاز دارند. به واسطه حساسیت بالای پیشرانه این خودرو ها خصوصا در مدل های بیتل و گلف، استفاده از بنزین سوپر پیشنهاد می شود.

انواع خودروهای مرسدس بنز توربو شارژ نیز شامل مدل های C-class، E-class، CLS-class، S-class با موتور های 4 سیلندر، 6 سیلندر و 8 سیلندر توربو شارژ حداقل نیاز به بنزین با عدد اکتان 91، پیشنهادی 93 و با استفاده پرفشار نیاز به بنزین با عدد اکتان 95 دارند.

بنزین پیشنهادی برای انواع خودرو های توربوشارژ لکسوس، شامل NX200T و RX200T بنزینی می باشد که حداقل عدد اکتان آن 91 باشد.

این در حالی است که خودروهای هیبریدی کمپانی تویوتا-لکسوس مانند NX300h، کمری هیبرید و پریوس نیاز به بنزین با حداقل عدد اکتان 87 دارند.

دسته پنجم؛ بنزین مناسب برای خودرو های خارجی توربوشارژ با راندمان بالا:

پس از ایجاد محدودیت واردات برای خودرو های با حجم موتور بیش از 2500 سی سی، در بین خودرو های اسپرت بازار، مواردی وجود دارند که با حجم کم پیشرانه توان بالایی تولید می کنند. خودرو های 4 سیلندری که توان آن ها بعضا از خودروی 6 و 8 سیلندر پیشی گرفته است.

بدیهی است که در این خودرو ها به واسطه راندمان بسیار بالا، حساسیت به مایعات مورد استفاده در موتور از جمله روغن و بنزین بسیار زیاد است.

آلفارومئو جولیتا  و 4C، مرسدس بنز CLA45  و GLA45، انواع لوتوس، ب ام و I8 و ولوو XC90 از این قبیل خودرو ها هستند.

برای اکثر خودروهای توربوشارژ با راندمان بالا، بنزین پیشنهادی باید حداقل عدد اکتان 94 یا 95 را دارا باشد.

مثلا مرسدس بنز برای CLA45 و GLA45 اعلام کرده که افزایش عدد اکتان تا 98، به راندمان بهتر پیشرانه کمک میکند. از این رو می توان به قاطعیت گفت استفاده از بنزین سوپر در کنار اکتان بوستر، از توصیه های حیاتی در استفاده از این خودرو ها می باشد.

رفتار درست رانندگی در هنگام استفاده از بنزین نامناسب:

برخی مواقع ممکن است به ناچار مجبور به استفاده از بنزین نامناسب برای خودروی خود شوید. کمیاب شدن بنزین سوپر، سوختگیری در جایگاه های بین شهری و یا عدم دسترسی به مکمل سوخت از این دست موقعیت ها هستند.

طرز رانندگی خودرو در این مواقع، تاثیر بسزایی در کاهش آسیب و خطرات احتمالی برای موتور خودروی شما هستند.

در خودروهای توربوشارژ، این سیستم با مکیدن هوای بیشتر باعث ایجاد احتراق قوی تر در موتور خودرو و در نتیجه آن بازده بالاتر می شود. احتراق قوی تر به معنای تولید گرمای بیشتر است و گرما موجب خودسوزی، یا سوختن زود هنگام بنزین کم کیفیت و ایجاد ضربه در موتور (ناک) می شود.

به زبان ساده تر برای جلوگیری از بروز این اتفاق در رفتار با خودرو باید به نحوی رانندگی کنید که توربو هوای کمتری به موتور ماشین وارد کند یا اصطلاحا توربو زیر بار کمتری برود.

در زمانی که با دنده مرده حرکت می کنید (دنده بیش از حد سبک باشد و خودرو نیاز به معکوس داشته باشد) توربو سعی می کند با افزایش بوست و فرستادن هوای بیشتر به موتور این ضعف را جبران کند و  در نتیجه پیشرانه با بنزین کم کیفیت موجب ناک زدن موتور شود. پس با بنزین کم کیفیت...

1-      دنده مرده ممنوع

در این مواقع سعی کنید دنده را سبک کرده و با فشار کمتر بر روی پدال گاز، افت توان را جبران کنید.

زمانی که پدال گاز را تا انتها فشار می دهید، به خودرو خود می گویید که بیشترین توان را می خواهم. بیشترین توان یعنی توربو و موتور بیشترین راندمان خود را ارائه دهند و نتیجه آن با سوخت بی کیفیت، ناک زدن و آسیب به موتور است. پس با بنزین کم کیفیت....

2-      تخت گاز ممنوع

به صدای موتور گوش کنید. هر مکانیزم مکانیکی در صورتی که تحت فشار باشد، صدای ناهنجار و غیر عادی تولید می کند و موتور خودرو نیز از این قاعده مستثنی نیست. ایجاد صدای تق تق و یکدست نبودن صدای موتور در طول شتابگیری از دور پایین تا دور بالا نشان دهنده ناک زدن موتور خودرو هستند. در صورتی که با این صدا ها روبرو شدید، رفتار رانندگی خود را تغییر داده و سعی کنید مشکل سوخت را با سوختگیری با بنزین بهتر یا استفاده از اکتان بوستر حل کنید. پس با بنزین کم کیفیت....

3-      به صدای موتور دقت کن   

گرم شدن بیش از حد موتور، مشکل سوخت بد را دوچندان می کند. همانطور که گفته شد، بنزین کم کیفیت در مجاورت با گرما دچار خودسوزی می شود. پس گرمای بیشتر موتور این مشکل را برجسته تر می کند.

پس با بنزین کم کیفیت....

4-      دمای موتور را دائما بررسی کن

سوالات متداول در مورد استفاده از بنزین سوپر و اکتان بوستر:

هر چند باک معمولی یک باک سوپر بزنم ایده خوبیه؟

نه! در واقع کامپیوتر خودرو برنامه موتور را با توجه به کیفیت سوخت تنظیم می کند و راننده با استفاده متوالی از بنزین معمولی-سوپر-معمولی این عملیات تنظیم را ۳ مرتبه به آن محول می کند. این در حالیست که بنزین سوپر خاصیت پاک کنندگی آنچنانی ندارد تا آثار احتمالی نامطلوب از سوختن بنزین معمولی در موتور خودرو را از بین ببرد. ترجیحا سعی کنید در استفاده از خودروی خود از سوخت با رده های کیفی یکسان و با ثبات استفاده کنید. ترکیب بنزین معمولی و سوپر با نسبت ثابت در هر باک می تواند ایده بهتری باشد...

ترکیب بنزین معمولی و اکتان مشابه بنزین سوپر است؟

اکتان  بوستر ها در انواع متفاوتی تولید می شوند. به ازای هر 10 پوینت، 1 واحد اکتان افزایش (در صورت استفاده از اکتان بوستر در ازای مقدار سوخت توصیه شده) در بنزین صورت می گیرد. با این تفاسیر انواع اکتان بوستر با حدود 0.8 تا 3 واحد افزایش عدد اکتان، بنزین معمولی را به بنزین سوپر تبدیل نمی کند. با این حال مواد دیگر مورد استفاده در اکتان بوستر باعث می شود تحمل دمای بنزین افزایش یابد، احتمال ایجاد جرم در محفظه احتراق کاهش یابد و سیستم سوخت رسانی عملکرد بهتری داشته باشد.

تفاوت مکمل با اکتان چیست؟

همانطور که از نام آن ها برداشت می شود، هرگونه افزودنی که به بنزین خودرو اضافه می شود، مکمل بنزین نام دارد. مکمل ها انواع فراوانی دارند و هر یک به هدف خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از مکمل های سوخت عبارتند از:

- اکتان بوسترها

- انژکتورشوی ها  و تمیزکننده های سیستم سوخت رسانی

- کاتالیزور شوی ها

- نشت گیر ها

اما اکتان بوسترها که یکی از انواع مکمل های سوخت هستند، به هدف افزایش عدد اکتان و کاهش ناک موتور به عنوان اصلی ترین کاربری آن ها مورد استفاده قرار می گیرند.

بهترین اکتان بوستر کدام است؟

به طور کلی نمی توان یک برند یا یک نوع اکتان بوستر را بهترین عنوان کرد. این محصولات در دوز های متفاوت و برای کاربری های متفاوت ساخته می شوند و هر سری از آن ها عملکرد مطلوب خود را برای طیف خاصی از خودرو ها صورت می دهند. از برجسته ترین برند اکتان بوستر های موجود در بازار می توان به برند های پریستون، لوکاس، گاموت، لیکو مولی، ورث، اس‌تی‌پی و راوینول اشاره کرد.

استفاده از 2 اکتان بوستر یا بیشتر در هر باک ضرر دارد؟

طبق توصیه تولیدکنندگان اکتان بوستر ها هر قوطی برای ترکیب با مقدار مشخصی بنزین مناسب است. استفاده بیش از حد مجاز اکتان بوستر ممکن صدماتی به بخش های فنی خودرو از جمله کاتالیزور، شمع ها و سنسور های اکسیژن شود. همچنین استفاده بیش از حد از اکتان موجب رقیق شدن سوخت و کارکرد نامناسب موتور خواهد شد.

اکتان بوستر ها ضرر هم دارند؟

در صورت استفاده از اکتان بوستر مرغوب و اصلی در مقدار مجاز، ضرری متوجه خودروی شما نخواهد شد. اکتان بوستر ها در نوع استفاده شهری و ریس تولید می شوند که نمونه های شهری، مناسب برای خودرو های تولید انبوه است و علاوه بر کاهش آسیب های پیشرانه، موجب کاهش آلایندگی های آن و کاهش مصرف سوخت می شود.

استفاده از اکتان بوستر چه مزایایی دارد؟

استفاده از اکتان بوستر ها با توجه برند، نوع و درجه آنها مزایای متفاوتی خواهد داشت. اما به طور کلی می توان موارد زیر را از مزایای استفاده از اکتان بوستر های اصلی و برند های معتبر دانست:
- افزایش راندمان موتور به همراه افزایش شتاب و گشتاور
- جلوگیری از ایجاد ضربه(ناک) در موتور خودرو
- کاهش مصرف سوخت
- کاهش میزان آلایندگی موتور خودرو
- جلوگیری از ایجاد رسوب و کثیفی در محفظه احتراق